Josef Dobrovský

Z Wikipedii

Josef Dobrovský (ur. 17 sierpnia 1753, Děrmet - zm. 6 stycznia 1829, Brno) był czeskim filologiem, księdzem, współtwórcą slawistyki i językoznawcą.

Przyczynił się do czeskiego odrodzenia narodowego. Jego działalność wywarła również znaczny wpływ na slawistykę rosyjską i austriacką (zob. austroslawizm, panslawizm). Josef Dobrovský recenzował Słownik języka polskiego Samuela Lindego.

[edytuj] Życiorys

Był synem żołnierza Jakuba Doubravského (zmienił w metryce wadliwy sposób zapisywania nazwiska). Jego ojciec, niebawem po urodzeniu Józefa, został przeniesiony do Klatovy, a rodzina Dobrovského zamieszkała w Horšovském Týně. W jego rodzinie mówiono po niemiecku. Języka czeskiego nauczył się dopiero w gimnazjum w Havlíčkově Brodě (wtedy Niemieckim Brodzie), gdzie uczył się do roku 1763. W latach 1767–1769 kontynuował naukę u jezuitów w Klatovech.

W roku 1769 Dobrovský zaczął studiować filozofię w Pradze. W roku 1772 został nowicjuszem zakonu jezuitów, przygotowywał się do objęcia funkcji misjonarza w Indiach. To się nie urzeczywistniło, ponieważ w roku 1773 nastąpiło rozwiązanie całego zakonu jezuitów na ziemiach czeskich. Josef Dobrovský zdecydował się dokończyć studia teologiczne w Pradze. W roku 1786 został wyświęcony na księdza.

W latach 1776–1787 pracował jako nauczyciel filozofii i matematyki u hrabiostwa Nosticů. W tamtym czasie razem z nimi podróżował do Rosji i Szwecji.

W roku 1787 został prorektorem, a w roku 1789 rektorem generalnego seminarium w Ołomuńcu. Po śmierci cesarza Józefa II Habsburga (1790), doszło do zamknięcia seminarium. Dobrovský wrócił do Pragi, gdzie dalej pracował jako uznany naukowiec z państwowej pensji, a także z zasiłków hrabiego Nostici. Właśnie w tamtym czasie napisał większość prac zasadniczych, filologicznych i historiograficznych o tematyce slawistycznej.

Już w latach 80. Dobrovský żywiołowo uczestniczył w życiu naukowym Pragi, działał w Prywatnym Towarzystwie Naukowym. W roku 1784 pomagał założyć Czeskie (Królewskie) Towarzystwo Naukowe, a w roku 1818 Czeskie Muzeum Narodowe.

Dobrovský wywarł duży wpływ na wykształcenie młodej generacji naukowców. Jego uczniem był František Palacký. Filologię studiował u niego Václav Hanka.

[edytuj] Twórczość

• Fragmentum Pragense evangelli S. Marci, vulgo autographi – udowodnił, że fragment Ewangelii praskiej (złożony w Katedrze w Pradze) nie został napisany przez świętego Marka, ale był to wyjątek z ewangeliarza z Cividale (z IX stulecia) 1722
• Co je třeba opraviti v Ungarově vydání Učených Čech
• O stáří českého překladu biblického
• O zavedení knihtiskařského umění v Čechách
• Kritické pokusy jak očistit starší české dějiny o pozdějších výmyslů (1802–1823)
• Ausführliches Lehrgebäude der böhmischen Sprache (Zmiany gramatyczne języka czeskiego, 1809) – Ustalił zasady gramatyczne jęzka czeskiego
• Deutsch-böhmisches Wörterbuch (Słownik niemiecko-czeski, 1. część 1802, 2. część 1821 dzięki Antoníemu Jaroslavovi Puchmajerovi)
• Základy jazyka staroslověnského 1822, podstawowe prace slawistyczne powstałe na ziemiach czeskich
• Geschichte der bömischen Sprache und Literatur (Dzieje literatury i języka czeskiego), czasopismo 1791, książka 1792, 2. wydanie 1818 – jedna z pierwszych prac, w której dostrzeżono wartości historyczne literatury czeskiej
• Über die Begräbnissart der alten Slaven überhaupt und der Böhmen insbensondere (1786)
• Dějiny české řeči a starší literatury – 1818 (Szczegółowe opracowanie tematu, ale tylko do roku 1526)

Wydał takie Almanachy czeskiej literatury:

• Böhemische Litteratur auf das Jahr 1779 – 4 numery
• Böhmen und Mähren Litteratur auf das Jahr 1780 – 3 numery
• Magazin von Böhmen und Mähren, 1786/87 – 3 numery