Karl Robert Eduard von Hartmann
Z Wikipedii
Eduard von Hartmann ( ur. 23 lutego 1842 w Berlinie, zm. 5 czerwca 1906 w Gross Lichterfelde) - niemiecki filozof, autor Filozofii nieświadomego. Głosił teorię pesymizmu historiozoficznego. Usiłował pogodzić filozofię Arthura Schopenhauera z koncepcjami Hegla i Schellinga.
Początkowo oficer, z powodu choroby opuścił wojsko. Sam Hartmann dzieli pracę swego życia na 4 okresy: 1) lata (1868—1878), początkowe próby Philosophie des Unbewussten, Versuch einer Weltanschauung (1869, 11 wyd. 1904), 2) lata (1878—1887), okres na który przypada powstanie głównych dzieł: Ph/nomenologie des sittlicheen Bewusstseins (1879, 2 wyd. 1886), Religionsphilosophie (1882, 3 wyd. 1906—1907), Aesthetik (1886—1887); 3) lata (1887—1895), w tych latach prócz studiów z filozofii historii, polityki i socjologii ukazuje się tylko Das Grundproblem der Erkenntnistheorie (1889). 4) okres liczy od 1896, wykończenie systemu przez Kategorienlehre (1896), dalej „Geschichte der Metaphysik” (1899—1900), „Die moderne Psychologie (1901), „Die Weltanschauung der modernen Physik” (1902, 2 wyd. 1909), „Das Problem des Lebens” (1906) i „System der Philosophie im Grundriss” (1906—1909). Pod pseudonimem Karol Robert napisał: „Dramatische Dichtungen: Tristan und Isolde, David und Bathseba” (1871). Filozofia Hartmanna opiera się głównie na nieświadomości, którą usiłuje uzasadnić na podstawie teologii i faktów życia duchowego. Dla wytłumaczenia istoty organizmów trzeba przyjąć kierownicze, celowo działające, choć organizmom nieuświadomione siły wyższe. Rozumna i wolą obdarzona siła przejawia swe działanie nie tylko w sferze cielesnej, w instynkcie itd., ale też w ludzkim duchu, w popędzie płciowym, w uczuciach, charakterze, twórczości artystycznej, mowie, w myśleniu i historii, gdzie pojedyncze jednostki pracują nieświadomie dla wielkich celów świata. To „nieświadome” Hartmanna jest syntezą „ducha” Hegla, „nieświadomego” Schellinga i „woli” Schopenhauera. Hartmann określa swój system jako konkretny monizm, a swoje stanowisko teoriopoznawcze jako transcendentalny realizm. W etyce i filozofii religii jest pesymistą. Świat zawdzięcza swój byt nie tylko inteligencji nieświadomego, ale i również w nim zawartej nierozumnej woli.
