Indygenat
Z Wikipedii
Indygenat (z łac. indigena – krajowiec, tubylec; krajowy, swojski) – uznanie obcego szlachectwa. Ród szlachecki, wobec którego stosowano indygenat otrzymywał przywileje szlacheckie w państwie uznającym.
W całej polskiej historii indygenat dotyczył 413 rodów zagranicznych. Początkowo, od 1578 r. indygenat był nadawany przez króla i sejm, a od 1641 wyłącznie przez sejm.
Indygenat – w dawnej Polsce przyznanie cudzoziemcowi szlachectwa polskiego. Indygenat to prawna droga do uzyskania szlachectwa I Rzeczypospolitej dla cudzoziemców w wojsku. Początkowo prawo indygenatu posiadał król.
Po raz pierwszy przyznane synom Stefana Batorego: Andrzejowi kardynałowi i Baltazarowi, oraz jego braciom (1578). Od 1641 prawo indygenatu posiadał wyłącznie sejm walny (z mocą wsteczną do 1607).
Od 1775 r. wymagano od indygenów, podobnie jak od nobilitowanych, nabycia dóbr ziemskich o ściśle określonej wartości, przynależności do Kościoła rzymskokatolickiego, a także przeniesienia stałej siedziby do kraju.
Obdarzeni szlachectwem polskim składali kanclerzowi przysięgę wierności Rzeczypospolitej i królowi. Jednak prawo do urzędów dygnitarskich i dóbr królewskich uzyskiwali dopiero w trzecim pokoleniu.
Indygenat można było utracić przez skazanie na banicję, połączone z utratą czci (infamią). W Prusach Królewskich istniał odrębny indygenat pruski o zasięgu regionalnym, który zastrzegał godności i urzędy lokalne wyłącznie dla miejscowej szlachty.
Przyjęcie obcego szlachcica do szlachty polskiej wraz z herbem zrównywało go z pozostałą szlachtą. I choć część obcej szlachty posiadała tytuły baronów, hrabiów czy przedrostki "von", "zu", czy "de" nie mają one w Rzeczypospolitej żadnego znaczenia i nie stanowią polskich tytułów szlacheckich. Podobnie jak nie są nimi takie przedrostki również za granicą. Podobnie nie ma dla polskiej szlachty żadnego znaczenia nabycie takich tytułów czy to poza granicami kraju, czy to u zaborców (często drogą kupna). Wyjątek stanowiły tytuły przyznane przez papieży ( m.in. Augustowi Cieszkowskiemu) i cesarza Francuzów Napoleona I – np. tytuł barona dla rodziny Umińskich (którego jednak Konarski (zob. niżej), nie wymienia wśród hrabiów czy baronów napoleońskich), czy dla Jana Leona Kozietulskiego (wygasł z jego śmiercią), oraz tytuły książęce rodów litewskich i rusińskich zatwierdzone przez Unię Lubelską.
Indygenat to również dawna nazwa przyznania obywatelstwa.
W Niemczech indygenat (w rozszerzonym słowa pojęciu) odgrywał ważną rolę w czasie rozdrobnienia państwowego lat 1815 - 1871 - dotyczył także nieszlacheckich urzędników państwowych i duchownych. Np. poddany pruski nie mógł piastować urzędu czy być proboszczem w Saksonii bez uprzedniego uzyskania indygenatu. Zniesiono to już w konstytucji Rzeszy Bismarckowskiej (1871), niemniej jednak ślady starego prawodawstwa są do dziś dnia widoczne w konstytucji RFN, która wyraźnie podkreśla, że każdy obywatel niemiecki ma prawo podjąć pracę w dowolnej części kraju.
[edytuj] Bibliografia
- Simon Konarski, Armorial de la noblesse polonaise titrée, Paris 1957
