Indie

¹ Na terenie całego kraju oraz 21 innych języków regionalnie
² Dane szacunkowe na lipiec 2008 roku, podane za CIA The World Factbook (źródło: CIA) (en)
³ Dane dotyczące PKB na podstawie szacunków Międzynarodowego Funduszu Walutowego na rok 2008 (źródło: IMF) (en)

Indie, Republika Indii (w hindi, भारत - trl.: Bhārat wymowa ^*, Bhārat Gaṇarājya, trb.: Bharat, Bharat Ganaradźja; ang. India, Republic of India) – państwo w Azji Południowej, zajmujące większość subkontynentu indyjskiego.

Od północy Indie są ograniczone przez pasma górskie: Karakorum i Himalaje. Z Indiami graniczą: Pakistan na północnym zachodzie, Afganistan na bardzo małym odcinku i Chiny, Nepal oraz Bhutan na północy, Birma i Bangladesz na północnym wschodzie, Sri Lanka przez zatokę Mannar i cieśninę Palk na południowym wschodzie. Od południowego zachodu kraj otaczają wody Morza Arabskiego, zaś od południowego wschodu Zatoki Bengalskiej i Morza Andamańskiego. Do Indii należy archipelag Lakkadiwów leżący na Morzu Arabskim 450 km na zachód od wybrzeży kraju, oraz leżące w Zatoce Bengalskiej archipelagi Andamanów i Nikobarów.

Stolica: Nowe Delhi
Inne duże miasta:
- Bombaj - 13,1 mln mieszk. (zespół miejski: 20,4 mln),
- Delhi - 11,5 mln (zespół miejski: 18,0 mln),
- Bangalore - 5,3 mln (zespół miejski: 6,2 mln),
- Kalkuta - 4,6 mln (zespół miejski: 14,9 mln),
- Madras - 4,4 mln (zespół miejski: 7,0 mln),
- Ahmadabad - 3,8 mln (zespół miejski: 5,2 mln),
- Hajdarabad - 3,7 mln (zespół miejski: 6,1 mln),
- Pune - 3,2 mln (zespół miejski: 4,9 mln)
- Surat - 3,1 mln (zespół miejski: 4,9 mln)
- Kanpur - 3,0 mln (zespół miejski: 3,3 mln)

(Ludność miejska stanowi jedynie 27% mieszkańców państwa.)

Położenie geograficzne: 8°- 37° N, 68°- 97° E
Rozciągłość równoleżnikowa - 2 933 km
Rozciągłość południkowa - 3 214 km
Długość granic:
- Pakistan - 2 912 km
- Chiny - 3 380 km
- Nepal - 1 690 km
- Bhutan - 605 km
- Bangladesz - 4 053 km
- Birma - 1 463 km

Język urzędowy: hindi; język angielski pełni rolę języka pomocniczego, łącznikowego. Ponadto jest 21 języków konstytucyjnych, dopuszczanych jako języki wykładowe i urzędowe w określonych stanach assamski, bengali, bodo, dogri, gudźarati, kannada, kaśmiri, konkani, maithili, malajalam, manipuri, marathi, orija, pendżabski, nepali, santali, sindhi, sanskryt, język tamilski, telugu, urdu. Znaczna część ludności, zwłaszcza mieszkańcy południowych stanów Indii odnosi się wrogo do prób zastąpienia w urzędach języka angielskiego językiem hindi, uważając, że stanowi to niedopuszczalny zamach na ich autonomię.

System polityczny: Indie są demokratyczną republiką federacyjną.

Głową państwa jest prezydent, organem ustawodawczym dwuizbowy parlament - Sansad. Stany mają własne organy władzy, na czele stoi gubernator mianowany przez prezydenta.

Święta narodowe:
- 26 stycznia – rocznica proklamowania republiki (1950),
- 15 sierpnia – rocznica uzyskania niepodległości (1947)

Podstawowe informacje: Stolica: Delhi Niziny: (na zachodzie) Indusu, (na północy) Gangesu Rzeki: Ganges, Kriszna St. klimatyczne: zwrotnikowa

Ukształtowanie powierzchni:

na południu - obszary rolnicze, lasy równikowe
w centrum - obszary rolnicze, lasy podzwrotnikowe
na zachodzie - sawanny, pustynie piaszczyste

Hodowla: bydło, trzoda, owce, kozy Uprawy: pszenica, kukurydza, proso i sorgo, ryż Elektrownie: cieplne, atomowe Przemysł wydobywczy: ropa naftowa, węgiel kamienny, węgiel brunatny, rudy żelaza, rudy chromu Przemysł przetwórczy: hutniczy, odzieżowy, elektromaszynowy Rolnictwo: tytoń, palma, herbata, kauczuk, juta, kawa, bawełna, banany.

[edytuj] Podział administracyjny

Zobacz więcej w osobnym artykule: Podział administracyjny Indii.

Indie podzielone są na 28 stanów, 6 terytoriów związkowych i 1 jedno terytorium stołeczne. Później w drugim rzędzie dzielą się na 591 dystryktów. Nazwy jednostek administracyjnych podano w wersji polskiej (jeżeli istnieje polski egzonim), wersji angielskiej (ang.) oraz w wersji hindi w polskiej transkrypcji (trb.) i w transliteracji (trl.):

Stany:

Andhra Pradesh; Andhra Pradeś (trb.), Āṁdhra Pradeś (trl.)
Arunachal Pradesh; Arunaćal Pradeś (trb.), Aruṇācal Pradeś (trl.)
Assam (ang.); Asam (trb.), Asam (trl.)
Bengal Zachodni (pol.); West Bengal (ang.); Paśćimi Bangal (trb.), Paścimī Baṁgāl (trl.)
Bihar (ang.); Bihar (trb.), Bihār (trl.)
Chhattisgarh (ang.); Ćhattisgarh (trb.), Chattīsgaṛh (trl.)
Dżammu i Kaszmir (pol.); Jammu and Kashmir (ang.); Dźammu aur Kaśmir (trb.), Jammū aur Kaśmīr (trl.)
Goa (ang.); Gowa (trb.), Govā (trl.)
Gujarat (ang.); Gudźarat (trb.), Gujarāt (trl.)
Haryana (ang.); Harijana (trb.), Hariyāṇā (trl.)
Himachal Pradesh (ang.); Himaćal Pradeś (trb.), Himācal Pradeś (trl.)
Jharkhand (ang.); Dźharkhand (trb.), Jhāṛkhaṁḍ (trl.)
Karnataka (ang.); Karnataka (trb.), Karṇāṭaka (trl.)
Kerala (ang.); Kerala (trb.), Kerala (trl.)
Madhya Pradesh (ang.); Madhja Pradeś (trb.), Madhya Pradeś (trl.)
Maharashtra (ang.); Maharasztra (trb.), Mahārāṣṭra (trl.)
Manipur (ang.); Manipur (trb.), Maṇipur (trl.)
Meghalaya (ang.); Meghalaja (trb.), Meghālaya (trl.)
Mizoram (ang.); Mizoram (trb.), Mizorām (trl.)
Nagaland (ang.); Nagalaind (trb.), Nāgālaiṁḍ (trl.)
Orisa (pol.); Orissa (ang.); Urisa (trb.), Uṛīsā (trl.)
Pendżab (pol.); Punjab (ang.); Pańdźab (trb.), Paṁjāb (trl.)
Radżastan (pol.); Rajasthan (ang.); Radźasthan (trb.), Rājasthān (trl.)
Sikkim (ang.); Sikim (trb.), Sikim (trl.)
Tamil Nadu (ang.); Tamilnad (trb.), Tamilnād (trl.)
Tripura (ang.); Tripura (trb.), Tripura (trl.)
Uttarakhand (ang.); Uttarakhand (trb.), Uttarākhaṁḍ (trl.)
Uttar Pradesh (ang.); Uttar Pradeś (trb.), Uttar Pradeś (trl.)

Terytoria związkowe:

Andamany i Nikobary (pol.); Andaman and Nicobar Islands (ang.); Andaman aur Nikobar Dwip (trb.), Aṁdamān aur Nikobār Dvīp (trl.)
Czandigarh (pol.); Chandigarh (ang.); Ćandigarh (trb.), Caṁḍīgaṛh (trl.)
Dadra i Nagarhaweli (pol.); Dadra and Nagar Haveli (ang.); Dadra aur Nagarhaweli (trb.), Dādrā aur Nagarhavelī (trl.)
Daman i Diu (pol.); Daman and Diu (ang.); Daman aur Diw (trb.), Damaṇ aur Dīv (trl.)
Lakszadiwy (pol.); Lakshadweep (ang.); Lakszadwip (trb.), Lakṣadvīp (trl.)
Puducherry (do 2006 Pondicherry) (ang.); Puduććeri (trb.), Puducceri (trl.)

Narodowe terytorium stołeczne:

Delhi (ang.); Dilli (trb.), Dillī (trl.)

[edytuj] Ludność

Zobacz więcej w osobnym artykule: Demografia Indii.

Ludność: 1,13 mld (2006) - Indie są drugim państwem na świecie pod względem liczby ludności.

Struktura językowa: 39% Hindusi mówiący którymś z dialektów języka hindi, 8% Telugowie, 8% Bengalczycy, 7% Marathowie, 7% Tamilowie, 5% Gudźaratowie, 4% Kannadowie, 4% Keralczycy (18% stanowią inne grupy językowe).

[edytuj] Wyznania

hinduiści - 80,5%
muzułmanie - 13,4%
chrześcijanie - 2,3%
sikhowie - 1,84% (gł. w Pendżabie)
buddyści - 0,76%
dźiniści - 0,4%
żydzi, parsowie, bahaiści

[edytuj] Gospodarka

Zobacz więcej w osobnym artykule: Gospodarka Indii.

Waluta	Rupia indyjska (100 pajsa)
Wielkość PKB (2007)	2989 mld. USD (PPP) (szacowana)
PKB na mieszkańca (2007)	2700 USD (PPP)
Stopa wzrostu PKB (2007)	9,2% (szacowana)
Stopa bezrobocia (2007)	7,2%
Stopa inflacji (2007)	6,4%
Dług publiczny (2007)	58% PKB
Wskaźnik Giniego (2000)	32,5%

Do lat dziewięćdziesiątych gospodarka Indii była gospodarką quasi-socjalistyczną, z dużym udziałem sektora państwowego i ścisłą kontrolą państwa nad sektorem prywatnym i handlem zagranicznym. Od 1991 roku rozpoczęły się w Indiach liberalne reformy gospodarcze. Zmniejszona została kontrola państwa nad gospodarką, przeprowadzono również prywatyzację szeregu przedsiębiorstw państwowych. W rezultacie, od lat 90. gospodarka indyjska dynamicznie się rozwija (w ostatnich latach w tempie około 8% rocznie). W 2006 roku gospodarka Indii była czwartą największą gospodarką świata (po gospodarkach USA, Chin i Japonii), z produkcją sięgającą 4 042 miliarda USD (według parytetu siły nabywczej - PPP), przy czym wielkość PKB na mieszkańca wynosi zaledwie 3,8 tysiąca USD (PPP). Według danych indyjskich, 25% ludności żyje poniżej granicy ubóstwa.

Podstawą gospodarki Indii przez długi czas było rolnictwo. Obecnie w rolnictwie pracuje wciąż około 60% spośród liczącej około 510 milionów osób siły roboczej. Jednocześnie rolnictwo wytwarza zaledwie 20% PKB Indii (2006). Sektor przemysłowy zatrudnia około 12% siły roboczej Indii i wytwarza około 20% PKB, natomiast najdynamiczniej rozwijający się sektor usług, zatrudniający 28% siły roboczej - około 60% PKB.

W 2006 roku eksport Indii wyniósł około 112 miliardów USD, a głównymi dobrami eksportowymi były tekstylia, biżuteria i oprogramowanie. Import Indii w 2006 roku wyniósł około 188 miliardów USD i obejmował głównie surowce energetyczne i maszyny. Głównymi partnerami handlowymi Indii są USA, kraje UE, Chiny i Zjednoczone Emiraty Arabskie.

[edytuj] Warunki naturalne

Mapa topograficzna

[edytuj] Klimat

Zwrotnikowy, na północy zwrotnikowo-monsunowy, na południowym zachodzie wilgotny, stopniowo przechodzi w suchy w zachodniej części Niziny Hindustańskiej, w Karakorum i Himalajach podzwrotnikowy górski. W wyższych partiach gór zima trwa 6 miesięcy. Częste cyklony połączone z wielkimi ulewami w okresie przejściowym między monsunem letnim a zimowym. Średnia temperatura w styczniu wynosi od ok. 15°C u podnóża Himalajów do ok. 28°C na południu. W maju, który jest najcieplejszym miesiącem 27–30°C, z wyjątkiem pustyni Thar gdzie temperatura osiąga do 36°C. W Delhi dochodzi do 43°C.

[edytuj] Rzeki

Rzeki Indii

Rzeki Indii należą do zlewiska Oceanu Indyjskiego. Największe rzeki: Ganges czczony przez hinduistów jako święta rzeka, jego dopływy Jamuna, Son, Damodar, Ghaghra. Ganges łączy się w delcie z Brahmaputrą. Na zachodzie dopływy Indusu.