Józef Elsner

Z Wikipedii

Józef Antoni Franciszek (również często spotykana forma: Józef Ksawery) Elsner (ur. 1 czerwca 1769 w Grodkowie, zm. 18 kwietnia 1854 w Elsnerowie (posiadłości, nazwanej tak od jego nazwiska - dziś w granicach Warszawy), kompozytor, pedagog i teoretyk muzyki, członek loży wolnomularskiej.

Spis treści 1 Życie 2 Twórczość [1] 3 Przypisy 4 Bibliografia 5 Linki zewnętrzne

[edytuj] Życie

Już jako uczeń śpiewał w chórze kościelnym. Od 1781 uczył się i śpiewał w szkole przy klasztorze dominikanów oraz w jezuickim Gimnazjum św. Macieja we Wrocławiu. W tym czasie uczył się gry na skrzypcach oraz basu cyfrowanego. W 1782 w kościele św. Wojciecha we Wrocławiu został wykonany jego motet 'Ave Maria gratiae plena' na dwa głosy solowe z towarzyszeniem instrumentów.

We Wrocławiu studiował teologię, następnie medycynę. Potem wyjechał na studia medyczne do Wiednia, gdzie powrócił do planów muzycznych. Przeniósł się do Brna, gdzie grał jako skrzypek w orkiestrze teatralnej. Potem pojechał do Lwowa i został tam dyrygentem w teatrze cesarsko-królewskim. W tym czasie został współpracownikiem Wojciecha Bogusławskiego, wówczas dyrektora teatru niemieckiego we Lwowie.

W roku 1799 Elsner przeniósł się na stałe ze Lwowa do Warszawy. Do roku 1824 prowadził operę w Teatrze Narodowym. Równocześnie prowadził własną sztycharnię nut, gdzie wydawał dzieła polskich kompozytorów. Był członkiem Warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, działał w Resursie Muzycznej, organizując koncerty symfoniczne, pisał recenzje i artykuły do polskich i niemieckich czasopism, założył Towarzystwo Muzyki Religijnej i Narodowej.

Prowadził intensywną działalność pedagogiczną – w Szkole Dramatycznej Bogusławskiego, w Szkole Elementarnej Muzyki i Sztuki Dramatycznej, w Instytucie Muzyki i Deklamacji, w Szkole Głównej Muzyki w Szkole Śpiewu przy Teatrze Wielkim.

Członek masonerii - należał do warszawskiej loży "Pod złotym lichtarzem", później był namiestnikiem katedry w loży Świątyni Stałości, potem członkiem najwyższej kapituły, pod koniec piastując stanowisko mistrza katedry. Za zasługi na polu muzyki został odznaczony w 1823 Orderem Św. Stanisława.

Nauczyciel sławnych polskich muzyków Ignacego Feliksa Dobrzyńskiego oraz Fryderyka Chopina, który dedykował mu swoją Sonatę c-moll op. 4 na fortepian.

[edytuj] Twórczość ^[1]

Msze

• Missa brevis F-dur op. 85 na 3-głosowy chór męski i organy (1844)
• Missa festiva C-dur op. 52 na 4-głosowy chór, orkiestrę i organy (ok. 1832)
• Missa in B op. 18 na 3-głosowy chór męski (1823)
• Msza a-moll op. 24 na 4-głosowy chór (ok. 1823)
• Msza a-moll op. 81 na 4-głosowy chór i orkiestrę (1843)
• Msza B-dur op. 3 na 4-głosowy chór i orkiestrę (1799)
• Msza B-dur op. 44 na 2 soprany, 2 tenory, bas i organy (1829)
• Msza B-dur op. 80 na 4-głosowy chór i organy (1843)
• Msza C-dur op. 22 na 4-głosowy chór męski, 4 rogi, puzon i kotły (ok. 1823)
• Msza C-dur op. 26 na 4 głosy solowe, 4-głosowy chór i orkiestrę (1820)
• Msza d-moll i D-dur in laudem omnium sanctorum slavonorum polonorum op. 66 na 2 głosy solowe, 4-głosowy chór i orkiestrę (1840)
• Msza d-moll op. 16 na 4-głosowy chór (1823)
• Msza d-moll op. 5 na 4-głosowy chór i orkiestrę (ok. 1806)
• Msza e-moll - E-dur op. 62 na 4 głosy solowe, 4-głosowy chór i orkiestrę (ok. 1838)
• Msza e-moll op. 88 na 4-głosowy chór i organy (1846)
• Msza F-dur op. 20 na 4-głosowy chór (ok. 1823)
• Msza F-dur op. 35 na 4-głosowy chór i organy (ok. 1825)
• Msza F-dur op. 41 na 4-głosowy chór, orkiestrę i organy (ok. 1826)
• Msza F-dur op. 77 na 3-głosowy chór męski i organy (1843)
• Msza F-dur op. 79 na 3-głosowy chór męski i organy (1843)
• Msza G-dur op. 13 na 3-głosowy chór męski i organy (ok. 1820)
• Msza G-dur op. 34 na 4-głosowy chór i orkiestrę (ok. 1825)
• Msza G-dur op. 75 na 2 soprany, skrzypce, 2 altówki, wiolonczelę i organy (1842)
• Msza g-moll op. 72 na 4 głosy solowe, 4-głosowy chór i orkiestrę (1842)
• Msza ludowa G-dur op. 15 na 2 soprany i organy (1820)
• Msza pasterska a-moll op. 76 na 4-głosowy chór, wiolonczelę i organy (1842)
• Msza solenna B-dur op. 47 na 4 głosy solowe, 4-głosowy chór i orkiestrę (ok. 1829)
• Msza solenna C-dur (Koronacyjna) op. 51 na 4 głosy solowe, 4-głosowy chór i orkiestrę (ok. 1829)
• Msza świętojańska F-dur op. 9 na 4 głosy solowe, 4-głosowy chór, orkiestrę i organy (ok. 1815)
• Msza, Graduał i Offertorium op. 87 na 4-głosowy chór i orkiestrę (1844)

Offertoria

• Offertoria na 4 głosy i orkiestrę (ok. 1783-84)
• Offertorium A-dur op. 46 na 4-głosowy chór i orkiestrę (ok. 1829)
• Offertorium B-dur op. 30 na 4-głosowy chór i orkiestrę (1828)
• Offertorium B-dur op. 45 na 4-głosowy chór, orkiestrę i organy (ok. 1829)
• Offertorium B-dur op. 86 na 4-głosowy chór i orkiestrę (1844)
• Offertorium C-dur op. 31 na 4-głosowy chór i orkiestrę (1823)
• Offertorium C-dur op. 33 na 4-głosowy chór, orkiestrę i organy (ok. 1824)
• Offertorium C-dur op. 56 na 4-głosowy chór i organy (ok. 1835)
• Offertorium D-dur op. 32 na 4-głosowy chór i orkiestrę (1824)
• Offertorium E-dur op. 83 na 4-głosowy chór, skrzypce solo i orkiestrę (1843)
• Offertorium F-dur op. 50 na 3-głosowy chór męski (ok. 1829)
• Offertorium F-dur op. 70 na 4-głosowy chór, orkiestrę i organy (1840)
• Offertorium F-dur op. 71 na 4-głosowy chór (1840)
• Offertorium G-dur op. 12 na 4-głosowy chór i orkiestrę (ok. 1819)
• Offertorium G-dur op. 38 na 4-głosowy chór, flet obbligato i orkiestrę (ok. 1825)
• Offertorium G-dur op. 48 na 4-głosowy chór, orkiestrę i organy (ok. 1829)
• Offertorium In te Domine speravi Es-dur op. 4, offertorium na 4-głosowy chór i orkiestrę (ok. 1806)
• Offertorium op. 58 na chór (ok. 1836)

Utwory oratotyjno-kantatowe

• Ad festum Corporis Christi na 4-głosowy chór, instrumenty dęte i organy (ok. 1785-86)
• Alleluja B-dur op. 60 na 4-głosowy chór (1836-40)
• Ave Maria B-dur op. 68 na 4-głosowy chór i organy (1840)
• Ave maris stella A-dur op. 90 na 4-głosowy chór, orkiestrę i organy (1847)
• Benedictus na sopran i zespół instrumentalny (ok. 1783-84)
• Cantate zur Jubel-Feier... D-dur op. 53 na 4-głosowy chór i orkiestrę (1832)
• Canticum Simeonis e-moll op. 69 na 5-głosowy chór (1841)
• Completorium na chór, 2 skrzypiec, altówkę, 2 rogi i organy (ok. 1785)
• Der sterbende Jesus na głosy solowe i chór (ok. 1788-89)
• Dies irae f-moll op. 91 na 4-głosowy chór i organy (1847)
• Graduale A-dur op. 82 na 4-głosowy chór i orkiestrę (1843)
• Graduale D-dur op. 94 na bas, 4-głosowy chór i orkiestrę (1848)
• Graduale Es-dur op. 57 na sopran, 4-głosowy chór i orkiestrę (1835)
• Graduale F-dur op. 29 na 4-głosowy chór i orkiestrę (1828)
• Graduale i Offertorium A-dur op. 25 na 4-głosowy chór (ok. 1823)
• Graduale i Offertorium Es-dur op. 19 na 3-głosowy chór męski (1823)
• Graduale i Offertorium F-dur op. 23 na 4-głosowy chór męski, 4 rogi i puzon (ok. 1823)
• Graduale i Offertorium op. 17 na 4-głosowy chór (1823)
• Graduał na 2 soprany, 2 skrzypiec, altówkę, basetlę i 2 rogi (ok. 1782)
• Kantata Lob der Buchdruckerkunst, kantata na głos solowy, 4-głosowy chór i fortepian (1804)
• Kantata Musik zu einer Trauerloge, kantata na chór męski i orkiestrę (1811)
• Kantata Muzyka na wprowadzenie zwłok ks. J. Poniatowskiego w r. 1814, kantata na deklamację, chór i orkiestrę (1814)
• Kantata Na wdzięcznej Polaków ziemi, kantata na chór i orkiestrę (1807)
• Kantata Powitanie gołąbka, kantata na 4 głosy męskie, skrzypce, wiolonczelę i fortepian (1844)
• Kantata Powstańmy z orężem w ręku, kantata na deklamację, głosy solowe i chór (1819)
• Kyrie i Gloria C-dur na chór, 2 skrzypiec, altówkę, 2 oboje, róg, trąbkę, kotły i organy (ok. 1788-89)
• Miserere mei Deus op. 96 na głosy solowe, 3 chóry, chór męski (1848)
• Motet C-dur op. 28 na 2 chóry 4-głosowe
• Motet G-dur op. 59 na 4 głosy solowe, 4-głosowy chór i orkiestrę (1836)
• Motet Salvum fac imperatorem B-dur op. 6, motet na 4-głosowy chór i orkiestrę (1807)
• Motet seu Offertorium de Sancto Josepho C-dur op. 10 na 4-głosowy chór i orkiestrę (ok. 1815)
• Nieszpory C-dur op. 36 na 4-głosowy chór i orkiestrę (ok. 1825)
• Nieszpory D-dur op. 89 na 4-głosowy chór i orkiestrę (1847)
• O gloriosa virginum B-dur op. 92 na 4-głosowy chór i orkiestrę (1847)
• O sacrum convivum op. 49, hymn na 4-głosowy chór i instrumenty dęte (ok. 1829)
• Passio Domini nostri d-moll op. 65 na 14 głosów solowych, 3 chóry 4-głosowe i orkiestrę (1835-37)
• Pater noster op. 95 na 4-głosowy chór i organy (1848)
• Post celebrem... D-dur op. 11 na sopran, bas, 4-głosowy chór i orkiestrę (1815)
• Psalm 133 op. 63 na 2 chóry (ok. 1838)
• Salve Regina B-dur, Processio funebris c-moll, Psalmus: De profundis c-moll op. 43 na 3-głosy męskie, 4-głosowy chór i orkiestrę (1827)
• Requiem c-moll op. 42 na 3-głosy męskie, wiolonczelę, instrumenty dęte i kotły (1826)
• Requiem op. 2 na 4-głosowy chór i instrumenty dęte (1793)
• Stabat Mater op. 93 na głosy solowe, chór i orkiestrę (1848)
• Te Deum laudamus D-dur op. 39 na 4-głosowy chór, trąbkę i kotły (ok. 1825)
• Te Deum laudamus op. 74 na 2 chóry męskie 4-głosowe (1842)
• Veni Creator A-dur op. 97 na 4-głosowy chór i organy (1849)
• Veni Creator B-dur op. 73 na 4-głosowy chór męski (1842)
• Veni Creator C-dur op. 7 na 2 chóry 4-głosowe (1812)
• Veni Creator G-dur op. 40 na 4-głosowy chór (ok. 1825)
• Veni Creator G-dur op. 54 na 5-głosowy chór i organy (1834)
• Veni Creator op. 78 na 3-głosowy chór męski i organy (1843)
• Veni Sancte Spiritus Es-dur op. 8 na 4-głosowy chór i orkiestrę (1815)

Balety

• Balet Divertissement, balet (?)
• Balet Dwa posągi, balet (1818)
• Balet Dzicy ludzie, balet w 1 akcie (ok. 1796)

Opery, utwory sceniczne

• Opera Amazonki czyli Herminia, opera w 2 aktach (1797)
• Opera Andromeda, opera seria w 1 akcie (1806)
• Opera Der verkleidete Sultan, opera w 3 aktach (1795)
• Opera Die seltenen BrÜder oder Die vier Zauberkugeln, opera w 2 aktach (1795)
• Opera Jagiełło w Tenczynie, opera w 3 aktach (1819)
• Opera Kabalista, opera w 2 aktach (1812)
• Opera Kochankowie ukryci, opera w 2 aktach (?)
• Opera komediowa Pospolite ruszenie czyli Bitwa z kozakami, komedioopera w 2 aktach (1807)
• Opera komediowa Siedem razy jeden, komedioopera w 1 akcie (1804)
• Opera komediowa Wąwozy Sierra Morena, komedioopera w 3 aktach (1811)
• Opera Król Łokietek czyli Wiśliczanki, opera w 2 aktach (1817-18)
• Opera Leszek Biały czyli Czarownica z Łysej Góry, opera w 2 aktach (1809)
• Opera Mieszkańcy wyspy Kamkatal, opera w 1 akcie (1803-04)
• Opera Stary trzpiot i młody mędrzec, opera w 1 akcie (1804-05)
• Opera Sułtan Wampum czyli Nieroztropne życzenia, opera w 2 aktach (1800)
• Opera Śniadanie trzpiotów, opera w 1 akcie (1808)
• Opera Urojenie i rzeczywistość, opera w 1 akcie (ok. 1805)
• Opera Wieszczka Urzella czyli To co się damom podoba, opera w 3 aktach (1805-06)
• Duodrama Benefis, duodrama w 1 akcie (1809)
• Doudrama Echo w lesie, duodrama w 1 akcie (1808)
• Duodrama La ritrosia disarmata, duodrama w 1 akcie (1815)
• Duodrama Szewc i krawcowa, duodrama w 1 akcie (1808)
• Duodrama Żona po drodze, duodrama w 1 akcie (1808)
• Dramat Karol Wielki i Witykind, dramat w 2 aktach (1807)
• Scena liryczna Powstanie narodu, scena liryczna w 1 akcie (1830)
• Melodramat Iskahar, król Guaxary, melodramat w 3 aktach (1796)
• Melodramat Korsarz francuski w Portugalii, melodramat w 3 aktach (?)
• Melodramat Mieczysław Ślepy, melodramat w 3 aktach (1807)
• Melodramat Nurzahad czyli Nieśmiertelność i bogactwa, melodramat w 3 aktach (1805)
• Melodramat Ofiara Abrahama, melodramat w 4 aktach (1821)
• Melodramat Sąd Salomona, melodramat w 3 aktach (1806)
• Melodramat Sydney i Zuma czyli Moc kochania czarnej niewiasty, melodramat w 3 aktach (1798)
• Melodramat Trybunał niewidzialny czyli Syn występny, melodramat w 3 aktach (1807)
• Melodramat Wyspa małżeńska czyli Żony przez los wybrane, melodramat w 3 aktach (1811)

Utwory symfoniczne

• Koncert fletowy (1791-92)
• Koncert skrzypcowy D-dur (ok. 1795)
• Koncert skrzypcowy G-dur (ok. 1783-84)

Symfonie

• Symfonia B-dur op. 17 (ok. 1818)
• Symfonia C-dur (1796)
• Symfonia C-dur op. 11 (1804-05)
• Symfonia D-dur (1796)
• Symfonia D-dur (1802)
• Symfonia D-dur (ok. 1788-89)
• Symfonia Es-dur (1797)
• Symfonia Es-dur (ok. 1788-89)

Utwory kameralne

• Chaconne G-dur na skrzypce i fortepian (1836)
• Kwartet fortepianowy Es-dur op. 15 (ok. 1805)
• Kwartet fortepianowy F-dur (ok. 1800)
• Kwartet na 2 skrzypiec i 2 altówki (ok. 1798)
• Kwartet smyczkowy B-dur (?)
• Kwintet smyczkowy (?)
• Kwintet smyczkowy c-moll (?)
• Septet D-dur na flet, klarnet, skrzypce, altówkę, wiolonczelę, kontrabas i fortepian (ok. 1830)
• Sonata fortepianowa F-dur (ok. 1798)
• Sonata B-dur na fortepian na 4 ręce op. 16 (?)
• Sonata D-dur na skrzypce i fortepian op. 10 nr 2 (ok. 1798)
• Sonata Es-dur na skrzypce i fortepian op. 10 nr 3 (ok. 1798)
• Sonata F-dur na skrzypce i fortepian op. 10 nr 1 (ok. 1798)
• Sonata fortepianowa B-dur (ok. 1798)
• Sonata fortepianowa D-dur (ok. 1798)
• Trio fortepianowe C-dur (ok. 1798)
• Trio Grande sonate B-dur, trio fortepianowe (1798)

Drobne utwory orkiestrowe i instrumentalne

• Karnevaltanze na orkiestrę (1792-99)
• Marsz na orkiestrę (1831)
• Marsz przedniej straży wojska polskiego na orkiestrę (1831)
• Marsz tryumfalny na orkiestrę dętą (1809)
• Marsz z echem i andantem na orkiestrę (?)
• Mazur na orkiestrę (ok. 1825)
• Polonez D-dur na orkiestrę (1818)
• Polonez D-dur na skrzypce i fortepian (?)
• Polonez D-dur na skrzypce i fortepian (1820)
• Polonez E-dur na temat uwertury z opery "Lodoiska" R. Kreutzera na orkiestrę (1804)
• Polonez Es-dur na skrzypce i fortepian (1820)
• Polonez F-dur na orkiestrę (1818)
• Polonez na temat marsza z opery "Woziwoda" L. Cherubiniego na orkiestrę (1804)
• Polonez na temat piosenki "OÛ peut-on Étre mieux..." na orkiestrę (1816)
• Rondo À la krakowiak B-dur na fortepian (1803)
• Rondo À la mazurek C-dur na fortepian (1803)
• Rondo À la mazurek g-moll na fortepian (1803)
• Trois quatuors du meilleur goÛt polonais na instrumenty smyczkowe (1798)
• Trois quatuors na instrumenty smyczkowe (ok. 1796)
• Walce brneńskie na orkiestrę (ok. 1791-92)
• Walce wiedeńskie na orkiestrę (ok. 1790-91)
• Wariacje B-dur na temat marsza z opery "Przerwana ofiara" P. Wintera na fortepian (1802)
• Wariacje na temat arii z opery "Żony przemienione czyli Szewc" M. A. Portogalla na orkiestrę (1810)

Dzieła literackie

• Sumariusz moich utworów muzycznych (1957)

[edytuj] Przypisy

1. ↑ Małgorzata Kosińska: sylwetki muzyka JÓZEF ELSNER (polski). październik 2006. [dostęp 26 maja 2008].

[edytuj] Bibliografia

• Słownik biograficzny teatru polskiego 1765-1965. Zbigniew Raszewski (red.nacz.). T. t. 1. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1973. 

[edytuj] Linki zewnętrzne

Szkoły imienia Józefa Elsnera

• Strona Gimnazjum Publicznego nr 2 im. Józefa Elsnera w Grodkowie
• Strona Filharmonii Opolskiej im. Józefa Elsnera w Opolu
• Strona Szkoły Muzycznej II st. im. Józefa Elsnera w Warszawie Miodowa 22c

 To jest tylko zalążek artykułu biograficznego związanego z muzyką. Jeśli możesz, rozbuduj go.