Jerzy Samuel Bandtkie
Z Wikipedii
Jerzy Samuel Bandtkie (ur. 24 listopada 1768 w Lublinie, w rodzinie luterańskiej, zm. 11 czerwca 1835 w Krakowie) – polski bibliotekarz i bibliograf, filolog, oraz historyk językoznawstwa i drukarstwa.
Spis treści |
[edytuj] Okres wrocławski
Z wykształcenia był historykiem i językoznawcą. W czasie swojego pobytu we Wrocławiu w latach 1798-1810 pracował jako nauczyciel języka polskiego oraz bibliotekarz. Od 1802 współpracował z wydawnictwem Kornów w zakresie publikacji polskojęzycznych. Uczył przez 6 lat w gimnazjum św. Elżbiety, a od 1804 był rektorem szkoły Św. Ducha. Był również bibliotekarzem biblioteki przy kościele św. Bernardyna.
[edytuj] Najważniejsze publikacje okresu wrocławskiego
- Nowy elementarz polski (1803)
- Nowy słownik kieszonkowy polsko-niemiecko-francuski (1805)
- dwujęzyczny Słownik dokładny języka polskiego i niemieckiego (1806)
- gramatyka polska dla Niemców pt. Polnische Grammatik für Deutsche, welche die polnische Sprache gründlich erlernen wollen (1808)
W czasie pobytu we Wrocławiu opublikował również szereg rozpraw naukowych dotyczących historii Śląska, a zwłaszcza jego związków językowych z Polską. Dowodził związków słowiańskiej autochtonicznej ludności Śląska z Polską polemizując z historykami czeskimi i niemieckimi, oraz sprzeciwiał się celowej germanizacji tej ludności.
[edytuj] Okres krakowski
W 1811 r. przeniósł się do Krakowa w wyniku powołania go na stanowisko kierownika Biblioteki Jagiellońskiej. Okres jego zarządzania biblioteką to czasy uporządkowania i częściowego skatalogowania jej zbiorów (zwłaszcza zbiorów pojezuickich stanowiących wówczas połowę wszystkich zasobów biblioteki), oraz poszerzenia jej zbiorów. Uruchomił również (1812) w bibliotece czytelnię publiczną dostępną dla wszystkich osób, także spoza uczelni. Jednocześnie był profesorem na Uniwersytecie Jagiellońskim wykładając bibliografię. Również podczas pobytu w Krakowie publikował wiele prac naukowych, głównie z historii drukarstwa i historii języka polskiego. Doktor Honoris Causa UJ.
[edytuj] Walka z germanizacją
Bandtkie prowadził także przez wiele lat polemikę z historykami niemieckimi oraz czeskimi na temat polskich korzeni Śląska. Opracował "Nowy elementarz polski", a o Śląsku pisał, że jest on odwieczną "polską ziemicą." Sprzeciwiał się przymusowej germanizacji Polaków na Dolnym i Górnym Śląsku oraz zakazom używaniu języka polskiego w szkołach i podczas mszy. Nikt wcześniej nie protestował tak mocno przeciw naruszaniu praw śląskich Polaków do nauki w ojczystym języku. Po raz pierwszy Bandtkie przedstawił niezbite dowody związku gwary śląskiej z mową polską na przykładzie gwary ludowej mieszkańców Laskowic Minkowic i Przycowa (Przeczowa? - wsi leżącej koło Bierutowa). Zawarł je między innymi w rozprawie pt.: "Wiadomości o języku polskim w Szląsku i o polskich Szlązakach."
Leży pochowany na krakowskim Cmentarzu Rakowickim.
[edytuj] Najważniejsze publikacje okresu krakowskiego
- Historia drukarń krakowskich (1815)
Kopia cyfrowa dzieła dostępna w Bibliotece Cyfrowej Uniwersytetu Wrocławskiego - Historia Biblioteki Uniwersytetu Jagiellońskiego (1821)
Kopia cyfrowa dzieła dostępna w Bibliotece Cyfrowej Uniwersytetu Wrocławskiego - Historia drukarń w Królestwie Polskim i Wielkim Księstwie Litewskim (1826)
Kopia cyfrowa dzieła dostępna w Bibliotece Cyfrowej Uniwersytetu Wrocławskiego
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Kopia cyfrowa dzieła Historia drukarń krakowskich (1815) dostępna w Bibliotece Cyfrowej Uniwersytetu Wrocławskiego
- Kopia cyfrowa dzieła Historia Biblioteki Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie (1821) dostępna w Bibliotece Cyfrowej Uniwersytetu Wrocławskiego
- Kopia cyfrowa dzieła Historia drukarń w Królestwie Polskim i Wielkim Księstwie Litewskim (1826) dostępna w Bibliotece Cyfrowej Uniwersytetu Wrocławskiego
