Jacques Chaban-Delmas
Z Wikipedii
| Jacques Chaban-Delmas 7 marca 1915 – 10 listopada 2000 |
|
| 153. Premier Republiki Francuskiej | |
| Okres urzędowania | od 20 czerwca 1969 do 6 lipca 1972 |
| Przynależność polityczna | Unia Demokratów na rzecz Republiki |
| Poprzednik | Maurice Couve de Murville |
| Następca | Pierre Messmer |
Jacques Chaban-Delmas (ur. jako Jacques Delmas) (ur. 7 marca 1915 w Paryżu, zm. 10 listopada 2000 w Paryżu) – francuski polityk.
Urodził się w średnio zamożnej rodzinie, ale dzięki uporowi samotnie wychowującej go matki mógł zdobyć dobre wykształcenie. W czasie II wojny światowej służył początkowo w armii, a po klęsce Francji w czerwcu 1940 roku działał w ruchu oporu. W czasie Powstania Paryskiego był delegatem Wolnej Francji i to on przyjmował kapitulację hitlerowskiego komendanta Paryża. Awansowano go wtedy ze stopnia porucznika do generała brygady. W czasie wojny jego pseudomin brzmiał Chaban, więc po wyzwoleniu dodał go sobie do nazwiska.
Po wojnie związał się z ruchem gaullistowskim i z jego ramienia został w 1947 roku wybrany merem Bordeaux. Urząd ten pełnił – co było fenomenem we francuskiej polityce – aż do 1995 roku. Niedługo po wyborze wyrzucono go z Partii Radykalnej, która nie chciała mieć w swoich szeregach gaullistowskiej V kolumny.
W 1958 roku został pierwszym przewodniczącym Zgromadzenia Narodowego V Republiki. Zaś w 1969 premierem przy prezydencie Pompidou.
Sytuował się na lewicy ruchu i planował – jako premier – przeprowadzić wiele postępowych reform, natrafiając jednak na sprzeciw konserwatysty Pompidou. W 1972 roku ustąpił, po konflikcie z prezydentem, z urzędu.
Po śmierci prezydenta Pompidou w 1974 roku został kandydatem ruchu gaullistowskiego na prezydenta. Ale w decydującym momencie opuścił go klan pompidoulistów pod wodzą Jacques'a Chiraca, który przeszedł na stronę Valéry'ego Giscarda d'Estaing. Chaban zajął dopiero trzecie miejsce za nim i François Mitterrandem.
W 1978 roku ponownie wybrano go na przewodniczącego Zgromadzenia Narodowego.
Słynął z tężyzny fizycznej. Jego następca na urzędzie premiera – Pierre Messmer – oświadczył nawet, że nie jest skoczkiem i nie powinno się oczekiwać po nim takich niedorzeczności.
Jako jeden z nielicznych gaullistów poparł zatwierdzony ostatecznie projekt liberalizacji przepisów dotyczących przerywania ciąży.
Po śmierci Chaban-Delmasa, jego imieniem nazwano stadion piłkarski klubu Girondins Bordeaux (wcześniej noszący nazwę Parc Lescure).
Michel Debré • Georges Pompidou • Maurice Couve de Murville • Jacques Chaban-Delmas • Pierre Messmer • Jacques Chirac • Raymond Barre • Pierre Mauroy • Laurent Fabius • Jacques Chirac • Michel Rocard • Édith Cresson • Pierre Bérégovoy • Édouard Balladur • Alain Juppé • Lionel Jospin • Jean-Pierre Raffarin • Dominique de Villepin • François Fillon
W dniu powstania
Louis Aujoulat • Jean Berthoin • Maurice Bourgès-Maunoury • Robert Buron • Jacques Chaban-Delmas • Eugène Claudius-Petit • Edgar Faure • Christian Fouchet • Roger Houdet • Émile Hugues • Marie Pierre Kœnig • Guy La Chambre • Maurice Lemaire • Pierre Mendès-France • François Mitterrand • Emmanuel Temple
Późniejsi członkowie rządu
Jean-Michel Guérin de Beaumont • Jean Masson • André Monteil • Henri Ulver
W dniu powstania
Louis Aujoulat • Jean Berhoin • Maurice Bourgès-Maunoury • Robert Buron • Jacques Chaban-Delmas • Jacques Chevallier • Edgar Faure • Christian Fouchet • Roger Houdet • Jean-Jacques Juglas • Guy La Chambre • Maurice Lemaire • Jean Masson • Pierre Mendès-France • François Mitterrand • André Montreil • Raymond Schmittlein • Emmanuel Temple • Henri Ulver
W dniu powstania
René Billères • Maurice Bourgès-Maunoury • Gaston Defferre • Albert Gazier • Jean Gilbert-Jules • Robert Lacoste • Pierre Mendès-France • François Mitterrand • Guy Mollet • André Morice • Christian Pineau • François Tanguy-Prigent
Późniejsi członkowie rządu
Jacques Chaban-Delmas • Paul Ramadier
W dniu powstania
Paul Bacon • René Billères • Édouard Bonnefous • Roland Boscary-Monsservin • Maurice Bourgès-Maunoury • Jacques Chaban-Delmas • Félix Gaillard • Pierre Garet • Félix Houphouët-Boigny • Gérard Jaquet • Robert Lecourt • Max Lejeune • Pierre Pflimlin • Christian Pineau • Antoine Quinson • Paul Ribeyre
W dniu powstania
Robert Boulin • Jacques Chaban-Delmas • Albin Chalandon • Michel Debré • Jacques Duhamel • Henri Duvillard • Roger Frey • Joseph Fontanet • Robert Galley • Valéry Giscard d'Estaing • Olivier Guichard • Raymond Marcellin • Edmond Michelet • Raymond Mondon • François-Xavier Ortoli • René Pleven • Maurice Schumann
Późniejsi członkowie rządu
André Bettencourt • Jean Chamant • Michel Cointat • Pierre Messmer
