Jan Smoleń
Z Wikipedii
Jan Smoleń (ur. 24 czerwca 1901 w Łysej Górze pod Brzeskiem zm. 28 czerwca 1945 w Bytomiu) - polski pedagog, śląski kurator oświaty.
W roku 1921 roku ukończył gimnazjum w Tarnowie, potem kształcił się na Uniwersytecie Jagiellońskim na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym. Po ukończeniu studiów osiadł na Śląsku. Był nauczycielem gimnazjalnym w Rudzie Śląskiej, a następnie w Katowicach.
W sierpniu 1935 roku został zatrudniony przez Związek Polskich Towarzystw Szkolnych w Niemczech i rozpoczął nauczanie w Gimnazjum Polskim w Bytomiu (obecne I Liceum Ogólnokształcące im. Jana Smolenia w Bytomiu), gdzie pracował do 26 sierpnia 1939 roku jako nauczyciel matematyki, chemii i fizyki. W 1936 roku prowadził w Zabrzu kurs języka polskiego, czynnie uczestniczył także w działalności Polskiego Uniwersytetu Ludowego prowadząc wykłady na temat historii i gospodarczego rozwoju Polski. Angażował się w prace różnych polskich stowarzyszeń np. Polskiego Towarzystwa Szkolnego, pracował jako wychowawca w internacie.
Na kilka dni przed rozpoczęciem II wojny światowej w dramatycznych okolicznościach wyprowadził uczniów z internatu na dworzec kolejowy i odesłał ich do domów rodzinnych, ratując im wówczas życie. Sam opuścił Bytom jednym z ostatnich odjeżdżających do Polski pociągów. W okresie okupacji pełnił funkcję kierownika tajnego nauczania w okręgu krakowskim. Został uwięziony we wrześniu 1942, wraz z członkami Okręgowej Rady Spółdzielczej przebywał przez dwa miesiące w więzieniu na Montelupich, gdzie usiłowano im dowieśc, że udzielali pomocy ukrywającym się przed pościgiem gestapo.
Po wojnie prof. Jan Smoleń wybrany został pierwszym kuratorem śląskiego okręgu szkolnego, podejmując się pracy nad odbudową zniszczonego szkolnictwa. Zginął tragicznie w dniu 28 czerwca 1945 roku w wypadku samochodowym podczas podróży służbowej w Bytomiu - Karbiu. Został pochowany w Katowicach na cmentarzu przy ul. Francuskiej.
