Jerzy Lerski
Z Wikipedii
Jerzy Jan Lerski (pseudonim Jur, właściwie: Sołtysik) (ur. 1917 we Lwowie, zm. 1992 w San Francisco ) - polski prawnik, politolog i historyk, kurier Rządu RP na uchodźstwie, działacz emigracyjny.
Przed wojną mieszkał we Lwowie. Był uczniem prywatnej szkoły powszechnej Mieczysława Kistryna (im. Henryka Jordana)[1].
W latach 1932-1935 wraz z Erwinem Axerem uczęszczał do II państwowego lwowskiego gimnazjum im. Karola Szajnochy. W latach gimnazjalnych był redaktorem naczelnym czasopisma Żagiew, miesięcznika szkół średnich Małopolski Wschodniej (współpraca z Kazimierzem Żygulskim).
Po ukończeniu gimnazjum był studentem Wydziału Prawa Uniwersytetu Jana Kazimierza i Akademii Handlu Zagranicznego we Lwowie.
Był aktywnym członkiem demokratycznych organizacji akademickich (m.in. członek, a następnie prezes Rady Naczelnej Polskiej Młodzieży Społeczno-Demokratycznej, członek Rady Naczelnej Stronnictwa Demokratycznego). Miał wielu przyjaciół Żydów i aktywnie przeciwstawiał się antyżydowskim ekscesom.
We wrześniu 1939 r. uczestniczył w walkach jako podchorąży w artylerii przeciwlotniczej (obrona Brześcia). Po najeździe sowieckim na Polskę wzięty do niewoli przez Armię Czerwoną, zbiegł z transportu wraz z kolegami i dotarł do znajdującego się już pod okupacją sowiecką Lwowa.
W listopadzie 1939 próbował wznowić studia i uczestniczył jednocześnie w tworzeniu konspiracji antysowieckiej. Wobec narastającego terroru NKWD i groźby aresztowania w grudniu 1939 wraz z grupą kolegów przekroczył "zieloną" (strzeżoną przez pograniczne wojska NKWD) granicę polsko-węgierską w Gorganach i poprzez Węgry udał się do Francji, gdzie wstąpił do Armii Polskiej. Po klęsce Francji ewakuowany do Wielkiej Brytanii wraz z wojskiem.
Od grudnia 1941 kurier Rządu RP na uchodźstwie, emisariusz Komendy Głównej AK (zaangażowany przez swojego przyjaciela Jana Karskiego). Od grudnia 1944 sekretarz premiera Tomasza Arciszewskiego.
Po wojnie na emigracji: w 1945 w Londynie współzałożyciel polskiego demokratyczno-radykalnego emigracyjnego ugrupowania politycznego Polskiego Ruchu Wolnościowego Niepodległość i Demokracja (NiD) (wraz z m.in. Janem Nowakiem-Jeziorańskim), następnie w USA.
Wykładał historię i nauki polityczne na uniwersytetach w Pakistanie, w Japonii i na Cejlonie. Stale związany (jako profesor historii) z University of San Francisco (gdzie przeszedł na emeryturę).
Oznaczony wyróżnieniem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.
Przypisy
[edytuj] Bibliografia
- Jerzy Lerski Emisariusz Jur, Warszawa 1989 , wyd. I krajowe, wyd OW "Interim" ISBN 83-85083-00-6, ISBN 83-7043-025-2
- Jerzy Lerski The Economy of Poland Washington 1954 , Council for Economic and Industry Research;
- Jerzy Lerski A Polish Chapter in Jacksonian America:The United States and the Polish Exiles of 1831 ; Madison, University of Wisconsin Press, 1958
- Jerzy Lerski Origins of Trotskyism in Ceylon ; a documentary history of the Lanka Sama Samaja Party, 1935-1942. Stanford 1968, Hoover Institution on War, Revolution and Peace,
- Jerzy Lerski Herbert Hoover and Poland : a documentary history of a friendship / compiled and with an introd. by George J. Lerski ; foreword by Mark O. Hatfield. Stanford 1977: Hoover Institution Press, ISBN 0817967411
- Jerzy Lerski Historical dictionary of Poland, 966-1945 / George J. Lerski; with special editing and emendations by Piotr Wróbel and Richard J. Kozicki ; foreword by Aleksander Gieysztor. Westport 1996, Greenwood Press, ISBN 0-313-26007-9
- Jerzy Lerski Jewish-Polish coexistence, 1772-1939: a topical bibliography / compiled by George J. Lerski and Halina T. Lerski ; foreword by Lucjan Dobroszycki. New York 1986, Greenwood Press, ISBN 0-313-24758-7
