Kain i Abel
Z Wikipedii
 |
Artykuł wymaga poszerzenia. Zajrzyj na stronę dyskusji, by dowiedzieć się, czego brakuje i uzupełnij braki, jeśli to możliwe. |
Kain i Abel - synowie Adama i Ewy. Księga Rodzaju opowiada o tym, jak Kain zabił młodszego brata i jak został za to ukarany, podaje historię rodu Kaina (Rodz 4), a także trzeciego brata, Seta (Rodz 5). Więcej przekazów o Kainie i Ablu zawiera mitologia hebrajska, literatura apokryficzna, a także Koran.
Spis treści |
[edytuj] Historia Kaina i Abla
[edytuj] Opis biblijny
[edytuj] Historia Kaina i Abla
Kain (hebr. קַיִן) był synem Adama i Ewy, jego imię Ewa tłumaczy w Biblii słowami "otrzymałam mężczyznę od pana" (Rodz 4,1). Abel (hebr. ֶבֶל) przyszedł na świat później (Rodz 4,2).
Kain był rolnikiem, a Abel pasterzem (Rodz 4,2). Złożył w ofierze Bogu płody ziemne, podczas gdy młodszy brat ofiarował najlepsze zwierzęta ze swojego stada (Rodz 4,3-4). Bóg przyjął ofiarę Abla, na ofiarę Kaina nie chciał zaś patrzeć (Rodz 4,4-5). Zasmuciło to Kaina, który "chodził odtąd z ponurą twarzą" (Rodz 4,5).
W egzegezie biblijnej ponura (dosł. "zapadła") twarz Kaina oznacza stan nierównowagi moralnej. Potwierdza to fakt, że Bóg zwrócił się bezpośrednio do Kaina pytając, czemu jego twarz jest ponura i mówiąc, że gdyby postępował dobrze, jego twarz byłaby pogodna (dosł. "podniesiona") - czyha więc na niego grzech (Rodz 4,6-7).
Rozpoczynające zwięzłą relację o zamordowaniu Abla przez brata zdanie "Rzekł Kain do brata swego - «chodźmy na pole»" (Rodz 4,8) stanowi dodatek pochodzący z Septuaginty. Gdy bracia znaleźli się na polu, Kain rzucił się na niego i zamordował go (Rodz 4,8).
Po śmierci Abla Ewa urodziła trzeciego syna, Seta, tłumacząc jego imię słowami "dał mi Bóg potomka innego w zamian za Abla".
[edytuj] Dalsze losy Kaina
Gdy Kain zabił Abla, Bóg zwrócił się do Kaina słowami: "Gdzie jest brat twój, Abel?", na co Kain odpowiedział sławnym zdaniem: "Nie wiem, czy jestem stróżem brata mego?" (Rodz 4,9). Bóg potępił czyn Kaina mówiąc, że krew jego brata woła do niego z ziemi (Rodz 4,11), przeklinając go i uprawianą przez niego ziemię, która wchłonęła krew Abla (Rodz 4,11) i sprawiając, że ziemia ta nie dawała już więcej żadnych plonów Kainowi, który będzie musiał odtąd stać się na zawsze tułaczem (Rodz 4,12).
Kain powiedział Bogu, że wyznaczona mu kara jest zbyt ciężka - skoro ma odtąd tułać się po świecie ukrywając się przed Bogiem, będzie mógł go zabić każdy człowiek, którego napotka (Rodz 4,13-14). Bóg odpowiedział mu, że każdy, kto by go zabił, poniósłby siedmiokrotną pomstę, a żeby do tego nie dopuścić, naznaczył Kaina znamieniem, by każdy mógł go od razu rozpoznać (Rodz 4,15) - fakt ten odbił się w języku jako związek frazeologiczny "piętno kainowe". Następnie Kain odszedł od Pana i zamieszkał w kraju Nod, położonym na wschód od Edenu (Rodz 4,16).
Księga Rodzaju nie mówi nic o potomkach Abla ani o tym, czy miał on żonę. Kain miał jednego syna, Henocha, na którego cześć zbudował miasto Henoch. Wywód potomków Kaina w Księdze Rodzaju przedstawia się następująco: Kain - Henoch - Irad - Mechujael - Metuszael - Lamek; potomstwo Lameka z żony Ady: Jabal, Jubal. Potomstwo Lameka z żony Silli: Tubal-Kain, córka Naama.
Pismo Święte nie podaje rozpowszechnionych w mitologii hebrajskiej informacji o szczególnym zepsuciu moralnym potomków Kaina, przypisując im jedynie różne wynalazki (pasterstwo, grę na cytrze i flecie, kowalstwo). Po wywodzie potomków Kaina podaje jednak wywód potomków Adama (a właściwie jego najmłodszego, nie odrzuconego syna Seta), do którego należał Noe i jego synowie. Opis degeneracji moralnej ludzkości przed Potopem znajduje się w Księdze Rodzaju zaraz za wywodem potomków Seta - dlatego też przekonanie o występności potomków Kaina i prawowitości potomków Seta jest bardzo powszechne, np. w literaturze patrystycznej.
Kain był jedynym z demonów, obok Nerona, Hitlera, Judasza, Lucyfera i Fleichmanna, którzy byli obecni w Anneliese Michel.
[edytuj] Kain i Abel w mitologii hebrajskiej
Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.
[edytuj] Kain i Abel w Koranie
Historia Kaina (Qabil) i Abla (Habil) w Koranie podobna do tej ze Starego Testamentu. W wersji koranicznej Kain pochował swojego brata, po tym jak zobaczył kruka, zesłanego przez Allaha, wygrzebywującego ziemię (5:27-31). Według Koranu, po zobaczeniu kruka, Kain żałował tego co zrobił.
- Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.
[edytuj] Egzegeza
[edytuj] Egzegeza historyczna
Niejasności widoczne w biblijnej historii o Kainie i Ablu, takie jak obecność rozwiniętej kultury i dużej liczby ludzi, egzegeci tłumaczą tym, że jest ona przeniesieniem opowiadania z czasów późniejszej, rozwiniętej już cywilizacji w czasy pierwszych ludzi. Historia Kaina i Abla obrazuje napięcie między cywilizacją pasterską a cywilizacją rolniczą. Także sam opis ofiar może być odzwierciedleniem późniejszych przepisów rytualnych - świadczy o tym np. przypominający opis ofiary złożonej przez Abla nakładany przez Księgę Wyjścia (Wj 13,12; 29-13) obowiązek ofiarowywania najlepszych zwierząt ze stada i i spalania tłuszczu zwierzęcego.
[edytuj] Egzegeza teologiczna
W interpretacji teologicznej historia o Kainie i Ablu podkreśla następstwa grzechu pierworodnego, jako że już najbliżsi potomkowie prarodziców reprezentują przeciwstawne postawy moralne, decydujące o odrzuceniu lub przyjęciu przez Boga. W przekazie biblijnym występuje również podkreślenie wolności ludzkiej gdy Bóg zwraca się do Kaina (Rodz 4,7). Śmierć Abla tylko dlatego, że cieszył się on błogosławieństwem bożym można uznać za ilustrację tezy, że dobro jest nienawidzone i prześladowane w świecie ludzkim. Śmierć Abla jako niewinnej ofiary (co podkreśla także fakt, że był on pasterzem) można uznawać także za figurę mesjańską. Święty Augustyn w Państwie bożym widzi w Kainie typ człowieka ziemskiego, w Ablu typ człowieka Bożego:
| Cytat: |
|
Państwo świata i Państwo Boże rozpoczyna swój byt z urodzeniem Kaina i Abla. Państwem Bożym na ziemi jest Jeruzalem; państwo świata pragnie dóbr znikomych i zdobywa je przez walkę. Zwycięża jednak sprawiedliwość i wtedy nastaje pokój z łaski Boga. Państwo świata założył Kain, a mordując brata wykazał, że między Państwem Bożym państwem świata będzie wieczna walka. Pokolenie Kaina i Abla - Seta, ich historia i moralne cechy charakteryzują dokładnie Państwo Boże i państwo świata. (De Civ. Dei XV, 1)
|
[edytuj] Kain i Abel w Nowym Testamencie
W Pierwszym liście św. Jana Apostoła apostoł zwraca się do wiernych, by nie dziwili się nienawiści świata, pamiętając o historii Kaina, który zabił brata dlatego, że jego czyny były dobre i mówi, że każdy, kto nienawidzi swego brata, jest zabójcą (1 J 13-15). W Liście do Hebrajczyków Abel zostaje przywołany w dwóch miejscach - Hbr 11,4 podkreśla, że ofiara Abla była cenniejsza niż ofiara Kaina dzięki jego wierze, dzięki czemu otrzymał on Boże świadectwo sprawiedliwości; Hbr przywołuje Abla jako typ mesjański mówiąc, że ofiara krwi Chrystusa jest skuteczniejsza niż ofiara krwi Abla. Ewangelie św. Mateusza (23,35) i św. Łukasza (11,51) przywołują Abla jako pierwszego męczennika.
[edytuj] Tradycja judaistyczna
- Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.
[edytuj] Tradycja islamska
- Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.
[edytuj] Kainici
Zobacz więcej w osobnym artykule: Kainici.W II wieku naszej ery istniała sekta gnostyków nazywająca się kainitami, która miała czcić Kaina i sodomitów (Sodoma i Gomora).
[edytuj] Abelici
Zobacz więcej w osobnym artykule: Abelici.Święty Augustyn podaje informacje (De Haer., LXXXVII) o północnoafrykańskiej sekcie abelian. Abelianie zawierali małżeństwa, potępiali jednak współżycie małżeńskie. Adoptowali jednak dzieci, które żyły w ten sam sposób, co przybrani rodzice.
[edytuj] Kain i Abel w ikonografii
Motyw Kaina i Abla występuje w sztuce wczesnochrześcijańskiej w płaskorzeźbie sarkofagowej i mozaikach, nie występuje natomiast w malarstwie katakumbowym. Ujęty jest w niej często w powtarzający się schemat: Bóg Ojciec (lub - w dwóch przypadkach - Chrystus) zasiada na tronie lub na skale, a bracia przynoszą mu swoje ofiary: Kain kłosy lub (rzadziej) grona, a Abel baranka. Przykładem realizacji takiego schematu jest mozaika zdobiąca kopułę rzymskiego mauzoleum Santa Constanza (V w.).
Odmienną kompozycję posiadają mozaiki kościołów San Vitale i Sant'Apollinare in Classe w Rawennie. Na mozaikach z San Vitale (547) przedstawione są figury mesjańskie, Abel i Melchizedek, postać Kaina nie występuje. Na mozaikach z Sant'Apollinare in Classe (ok. 675) także nie ma Kaina, a przedstawieni są z jednej strony Abel zbliżający się z barankiem do ołtarza, na którym składa ofiarę Melchizedek, z drugiej Abraham i Izaak - baranek Abla jest tu symbolem Jezusa Pasterza lub niezawinionej śmierci.
W VII i VIII w. z pewnymi zmianami motyw zabójstwa Abla przez Kaina pojawił się na miniaturach. Znanym przykładem jest tu paryski Pentateuch Ashburnham z VII w. (pierwsza ilustracja artykułu).
W średniowieczu i w wieku XVI motyw Kaina i Abla najczęstszym motywem jest zabójstwo Abla (np. w obrazie Tycjana z weneckiego kościoła Santa Maria della Salute), rzadziej występuje scena składania ofiar, a czasem obie tworzą cykl lub występują łącznie. Różne są też techniki artystyczne zastosowane do przedstawienia Kaina i Abla - może być to malarstwo renesansowe, mozaiki (wenecki Kościół św. Marka), reliefy (Lorenzo Ghiberti, Drzwi Raju w baptysterium we Florencji).
Motyw Kaina i Abla pojawia się często w sztuce XIX w., przy czym treści ideowe przekazywane w jego ujęciach oraz sam realizacje artystyczne są bardzo różnorodne. Samego Abla jako ofiarę morderstwa przedstawiają m.in. Giovanni Dupré i Jean-Baptiste Stouf. Wiele jest też dzieł ukazujących scenę morderstwa, np. Śmierć Abla Fredericka Leightona. Nowym tematem w sztuce jest przedstawienie Kaina i Abla razem z Adamem i Ewą, np. w pracy Louis-Ernesta Barriasa Adam i Ewa niosą zwłoki Abla. Oryginalnością wyróżnia się obraz Alexandre'a Falguiere'a Kain niosący Abla (1876).
