II wojna brytyjsko-afgańska
Z Wikipedii
II wojna brytyjsko-afgańska 1878 - 1881.
Po zwycięskiej wojnie z Turcją w latach 1877-1878 centralna Azja stała się centrum zainteresowania Rosji, która od roku 1868 podporządkowała sobie zachodni Turkmenistan. W czerwcu 1878 Rosjanom udało się ku niezadowoleniu Brytyjczyków, wysłać pełnomocnika do Kabulu, gdzie rządy sprawował emir Dost Mohammed, trzeci syn Shira Alego.
Wywołało to protest wicekróla Indii Lorda Lyttona, który wysłał w odpowiedzi do Kabulu swojego reprezentanta generała Neville Chamberlaina. Jego misja zakończyła się jednak niepowodzeniem. Generał zatrzymany przez Afgańczyków, zmuszony został do powrotu. W odpowiedzi na to Brytyjczycy wysłali znaczne siły do Afganistanu. Po wkroczeniu armii brytyjsko - indyjskiej Shir Ali zbiegł do Rosji, gdzie uzyskał obietnicę pomocy. Emir zmarł jednak w lutym 1879 w miejscowosci Mazar-i-Sharif.
Po zajęciu znacznej ilosci terenów przez Brytyjczyków, syn i następca byłego emira Mohammed Yakub, podpisał w maju 1879 układ w Gandamark, który gwarantował Brytyczykom prawo do ustanowienia rezydentury w Kabulu i innych miastach, a także dawał im możliwość kontroli polityki zagranicznej Afganistanu. We wrześniu 1879 nowy rezydent brytyjski w Kabulu Louis Cavagnari został zamordowany wraz z wszystkim członkami swojego sztabu przez powstańców afgańskich. Rozpoczęła się druga faza wojny, w wyniku której Brytyjczycy pod wodzą generała Fredericka Robertsa zajęli w październiku Kabul w którym zostali oblężeni.
W roku 1880 nowym emirem Kabulu ustanowiony został Afzul Khan jeden z wnuków Dosta Mohammeda. Inny syn Shira Alisa, Ayub Khan, urzędujący na zachodzie kraju, pokonał w lipcu 1880 armię brytyjską w krwawej bitwie pod Maiwand. Już we wrześniu jednak podczas oblężenia Kandaharu, został on pobity przez wojska Roberta Gladstone w bitwie pod Kandaharem, po której wycofał ostatecznie swoje siły z zajętych terenów.
[edytuj] Źródła
- Saul David: Die Groesten Fehlschlaege der Militaergeschichte, 2003 ISBN 3453861272
