Jerzy Szoman

Z Wikipedii

Jerzy Szoman ( w jęz. niem.: Georg Schomann, ur. w 1530 w Raciborzu, zm. w 1591 w Chmielniku), działacz reformacyjny (kolejno: luterański, kalwiński i ariański), pisarz, polemista i duchowny protestancki, jeden z tłumaczy Biblii Brzeskiej.

W młodości wyróżniał się głęboką religijnością katolicką. W latach 1552-1554 studiował w Akademii Krakowskiej, a następnie w Wittenberdze, gdzie przyjął luteranizm. Wkrótce konwertował na kalwinizm i przeniósł się do Pińczowa, gdzie w latach 1558-1561 wykładał w miejscowej szkole ewangelickiej oraz był duchownym w zborach w Pińczowie i w Książu. Był jednym z autorów przekładu kalwińskiej Biblii Brzeskiej. W Pińczowie ufundował księgozbiór (głównie dzieła reformatorów szwajcarskich) za sumę 40 dukatów. Tu także ożenił się z szesnastoletnią mieszczką.

Zainteresowany doktryną anabaptyzmu, odbył w 1569 podróż do wspólnot braci morawskich, a w 1572 przyjął chrzest braci polskich i od 1573 rozpoczął działalność jako kaznodzieja ariański w Krakowie, w Lutosławicach (1586-1588) i w Chmielniku.

Swoje radykalne poglądy społeczne przedstawiał w pismach polemicznych i w wielu dysputach, m.in. na sejmach i synodach; do najsłynniejszych należała dysputa Szomana z jezuitą Piotrem Skargą w domu żupnika Prospera Prowany w Krakowie (w domu tym gościli czołowi włoscy antytrynitarze, m.in. Jerzy Blandrata, Bernardino Ochino, Giovanni Alciato i Giovanni Valentino Gentile). Polemizował także z Socynem.

Najważniejszym dziełem Szomana jest autobiograficzny Testamentum ultimae voluntatis (opublikowany w 1684 w Amsterdamie w "Bibliotheca antitrinitariorum" Ch. Sandiusa), tłumaczenie na język polski: Testament, tłum. I. Uchońska, w: "Literatura ariańska w Polsce XVI wieku", oprac. L. Szczucki, J. Tazbir, Warszawa, 1959.