James Madison

Z Wikipedii

James Madison
Data urodzenia	16 marca 1751
4. Prezydent Stanów Zjednoczonych
Okres urzędowania	od 4 marca 1809 do 4 marca 1817
Przynależność polityczna	Partia Demokratyczno Republikańska
Poprzednik	Thomas Jefferson
Następca	James Monroe
5. Sekretarz stanu Stanów Zjednoczonych
Okres urzędowania	od 2 maja 1801 do 3 maja 1809
Poprzednik	John Marshall
Następca	Robert Smith
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons
Kolekcja cytatów w Wikicytatach

James Madison (16 marca 1751 w Wirginii – 28 czerwca 1836 w Wirginii) – amerykański polityk i prawnik; 4. Prezydent USA (1809-1817), a wcześniej członek Izby Reprezentantów (1789-1797) i 5. Sekretarz Stanu USA (1801-1809). Sygnatariusz Konstytucji Stanów Zjednoczonych.

Spis treści 1 Lata młodości 2 Kariera polityczna 2.1 Ojciec Konstytucji 2.2 Izba Reprezentantów USA 2.3 Sekretarz Stanu USA 3 Prezydent Stanów Zjednoczonych 3.1 Prezydentura 3.2 Wojna z Wielką Brytanią 3.3 Nominacje do Sądu Najwyższego 3.4 Stany przyłączone do USA 4 Emerytura 5 Życie prywatne 5.1 Antyklerykalizm 6 Ciekawostki 6.1 Czy wiesz, że... 6.2 Data urodzenia 6.3 Wygląd fizyczny 6.4 Pierwszy ślub w Białym Domu 7 Przypisy 8 Bibliografia 9 Linki zewnętrzne

[edytuj] Lata młodości

Urodził się 16 marca 1751 w Port Conway w stanie Wirginia w rodzinie farmerów-plantatorów. Był najstarszym z dwanaściorga dzieci Jamesa Madisona, Sr (27 marca 1723 – 27 lutego 1801) i jego żony Eleanor Rose "Nellie" Conway (9 stycznia 1731 – 11 lutego 1829). Wykształcenie podstawowe otrzymał w domu. Jako dziecko dużo czasu spędzał na zabawach z dziećmi niewolników, a – już jako dorosły – występował przeciwko niewolnictwu. W dzieciństwie słuchał także opowieści o brutalności Indian i do końca życia pozostał do nich uprzedzony.

W wieku 11 lat został wysłany do szkół, a jako 18-latek rozpoczął studia na College of New Jersey (obecnie pod nazwą Uniwersytetu Princeton). W trakcie studiów pisywał wiersze mające posmak pornografii dla American Whig Society. Dużo czasu spędzał na nauce, często śpiąc jedynie po 3 godziny dziennie. Ciężka praca przyniosła rezultaty i już po trzech latach (1771) ukończył czteroletnie studia. Zamierzał zostać pastorem, jednak z powodu złego stanu zdrowia, przerwał studia podyplomowe i powrócił do rodzinnej posiadłości Montpelier.

[edytuj] Kariera polityczna

Kiedy rozpoczęła się wojna o niepodległość – jako niezdolny do służby (zły stan zdrowia i nieodpowiednie warunki fizyczne) – skupił się na działalności politycznej. Od maja 1776 do 1779 był delegatem do Zgromadzenia Wirginii w Williamsburgu, które opowiedziało się za niepodległością i powołało rząd stanowy. Opracował wraz z Thomasem Jeffersonem projekt stanowej ustawy gwarantującej swobody religijne (Virginia Statute for Religious Freedom).

Następnie był delegatem do Kongresu Kontynentalnego. Jako delegat uskarżał się na brak pieniędzy, co zmuszało go do zaciągania pożyczek u żydowskich bankierów. W 1782 narzekał, że stan Wirginia nie zwraca mu kosztów związanych z pełnieniem urzędu delegata. W tym samym roku w liście do Edmunda Randolpha dziękował mu za wsparcie finansowe oraz przyznał, że utrzymuje się tylko dzięki pożyczkom od Hayma Solomona, żydowskiego bankiera, prawdopodobnie pochodzącego z Polski.

[edytuj] Ojciec Konstytucji

W 1787 był delegatem Wirginii do Zgromadzenia Konstytucyjnego. Madison odegrał jedną z czołowych w pracach nad tworzeniem Konstytucji Stanów Zjednoczonych. W trakcie 86 dni trwania Zgromadzenia zabierał głos w 71 dniach. Choć nie był dobrym mówcą i oratorem, potrafił argumentować i uzasadniać swój punkt widzenia. Pokazał się jako zręczny mediator, znajdując kompromisowe rozwiązania zadowalające sprzeczne interesy różnych stanów. Z tego też powodu często nazywa się go ojcem konstytucji amerykańskiej.

Madison opracował też własny system stenografowania. W trakcie posiedzeń Zgromadzenia Konstytucyjnego robił notatki, a następnie – w nocy – nadawał im formę tekstu. Dzięki jego zapiskom, znany jest dokładny przebieg prac nad treścią konstytucji – były to bowiem jedyne zapiski z tych obrad. Po śmierci Madisona, jego żona Dolley sprzedała te notatki rządowi federalnemu za 25 tysięcy dolarów, dzięki czemu przez kilka lat zapewniła sobie utrzymanie.

[edytuj] Izba Reprezentantów USA

Po wejściu w życie Konstytucji USA został członkiem Izby Reprezentantów. W latach 1789-1793 reprezentował 5. okręg wyborczy, a po zmianie granic reprezentował 15. okręg (1793-1797).

[edytuj] Sekretarz Stanu USA

Kiedy w 1801 na prezydenta został zaprzysiężony Thomas Jefferson, 2 maja 1801 Madison został Sekretarzem Stanu USA. Urząd ten sprawował do końca drugiej kadencji Jefferesona, tj. do 4 marca 1809.

[edytuj] Prezydent Stanów Zjednoczonych

Gabinet James Madison (1809-1817)
Urząd	Nazwisko	Kadencja
Prezydent	James Madison	1809-1817
Wiceprezydent	George Clinton	1809-1812
	Elbridge Gerry	1813-1814
Sekretarz Stanu	Robert Smith	1809-1811
	James Monroe	1811-1814 1815-1817
Sekretarz Skarbu	Albert Gallatin	1809-1814
	George W. Campbell	1814-1814
	Alexander J. Dallas	1814-1816
	William H. Crawford	1816-1817
Sekretarz Wojny	William Eustis	1809-1813
	John Armstrong, Jr.	1813-1814
	James Monroe	1814-1815
	William H. Crawford	1815-1816
Prokurator Generalny	Caesar A. Rodney	1809-1811
	William Pinkney	1811-1814
	Richard Rush	1814-1817
Poczmistrz Generalny	Gideon Granger	1809-1814
	Return J. Meigs, Jr.	1814-1817
Sekretarz Marynarki Wojennej	Paul Hamilton	1809-1813
	William Jones	1813-1814
	Benjamin W. Crowninshield	1814-1817

[edytuj] Prezydentura

Kiedy zbliżał się koniec drugiej kadencji Thomasa Jeffersona, James Madison wraz z urzędującym Wiceprezydentem George'em Clintonem i James Monroe ubiegał się z ramienia Partii Demokratyczno-Republikańskiej o urząd Prezydenta Stanów Zjednoczonych. Ich rywalem był Charles Cotesworth Pinckney z Partii Federalistycznej.

W trakcie kampanii gazeta Albany Register opublikowała sensacyjną informację, że Jefferson i Madison są naturalizowanymi obywatelami Francji. Obywatelstwo zostało im nadane przez skomunizowane Zgromadzenie Rewolucyjne w 1793. Gazeta twierdziła, że Jefferson i Madison mogą zostać wezwani przez Francję do złożenia przysięgi wierności.

Ten nieczysty chwyt nie przeszkodził Madisonowi, wspieranemu przez ustępującego prezydenta, w zwycięstwie. Madison otrzymał 64,7% głosów w głosowaniu powszechnym (122 w Kolegium Elektorów), Pinckney otrzymał jedynie 47 głosów, a Monroe 6. Co ciekawe, 3 Elektorów głosujących za Monroe w głosowaniu na Wiceprezydenta, oddało głos na Madisona. Na Wiceprezydenta w Gabinecie Madisona został wybrany dotychczasowy Wiceprezydent George Clinton (113 głosów w Kolegium).

James Madison objął urząd 4 marca 1809. Zaprzysiężenia – na 4. Prezydenta Stanów Zjednoczonych – dokonał po raz trzeci Prezes Sądu Najwyższego John Marshall.

20 kwietnia 1812 po 7 latach urzędowania zmarł Wiceprezydent George Clinton. Był to pierwszym przypadek, by Wiceprezydent zmarł w trakcie sprawowania urzędu. Przez kolejne 11 miesięcy urząd pozostał nieobsadzony.

Madison był jedynym kandydatem Partii Demokratyczno-Republikańskiej w wyborach prezydenckich z 1812. W głosowaniu powszechnym zdobył 50,4% głosów, lecz w Kolegium Elektorów zdobył zdecydowaną przewagę: zdobył bowiem aż 128 głosów. DeWitt Clinton z Partii Federalistycznej zdobył tylko 89 głosów elektorskich. Na Wiceprezydenta został wybrany Elbridge Gerry, który otrzymał 131 głosów. Na drugą kadencję został zaprzysiężony 4 marca 1813, a przysięgę odebrał ponownie John Marshall.

Po półtorej roku (23 listopada 1814) zmarł Gerry i przez kolejne dwa i pół roku urząd Wiceprezydenta ponownie pozostał nieobsadzony. Madison pozostaje jedynym prezydentem, za którego prezydentury zmarło aż dwoje urzędujących Wiceprezydentów.

[edytuj] Wojna z Wielką Brytanią

Prezydenturę objął w czasie kryzysu gospodarczego spowodowanego nałożeniem przez USA embargo na handel z Wielką Brytanią i Francją. Starał się, wbrew naciskom "jastrzębi", o niezadrażnianie stosunków z europejskimi potęgami. Pomimo tego zmienił zdanie, gdy Brytyjczycy zajęli amerykański statek handlowy i uwięzili jego załogę. 1 czerwca 1812 roku Madison poprosił Kongres o wypowiedzenie wojny Wielkiej Brytanii.

19 sierpnia 1814 Brytyjczycy wylądowali w miejscowości Benedict w stanie Maryland i rozpoczęli 60-kilometrowy marsz do stolicy. Kiedy amerykańska obrona niepotrafiła zatrzymać armię wroga, 25 sierpnia prezydent Madison przejął dowódctwo baterii, stacjonującej w Maryland, ale i to nie powstrzymało wojsk brytyjskich w drodze do Waszyngtonu. James Madison był tym samym pierwszym prezydentem, który w trakcie pełnienia urzędu bezpośrednio dowodził armią na polu bitwy.

Tymczasem, 24 sierpnia, Brytyjczycy wkroczyli do stolicy. Wszyscy politycy i urzędnicy opuścili miasto, a Kapitol i Biały Dom zostały spalone. Kiedy wojska brytyjskie plądrowały rezydencję prezydenta, znaleźli zapasy żywności i wina. Podczas uczty wznosili toasty za zdrowie prezydenta, który okazał się tak fajnym facetem, że przygotował nawet dla nich kapitalną kolację. Naoczni świadkowie twierdzą, że Biały Dom płonął jak pochodnia i tylko dzięki ulewnemu deszczowi zawdzięcza się, że niezostał spalony doszczętnie. Przy odbudowie rezydencji użyto białego piaskowca z Wirginii, stąd też siedzibę prezydentów określa się mianem Białego Domu (The White House). Żołnierze brytyjscy – w obawie przed zasadzką – opuścili Waszyngton.

Stany Zjednoczone nie były przygotowane do walki. Jednak kilka znaczących zwycięstw wojsk amerykańskich, wśród których najbardziej znanym była wiktoria gen. Andrew Jacksona pod Nowym Orleanem przekonała społeczeństwo, że wojna nie była przegrana. Jednym z jej skutków był rozpad partii Federalistów, którzy tak bardzo byli wojnie przeciwni, że mówili nawet o secesji.

[edytuj] Nominacje do Sądu Najwyższego

James Madison nominował dwóch sędziów Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych:

• (17) Gabriel Duvall (23 listopada 1811)
• (18) Joseph Story (3 lutego 1812)

[edytuj] Stany przyłączone do USA

• (18) Luizjana – 30 kwietnia 1812
• (19) Indiana – 11 grudnia 1816

[edytuj] Emerytura

Po zakończeniu drugiej kadencji Madison osiadł w Montpelier w Wirginii. Tam też oddał się czytaniu książek i rozmowom z gośćmi, którzy licznie odwiedzali posiadłość byłego prezydenta.

James Madison najchętniej czytał traktaty na temat władzy, książki historyczne i dotyczące wynalazków i odkryć. Co ciekawe, kiedy Jefferson był ambasadorem we Francji, Madison prosił go od czasu do czasu o zakup rzadkich i cennych książek. W liście z 27 kwietnia 1785 pisał do swojego przyjaciela: Otrzymałem dwie książki na temat magnetyzmu zwierzęcego, na temat ostatniej ekspedycji aeronautycznej wraz zapałkami fosforowymi. Były to dla mnie wspaniałe i ciekawe dary. Madison miał pokaźną bibliotekę, którą zapisał w darze Uniwersytetowi Wirginia, której był rektorem od 1826. Książki te, niestety, uległy zniszczeniu w pożarze uczelni w 1895.

Kiedy w 4 lipca 1826 zmarli John Adams i Thomas Jefferson, Madison został najstarszym z żyjących prezydentów amerykańskich.

W 1829 został wybrany na delegata do Zgromadzenia Konstytucyjnego Wirginii.

Pod koniec życia stawał się coraz słabszy fizycznie (dokuczał mu głównie reumatyzm). Jego finanse także zmniejszały się. Kiedy żona Madisona – poza wiedzą prezydenta – dała swojemu synowi-hazardziście 40 tysięcy dolarów, nadszarpnęło to ich budżetem. Kiedy Madison zwrócił się do Banku Stanów Zjednoczonych o pożyczkę – spotkał się z odmową. Z pomocą przybył prezydent Andrew Jackson, który zakupił za 30 tysięcy część rękopisów Madisona z obrad Zgromadzenia Konstytucyjnego.

Zmarł 28 czerwca 1836 w rodzinnej posiadłości Montpelier w Orange w stanie Wirginia, jako ostatni z sygnatariuszy Konstytucji USA. Przeżył 85 lat i 104 dni.

James Madison zmarł jako ostatni z sygnatariuszy Konstytucji USA, członków Kongresu Kontynentalnego oraz sygnatariuszy Zgromadzenia Konstytucyjnego Wirginii z 1776. O swym dokonaniu żartował: Przeżyłem tylu współczesnych, że muszę uważać, aby nie pomyśleć, iż mogę przeżyć samego siebie.

[edytuj] Życie prywatne

James Madison był niezwykle ostrożny w kontaktach z kobietami. Jego biografowie twierdzą, że pierwszy raz zakochał się mając aż 32 lata. Jego wybranką była o połowę lat młodsza Catherine Floyd, córka generała Williama Floyda, sygnatariusza Deklaracji Niepodległości i delegata do Kongresu Kontynentalnego (1774-83). Doszło nawet do zaręczyn, jednak młoda panna Floyd, poznawszy młodego i biednego pastora, zerwała je. Powiadomiony o zerwaniu listownie, Madison przeżył ogromne rozczarowane i pozostał bardziej nieufny w stosunku do kobiet.

W 1794 Madison, wówczas członek Izby Reprezentantów, poprosił swojego przyjaciela (przyszłego Wiceprezydenta) Aarona Burra by ten zaaranżował spotkanie z panią Dorothy Dandridge Payne Todd, 26-letniej wdowie po Johnie Todd. Po 6-miesięcznej znajomości para pobrała się 15 września 1794 w kościele episkopalnym w Harwood w Wirginii w domu siostry panny młodej. James Madison miał wówczas 43 lata, a jego żona Dolley (jak była powszechnie nazywaną) była o 17 lat młodsza.

Państwo Madison nie mieli własnych dzieci; wychowywali wspólnie jednego syna pani Madison z poprzedniego małżeństwa.

Dolley Madison – rok po śmierci męża – przeniosła się do Waszyngtonu, gdzie zmarła 13 lat po śmierci prezydenta.

[edytuj] Antyklerykalizm

James Madison miał zdecydowanie antyklerykalne poglądy:

Od niemal piętnastu stuleci możemy obserwować chrześcijaństwo w roli oficjalnej religii. I jakie są tego owoce? Wszędzie z grubsza i z niewielką jeno przesadą to tylko arogancja i indolencja kleru, ignorancja i służalczość laikatu, u jednych i drugich zaś zabobony, bigoteria i skłonność do prześladowań.^[1]

[edytuj] Ciekawostki

Ta sekcja może zawierać informacje trywialne, plotkarskie i tym samym niepotrzebne w artykule encyklopedycznym. Staraj się integrować ciekawostki z główną treścią artykułu. Po oczyszczeniu tej sekcji możesz usunąć szablon. Potrzebę wpisania ciekawostek możesz omówić w dyskusji artykułu.

[edytuj] Czy wiesz, że...

James Madison był:

• pierwszym prezydentem, który poprzednio zasiadał w Izbie Reprezentantów;
• pierwszym prezydentem, który na co dzień nosił spodnie, a nie tradycyjne bryczesty;
• pierwszym prezydentem, który w amerykańskiej służbie dyplomatycznej zatrudnił Żyda; był nim Mordechai Manuel Noah, konsul USA w Tunisie w latach 1813-16;
• trzecim prezydentem urodzonym w Wirginii;
• trzecim prezydentem, którego matka żyła w czasie obejmowanie przez niego urzędu;
• trzecim prezydentem, który ożenił się z wdową.

[edytuj] Data urodzenia

Według kalendarza juliańskiego, data urodzenia Madisona to 16 marca 1751. W 1752, a więc za życia Madisona, wprowadzono w Wielkiej Brytanii gregoriańską rachubę czasu – tu data urodzenia to 5 marca 1751.

[edytuj] Wygląd fizyczny

James Madison mierzył jedynie 170 cm i jest – jak dotąd – najniższym z wszystkich amerykańskich prezydentów. Kontrastowało to z Thomasem Jeffersonem, poprzednikiem na fotelu prezydenta, który mierzył niespełna 20 cm więcej. Madison miał także szczupłą sylwetkę, ważył poniżej 100 funtów (50 kg). Pomimo wielu przebytych chorób dożył aż 85 lat, co jest rzadkim osiągnięciem wśród prezydentów USA. Madisona nazywano uszczypliwie "Małym Jemmy" (Little Jemmy) lub Master Jemmy. Wzrok przykuwała także jego łysina.

[edytuj] Pierwszy ślub w Białym Domu

W czasie prezydentury Madisona w Białym Domu odbyła się pierwsza ceremonia ślubna. 29 marca 1812 Lucy Payne Washington (siostra pani Madison) wyszła za Thomasa Todda, sędziego Sądu Najwyższego.

Przypisy

[edytuj] Bibliografia

• Pastusiak L., Wojna pana Madisona [w:] Anegdoty prezydenckie, Warszawa 1991.

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Biografia w Biographical Directory of the United States Congress (en)
• Biografia Biały Dom (en)