John Paul Stevens

John Paul Stevens (urodzony 20 kwietnia 1920) jest amerykańskim prawnikiem i, od roku 1975, sędzią Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych (Associate Justice of the United States). Stevens jest obecnie najstarszym wiekiem i stażem sędzią, a także trzecim, po swoim poprzedniku Williamie O. Douglasie i Hugo Blacku, najdłużej służącym członkiem tej instytucji w historii. Prócz tego jest jedynym z obecnie służących sędziów (od czasu rezygnacji Sandry Day O'Connor), który piastował to stanowisko pod kierownictwem trzech prezesów (Burger, Rehnquist i Roberts).

Spis treści

1 Wczesne lata i edukacja
- 1.1 Rodzina
2 Kariera przed Sądem Najwyższym
3 Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych
- 3.1 Rzadko spotykana zgodna nominacja
- 3.2 Ewolucja światopoglądowa i obecna sędziowska filozofia
4 Obecnie
5 Zobacz też

[edytuj] Wczesne lata i edukacja

John Paul Stevens przyszedł na świat w Chicago, stan Illinois w zamożnej rodzinie, która fortuny dorobiła się na hotelarstwie. Jego rodzicami byli Ernest James i Elizabeth Street Stevensowie.

Początkowo studia prawnicze przyszły sędzia Sądu Najwyższego odbywał na University of Chicago, gdzie zdobył tytuł magistra. Następnie, w latach 1942-1945 służył w US Navy w charakterze oficera wywiadu. Za swą działalność na tym polu uhonorowano go Brązową Gwiazdą (Bronze Star).

Po demobilizacji Stevens powrócił do rodzinnego Illinois aby kontynuować edukację. Ukończył kolejną uczelnię, Northwestern University School of Law, tym razem zdobywając tytuł doktora prawa (J.D.) W czasie tych studiów był redaktorem naczelnym uczelnianego periodyku Law Reviev. Studia ukończył z najwyższymi wynikami, co jest niepobitym po dziś dzień rekordem tej uczelni.

[edytuj] Rodzina

W lipcu 22-letni Stevens ożenił się po raz pierwszy. Jego wybranką była Elizabeth Jane Sheeren, z którą ma czwórkę dzieci: syna Johna Josepha (zmarł) oraz córki Kathryn Stevens Jedlicką, Elizabeth Jane i Susan Robertę. John Paul i Elizabeth Stevensowie rozwiedli się w roku 1979. Niedługo potem, bo jeszcze w czerwcu tego samego roku, Stevens ożenił się ponownie z Maryan Mulholland Simon, która ma piątkę własnych dzieci.

[edytuj] Kariera przed Sądem Najwyższym

Oficjalny portret sędziego Stevensa z roku 1976

Po ostatecznym ukończeniu studiów w roku 1947 Stevens był jednym ze współpracowników (tzw. Law Clerk) sędziego Sądu Najwyższego Wileya Rutledge'a. Praca pod nadzorem liberalnego sędziego Rutledge'a wywarła na niego głęboki wpływ.

W roku 1949 rozpoczął własną praktykę prawniczą w Illinois, a także pracował w innych instytucjach, takich jak komisje Izby Reprezentantów ds. Kontroli Nad Monopolami (lata 1951-1952), oraz Komitetu Badań Prawa Antytrustowego przy prokuratorze generalnym (1953-1955). Pełnił także funkcję drugiego wiceprzewodniczącego palestry w Chicago, jak też profesora na swoich obu dawnych uczelniach, specjalizującym się, jak podczas pracy dla rządu, w prawie antymonopolowym. Już wtedy był znany z nadzwyczajnej pamięci oraz zmysłu analitycznego. Był też autorem wielu wpływowych prac w swojej dziedzinie.

Jego kariera sędziowska rozpoczęła się w roku 1970, kiedy to prezydent Richard Nixon mianował go sędzią Federalnego Sądu Apelacyjnego 7. Okręgu.

[edytuj] Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych

[edytuj] Rzadko spotykana zgodna nominacja

Kolejny, ostatni już, szczebel w swojej karierze Stevens pokonał, kiedy wieloletni sędzia Douglas ogłosił zamiar przejścia na emeryturę. W Białym Domu urzędował wówczas Gerald Ford, który na wakujące miejsce mianował właśnie sędziego Stevensa. Stevens został stosunkowo szybko zatwierdzony przez Senat 99 głosami bez ani jednego głosu sprzeciwu. Głosowali za nim zarówno wpływowi republikańscy konserwatyści, jak Strom Thurmond czy Roman L. Hruska, jak i liberalni demokraci, jak Ted Kennedy i Hubert Humphrey. Stevens został zaprzysiężony w grudniu 1975.

[edytuj] Ewolucja światopoglądowa i obecna sędziowska filozofia

Stevens, który był przecież swego czasu pod wpływem liberalnego sędziego Rutledge'a, początkowo zajmował stanowisko bardziej konserwatywne, choć, podobnie jak chociażby Ford, zaliczał się do bardziej umiarkowanych republikanów. Tak czy inaczej w tym czasie sprzeciwiał się stosowaniu affirmative action. W roku 1976 przyłączył się też do zdecydowanej większości sędziów SN, którzy w sprawie Gregg v. Georgia zdecydowali o przywróceniu kary śmierci w USA.

Jednakże od lat 80. poglądy prawnicze Stevensa zaczęły wyraźnie przesuwać się na lewo. W dzisiejszym składzie SN zasiada siedmiu sędziów mianowanych przez republikańskich prezydentów i tylko dwóch przez demokratycznych. Jeżeli więc trzymać się utartego poglądu, że republikanie starają się mianować prawników konserwatywnych, a demokraci liberalnych, w sądzie miażdżącą przewage winni mieć ci pierwsi. Jednakże, do czasu śmierci Williama H. Rehnquista i odejścia Sandry Day O'Connor, liczba liberałów w sądzie wynosiła cztery, umiarkowanych (wędrujących głosów) dwóch i przysięgłych konserwatystów trzech. Stevens, David Souter (mianowany przez George'a H. W. Busha zostali nominowani początkowo jako konserwatyści (Stevens będzie głosował, jak na dobrego republikanina przystało - oświadczył Ford), ale z czasem ich poglądy uległy ewolucji. Wraz z nominowanymi przez Billa Clintona Ruth Bader Ginsburg i Stephenem Breyerem tworzą liberalne skrzydło, O'Connor i Anthony Kennedy (mianowani przez Ronalda Reagana uznawani byli za wędrujące głosy, zaś Rehnquist (mianowany przez Nixona i Reagana jako prezes SN) Antonin Scalia (przez Reagana) i Clarence Thomas (przez Busha seniora) za konserwatystów. Dziś John Glover Roberts, mimo uznawany póki co bardziej za konserwatystę (choć zdarzyło mu już się głosować wraz z liberałami), jest przez wielu postrzegany jako umiarkowany, zaś Samuel Alito jako jednoznacznie konserwatywny.

Trzeba nadmienić, że Sąd Najwyższy ma uprawnienia nie tylko sądu najwyższej instancji, ale i czegoś w rodzaju trybunału konstytucyjnego, a więc kto w nim zasiada i jakie ma poglądy jest bardzo ważne dla amerykańskiej polityki. To właśnie Sąd Najwyższy zalegalizował ostatecznie dopuszczalność aborcji (Roe v. Wade), nielegalność (Furman v. Georgia) a następnie legalność (Gregg v. Georgia) kary śmierci.

Stevens i John Glover Roberts po zaprzysiężeniu Robertsa na prezesa SN

Stevens tak dalece zmienił stanowisko w tej ostatniej sprawie, że głosował za zniesieniem kary śmierci dla umysłowo niepełnosprawnych (Atkins v. Virginia, wnioskodawca większości), nieletnich (większość). Dołączył też do sędziów, którzy orzekli, że prawo stanu Teksas, zakazujące stosunków seksualnych (Lawrence v. Texas) jest niezgodne z konstytucją (także większość). Wspólnie też z Souterem, Ginsburg i Breyerem głosował za powtórzeniem liczenia głosów na Florydzie w czasie wyborów prezydenckich roku 2000 roku. Jednak pięciu innych sędziów (Rehnquist, O'Connor, Scalia, Kennedy i Thomas) uznało, że byłoby to sprzeczne z prawem.

Choć sam Stevens nie określa się, jak np. Ginsburg, jako liberał, nie ulega wątpliwości, że jako sędzia jest im zdecydowanie bliższy.

[edytuj] Obecnie

Dziś Stevens ma 88 lat, co czyni z niego jednego z najstarszych urzędujących sędziów SN w amerykańskiej historii. Jednakże Stevens nie zamierza ustępować. Jak na swój wiek cieszy się bardzo dobrym zdrowiem (wyleczył się skutecznie z raka prostaty). Nawet gra regularnie w tenisa i podobno nie może ścierpieć myśli, że jakiś konserwatysta może przyjść na jego miejsce, a to przy obecnych władzach byłoby prawie pewne.

Aby pobić rekord Douglasa jako najdłużej służący sędzia SN, Stevens musi zasiadać w nim do 18 czerwca 2011 roku, kiedy będzie miał 91 lat. Aby pobić kolejny rekord, tym razem najstarszego służącego sędziego, ustanowiony przez Olivera W. Holmesa, musi zasiadać w nim do 23 lutego tegoż roku.