Jan Stanisław Sapieha
Z Wikipedii
| Jan Stanisław Sapieha | |
 Lis |
|
| Data urodzenia | 25 października 1589 |
| Miejsce urodzenia | Mołodeczno |
| Data śmierci | 10 kwietnia 1635 |
| Miejsce śmierci | Lachowicze |
| Rodzina | Sapieha |
| Rodzice | Lew Sapieha Halaszka Radziwiłł |
| Małżeństwo | Anna Scholastyka Chodkiewicz Gryzelda Wodyńska |
Jan Stanisław Sapieha herbu Lis (ur. 25 października 1589 w Mołodecznie, zm. 10 kwietnia 1635 w Lachowiczach) – marszałek wielki litewski od 1621, marszałek nadworny litewski od 1617, starosta słonimski.
Był synem Lwa, bratem Krzysztofa Michała i Kazimierza Leona.
W latach 1599-1603 uczył się u jezuitów w Akademii Wileńskiej, następnie w latach 1603-1605 w kolegium jezuickim w Braniewie. Dalszą naukę kontynuował za granicą w Würzburgu, Frankfurcie nad Menem i Paryżu. Do kraju powrócił w 1608.
W 1609 został przyjęty na dwór Zygmunta Wazy. W charakterze dworzanina brał udział w wyprawie smoleńskiej, gdzie po upadku Smoleńska otrzymał za zasługi urząd podstolego wielkiego litewskiego (grudzień 1611).
W 1612-1613 odbył drugą podróż zagraniczną po krajach Rzeszy i po Włoszech. Asystował przy wyborze nowego cesarza Rudolfa II.
W 1621 został mianowany marszałkiem wielkim litewskim. W tym też czasie zaprzyjaźnił się z królewiczem Władysławem. Wypowiadał się za zwiększeniem wysiłków w zajęciu przez Władysława tronu moskiewskiego, prewencyjnej likwidacji chanatu krymskiego oraz jak najszybszemu rozwiązaniu problemu szwedzkiego na drodze pokojowej, przez ustępstwa terytorialne w Inflantach i rezygnację Zygmunta III Wazy z tytułu króla szwedzkiego.
W latach 1611-1625 co najmniej sześciokrotnie posłował na sejm.
Brał udział w wojnie ze Szwecją od roku 1625. Nie posiadając talentów wojskowych dał się zaskoczyć armii szwedzkiej pod Walmozją, gdzie jego korpus został całkowicie rozbity. Zebrawszy resztki wojsk zaczął współdziałać z hetmanem polnym Krzysztofem Radziwiłłem, rozpoczynając działania zaczepne. Ze względu na nadciągające większe siły szwedzkie byli jednak zmuszeni się wycofać. W czerwcu 1626 dowództwo nad wojskiem litewskim powierzono Aleksandrowi Gosiewskiemu, a Jan Stanisław udał się ze swoim pocztem do Prus, gdzie przebywał Zygmunt III.
Począwszy od roku 1627 zaczął podupadać na zdrowiu, zapadając na nie do końca rozpoznaną chorobę psychiczną. W latach 1628-1629 wyjeżdżał do wód do Czech i Włoch. W 1630 przebywał na dworze cesarskim w Wiedniu.
Po powrocie do kraju brał udział w sejmach 1631 i 1632. Przygotowywał własne oddziały na wyprawę smoleńską Władysława IV w 1633. Król tolerował go w swoim otoczeniu, mimo iż oznaki choroby były coraz bardziej wyraźne. Ostatnie wystąpienie publiczne Jana Stanisława odbyło się w początkach 1635.
Zmarł 10 kwietnia 1635 w Lachowiczach.
Stanisław Czupurna • Rumbold Wolimuntowicz • Piotr Montygierdowicz • Radziwiłł Ostykowicz • Marcin Gasztołd • Bohdan Sakowicz • Piotr Janowicz Montygierdowicz • Jan Jurjewicz Zabrzeziński • Mikołaj Radziwiłł • Michał Kieżgajło • Stanisław Kiszka • Jan Radziwiłł • Jan Janowicz Zabrzeziński • Mikołaj Radziwiłł Czarny • Jan Hieronimowicz Chodkiewicz • Mikołaj Krzysztof Radziwiłł (Sierotka) • Albrecht Radziwiłł • Stanisław Radziwiłł • Krzysztof Dorohostajski • Piotr Wiesiołowski • Jan Stanisław Sapieha • Krzysztof Wiesiołowski • Aleksander Ludwik Radziwiłł • Krzysztof Zawisza • Aleksander Hilary Połubiński • Stanisław Kazimierz Radziwiłł • Jan Dolski • Aleksander Paweł Sapieha • Marcjan Dominik Wołłowicz • Paweł Karol Sanguszko • Ignacy Ogiński • Józef Paulin Sanguszko • Władysław Gurowski • Ignacy Potocki • Ludwik Tyszkiewicz
Radziwiłł Ościkowicz • Michał Gliński • Jerzy Iwanowicz Ilinicz • Jerzy Radziwiłł • Iwan Hronostaj • Eustachy Wołłowicz • Mikołaj Krzysztof Radziwiłł (Sierotka) • Albrecht Radziwiłł • Mikołaj Talwosz • Krzysztof Dorohostajski • Piotr Wiesiołowski • Jan Stanisław Sapieha • Krzysztof Wiesiołowski • Aleksander Ludwik Radziwiłł • Kazimierz Leon Sapieha • Antoni Tyszkiewicz • Krzysztof Zawisza • Teodor Lacki • Józef Słuszka • Jan Dolski • Aleksander Paweł Sapieha • Janusz Wiśniowiecki • Kazimierz Antoni Sanguszko • Józef Wandalin Mniszech • Kazimierz Michał Pac • Paweł Karol Sapieha • Michał Kazimierz Radziwiłł • Ignacy Zawisza • Ferdynand Plater • Józef Scipio del Campo • Ignacy Ogiński • Janusz Aleksander Sanguszko • Józef Paulin Sanguszko • Władysław Gurowski • Michał Jerzy Wandalin Mniszech • Ignacy Potocki • Stanisław Sołtan • Michał Giełgud
