Z Wikipedii

Spis treści 1 Zespół Otella 1.1 Bibliografia 1.2 Przypisy 2 Kryteria ICD-10 schizofrenii 3 Schizofrenia - Pozycja nozologiczna 4 Etiologia i patogeneza schizofrenii 4.1 Przesłanki epidemiologiczne 4.2 Przesłanki genetyczne 4.3 Przesłanki infekcyjno-immunologiczne 4.4 Przesłanki neuromorfologiczne 4.5 Przesłanki neurofunkcjonalne 4.6 Bibliografia

[edytuj] Zespół Otella

ICD-10

Paranoja alkoholowa

Kod ICD-10F10.51

DSM IV

{{{nazwaDSM}}}

Kod DSM IVróżny

Psychoza należąca do grupy uporczywych psychoz urojeniowych, klasyfikowana jednakże w ICD-10 jako psychoza alkoholowa (F10.51). Objawia się urojeniami niewierności małżeńskiej (partnerskiej), które mogą być podobne do osądów i podejrzeń występujących w zazdrości określanej jako "zwykła", aczkolwiek odróżniają się zwykle większym "zasięgiem", tzn. w kręgu osób uznanych jako będących "kochankami" jest przeważnie znaczna ilość osób, zaś "dowody" na to są dla przeciętnego człowieka co najmniej niewystarczające, lub wręcz absurdalne (kwit z pralni, awizo z poczty - znalezione w kieszeni partnerki^[1]). Ponadto osoby chore na paranoję alkoholową przejawiają dalece wzmozoną aktywność, polegającą na śledzeniu osoby podejrzewanej o niewierność, są gotowe dla tego celu zaniedbać własne obowiązki zawodowe i narazić się na niewygody (długotrwałe oczekiwanie pod jakimś budynkiem, wchodzenie na drzewa celem zrobienia zdjęcia przez okno itp.) dla potwierdzenia swoich urojeń.

Może się zdarzyć, że partner osoby chorującej na zespół Otella faktycznie nie jest wierny, rozpoznanie tej jednostki opiera się wówczas na samej aktywności osoby chorującej, a przede wszystkim na podawanych badającemu przez chorego "dowodach" - odnieść się tu należy do sytuacji, czy informacje znane badanemu, podawane badającemu jako "dowód", wystarczają do wyciągnięcia wniosku o niewierności. Przykładem może tu być typowy romans z listonoszem, gdy "dowodem niewierności" jest sam fakt odebrania jakiejkolwiek przesyłki, zaś informacje którymi dysponują inne osoby, potwierdzające rzeczywisty fakt niewierności nie są choremu znane.

Osoby cierpiące na paranoję alkoholową uporczywie żądają "przyznania się" do niewierności przez partnera, zwykle idzie za tym obietnica, że po "przyznaniu się" niewierność zostanie wybaczona i dalsze życie małżeńskie/partnerskie będzie przebiegać "normalnie". Skutki "przyznania się" jednakże są zwykle zupełnie inne: następuje eskalacja podejrzeń, oraz żądania "przyznania się" do zdrady z coraz to innymi kochankami.

Etiologia zespołu Otella jest zawarta w sposobie klasyfikacji wg ICD-10: uporczywe nadużywanie alkoholu (etanolu). Dlaczego jednak tylko część nadużywających alkoholu mężczyzn^[1] zapada na zespół Otella nie zostało na dzień dzisiejszy wyjaśnione, przyjmuje się, że predysponująca jest istniejąca przed zachorowaniem osobowość paranoiczna osoby chorej.

Zespół Otella należy do przewlekłych psychoz alkoholowych, czyli nie ustępuje po krótkim czasie, nie leczony (choć nie istnieją całkowicie skuteczne metody) trwać może do końca życia. I często tak właśnie jest.

Leczenie zespołu Otella jest farmakologiczne, stosuje się leki przeciwpsychotyczne, aczkolwiek ich skuteczność w większości przypadków jest niezadowalająca, jak i innych metod terapii.

[edytuj] Bibliografia

• Bilikiewicz A., Pużyński S., Rybakowski J., Wciórka J. (red.): Psychiatria, Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław, 2002, Tom II: Psychiatria kliniczna ISBN 83-87944-72-6

Przypisy

[edytuj] Kryteria ICD-10 schizofrenii

Ogólne kryteria schizofrenii paranoidalnej, hebefrenicznej, katatonicznej i niezróżnicowanej (F20.0-F20.3):

G1

Albo co najmniej jeden z zespołów, objawów lub przejawów wymienionych niżej w pkt 1, albo co najmniej 2 z objawów i przejawów wymienionych w pkt 2 – jeśli występują przez większość czasu trwania epizodu choroby psychotycznej utrzymującego się przez co najmniej jeden miesiąc (lub okresowo w ciągu większości dni tego okresu).

1) co najmniej jednego z następujących:

a) echo myśli, nasyłanie i zabieranie myśli oraz rozgłaśnianie (odsłonięcie) myśli

b) urojenia oddziaływania, wpływu lub owładnięcia, wyraźnie odnoszone do ruchów ciała lub kończyn albo do określonych myśli, działań czy odczuć, spostrzeżenie urojeniowe

c) głosy omamowe komentujące na bieżąco zachowanie pacjenta albo dyskutujące o nim między sobą albo innego typu głosy omamowe pochodzące z jakichś części ciała

d) utrwalone urojenia innego rodzaju, których treść jest niedostosowana kulturowo lub całkowicie niemożliwe do zaistnienia

2) lub co najmniej 2 z następujących:

e) utrwalone omamy z zakresu jakiegokolwiek zmysłu, jeżeli występują w ciągu co najmniej jednego miesiąca i towarzyszą im urojenia (mogą być zwiewne, lub na wpół ukształtowane) bez wyraźnej treści afektywnej, lub utrwalone myśli nadwartościowe

f) neologizmy, przerwy lub wstawki w toku myślenia, prowadzące do rozkojarzenia lub niedostosowania wypowiedzi

g) zachowania katatoniczne, takie jak pobudzenie, zastyganie lub giętkość woskowa, negatywizm, mutyzm i osłupienie

h) objawy „negatywne”, takie jak: apatia, zaburzenie wypowiedzi oraz spłycenie lub niespójność reakcji emocjonalnych (należy wyraźnie stwierdzić, że nie są spowodowane depresją lub lekami neuroleptycznymi)

G2

Najczęściej stosowane przesłanki wykluczenia:

1) jeżeli pacjent spełnia również kryteria epizodu maniakalnego (F30) lub depresyjnego (F32) wyliczone powyżej w punkcie G1 (1) i G1 (2) kryteria muszą być spełnione przed wystąpieniem zaburzeń nastroju

2) zaburzenie nie jest uwarunkowane chorobą mózgu (w rozumieniu F00 – F09) ani też zatruciem (F 1x.0), uzależnieniem (F 1x.2) lub odstawieniem (F 1x.3 lub F 1x.4) alkoholu albo innych substancji.

[edytuj] Schizofrenia - Pozycja nozologiczna

Nozologiczna pozycja schizofrenii na dzień dzisiejszy nie znajduje ostatecznego rozstrzygnięcia. Wobec nieznajomości etiopatogenezy schizofrenii jednostka ta pozostaje umową kliniczną opartą na podobieństwie objawów i przebiegu zaburzeń, rozpoznawanych za pomocą różnych konwencji diagnostycznych. Wynikają z tego istotne wątpliwości:

• Czy schizofrenia jest chorobą, czy grupą chorób mających pewne cechy podobne? Za odrębną jednostkę nozologiczną uważa się zespół kliniczny o określonej przyczynie i określonym łańcuchu zależności patogenetycznych, prowadzący poprzez te zależności do stanu klinicznego o charakterystycznych objawach i przebiegu. Różnorodność obrazu klinicznego schizofrenii od początku budziła podejrzenie, że kryją się za nnią różne przyczyny i patomechanizmy. W praktyce traktowano schizofrenię jako odrębną chorobę, aktualnie brane pod uwagę są trzy ujęcia:

1. jedna choroba wyzwalana jednym czynnikiem - ujęcie monogeniczne,
2. jedna choroba wyzwalana wieloma czynnikami - ujęcie poligeniczne,
3. wiele odrębnych chorób - ujęcie heterogeniczne.

Obecnie przyjmuje się hipotezę monogeniczną za najmniej prawdopodobną. Według obecnego stanu wiedzy za zasadne uważa się hipotezy poligeniczną albo heterogeniczną, przy czym ostateczne rozstrzygnięcie na korzysć którejś z tych hipotez nie zostało dotychczas wystarczająco udowodnione.

• Czy schizofrenia jest chorobą endogenną, czyli takią, której nie można przypisać jasno określonych przyczyn?
• Czy schizofrenia jest zaburzeniem o charakterze postępującym? W przeszłości uważano, że schizofrenia jest efektem procesu zwyrodnieniowego dotyczącego mózgu, zakładając postęp i nieodwracalnośc zmian, prowadzący do stanu zwanego defektem schizofrenicznym. Obecne dane patomofrologiczne nie potwierdzają toczenia się procesu w mózgu chorych osób, a jedynie wykazują (u części z nich) pewne, dośc zresztą różniące się pomiędzy sobą, nieprawidłowości o charakterze niepostępującym. Przyjmuje się, że schizofrenia jest chorobą o charakterze epizodycznym, przy czym epizodyczność ta może przebiegać różnorako:
  • Jeden epizod psychotyczny w ciągu całego życia, po ustąpieniu którego nie stwierdza się żadnych trwałych następstw, zarówno medycznych, jak i społecznych (np. utrata pracy czy przyjaciół)
  • Jeden epizod psychotyczny w ciągu całego życia, po ustąpieniu którego stwierdza się niespecyficzne zmiany w stanie psychicznym, określane przez otoczenie w nieprecyzyjny sposób, np. "jest jakiś inny, to nie ten sam człowiek". zmiany takie zauważalne są jedynie przez osoby znające chorego przed wystąpieniem psychozy, dla pozostałych sprawia on wrażenie osoby zdrowej
  • Jeden epizod psychotyczny w ciągu całego życia, po ustąpieniu którego stwierdza się istotne zmiany, zarówno pod względem społecznym (ograniczenie kontaktów międzyludzkich, bądź ich zamiana na grupę o niższym statusie społecznym, zaniechanie aktywności zawodowej) jak i psychopatologicznym (zauważalne nieprawidłowości z zachowaniu, kontakcie)
  • Następujace po sobie w różnych okresach czasu epizody psychotyczne, pomiędzy którymi nie obserwuje się istotnych zmian w stosunku do stanu prawidłowego w stanie klinicznym pacjenta
  • Następujace po sobie w różnych okresach czasu epizody psychotyczne, pomiędzy którymi obserwuje się nieprawidłowości psychopatologiczne (zaburzenia kontaktu, zachowania) i/lub społeczne (wycofanie z kontaktów, albo popadanie w tzw. "złe towarzystwo", co wiąże się np. z nadużywaniem alkoholu, przestępczością)
  • Praktycznie ciągle trwający epizod psychotyczny, zły kontakt słowno-logiczny z chorym, krótkie okresy częściowej poprawy

Przykłady przebiegu choroby mogą mieć też wystąpić w inny sposób, jak np. kilka epizodów dość znacznie odsuniętych od siebie w czasie (np. 3 epizody w ciągu 25 lat) pomiędzy którymi osoba chorująca nie wykazuje żadnych oznak klinicznych z kręgu psychopatologicznego i utzrymuje swój status społeczny na dotychczasowym poziomie. Epizodyczność przebiegu schizofrenii, w odróżnieniu od procesualności, oznacza, że wystąpienie objawów schizofrenii nie jest jednoznaczne z późniejszym niekorzystnym stanem zdrowia, czy funkcjonowaniem społecznym takiej osoby.

---

[edytuj] Etiologia i patogeneza schizofrenii

Przyczyny schizofrenii wciąż pozostają nieznane. Wiedza o potencjalnych przyczynach, oraz łąńcuchach zależności patogenetycznych jest dziś bogatsza niż przedtem, jednak tworzy na razie tylko mozaikę nie zawsze spójnych wyników badań, tymczasowych hipotez, przedwczesnych teorii i spekulacji.

[edytuj] Przesłanki epidemiologiczne

Schizofrenia występuje na całym świecie. Przy wąskim kryterium diagnostycznym zapadalność jest wszędzie zbliżona. Odmienności regionalne można wyjaśnić rychami migracyjnymi. W okresie obserwacji w XX wieku nie zaobserwowano istotnych wahań wskaźników epidemiologicznych, a zaobserwowane można wyjaśnić zmieniającymi się zasadami diagnozy oraz zmianami dostępności do opieki medycznej - raczej niż zmianami zapadalności. Płeć żeńska opóźnia przeciętny wiek zachorowania, jednakże najczęstszy początek zachorowań ma miejsce w 3. dekadzie życia (wiek 21-30 lat). Płodność chorych jest mniejsza, a śmiertelność większa niż w populacji, co utrudnia wyjaśnienie nie zmienijącej się zapadalności. Biorąc pod uwagę istotne na dzień dzisiejszy przesłanki genetyczne w etiologii schizofrenii, wynika problem wymieralności - nie wyjaśniony ostatecznie w świetle aktualnej wiedzy, choć próbę wyjaśnienia problemu wymieralności podjął m. in. Timothy Crow.

[edytuj] Przesłanki genetyczne

Ryzyko zachorowania w ciągu życia dla członka rodziny chorej osoby:

Stopień pokrewieństwa	Ryzyko (%)
Krewni I stopnia:
bliźnięta monozygotyczne	48
potomstwo obojga chorych rodziców	46
bliźnięta dizygotyczne	17
rodzeństwo, gdy jedno z rodziców choruje	17
dzieci	13
rodzeństwo	6
Krewni II stopnia
rodzeństwo przyrodnie	6
wnuki	5
siostrzeńcy\bratankowie	4
wujowie/ciotki	2
populacja ogólna	1

Co jest przekazywane? Przekazywana jest nie nie tyle podatność na schizofrenię, ile skłonność do wystąpienia spektrum zaburzeń: trudności przystosowania, cech osobowości typu schizotymii, zaburzeń osobowości należących do osobowości schizoidalnej, paranoicznej, zaburzeń z pogranicza schizofrenii, czy innych psychoz. Wielkie nadzieje na znalezienie genu schizofrenii, pokładane w genetce molekularnej, na razie nie przyniosły wyników. Poszukiwanie sprzężeń genetycznych (ang. linkage) w miejscach genomu podejrzewanych o podatność na schizofrenię nie dały przekonujących ani powtarzalnych wyników.

Poszukiwano rzadkich nawet nieprawidłowości chromosomalnych związanych z częstszym występowaniem zaburzeń psychicznych o obrazie schizofrenii. Wiele ostatnich badań dotyczy delecji chromosomu 22, przejawiającej się fenotypem specyficznego wyglądu osoby, wad podniebienia (najczęściej rozszczepem) i gardła, pnia tętniczego, upośledzeniem umysłowym - określonym jako zespół DiGeorge'a - z czego w około 25% przypadków występowały psychozy urojeniowe przypominające schizofrenię.

[edytuj] Przesłanki infekcyjno-immunologiczne

Skąd podejrzenie? Powodów jest kilka: częsty neurotropizm wirusów, możliwość ich wieloletniej, bezobjawowej obecności w tkankach gospodarza, inkorporacji jego genomu do komórek i przekazywania następnym pokoleniom. Ponadto choroby wirusowe mogą przebiegać w postaci zaostrzeń i remisji, jak np. opryszczka - gdzie wirus pozostaje w tkance osoby zainfekowanej do końca życia i okresowo się ujawnia, zaś pomiędzy epizodami opryszczki stan zdrowia osoby prezentuje się jako prawidłowy: choroba jest w remisji. Dowodów na istnienie "schizowirusa" na dzień dzisiejszy nie przedstawiono, istnieją jednakże nie odrzucone ostatecznie podejrzenia dotyczące wirusów neurotropwych (z grupy grypy czy cytomegalii).

[edytuj] Przesłanki neuromorfologiczne

Dotyczą odmienności budowy mózgu. Przesłanki te badane są post mortem oraz w przyżyciowych badaniach TK i MR.

• W badaniach post mortem stwierdzono, że zmiany u osób chorych na schizofrenię mają charakter raczej ogniskowy niż rozlany i nie można mówić o jakimś swoistym dla schizofrenii umiejscowieniu zmian.
• W przyżyciowych badaniach obrazujących stwierdzono poszerzenie komór bocznych w 75% badań, komory III w 83% badań, poszerzenie przestrzeni pomiędzy czaszką i mózgiem (tzw. przestrzeń płynowa) w 63%. Większość badań nad dynamiką zmian obrazu mózgu w przebiegu choroby sugeruje, że zmniejszenie objętości tkanki jest nie postępujące i najprawdopodniej występije już przed ujawnieniem się choroby.

Wyniki metaanaliz wskazują przeciętne zmniejszenieobjętości tkanki mózgowej, choć u wielu stwierdza się normę.

[edytuj] Przesłanki neurofunkcjonalne

Najnowsza wersja hipotezy dopaminowej głosi, że aktywność DA jest relatywnie niska w okolicach czołowych, co pociąga za sobą dysregulację DA w innych częściach mózgu (układ limbiczny, struktury podkorowe) Aktualmie przypuszcza się, że układy DA i 5-HT wchodzą w niejasną na dzień dzisiejszy interakcję. Zwrócono też uwagę na neuroprzekaźnik GABA, oraz GLU.

[edytuj] Bibliografia

Bilikiewicz A., Pużyński S., Rybakowski J., Wciórka J. Psychiatria, t. II Psychiatria kliniczna, Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, Wrocław, 2002, str. 230-231. ISBN 83-87944-72-6

--JaBaal 13:14, 10 lis 2007 (CET)