Kościół z Bączala Dolnego
Z Wikipedii
| Były kościół św. Mikołaja z Bączala Dolnego | |
 Kościół z Bączala Dolnego |
|
| Miejsce | Sanok Polska |
| Adres | Muzeum Budownictwa Ludowego, 38-500 Sanok, ul. Traugutta 3 |
| Styl architektoniczny | Gotyk, Barok |
| Ukończenie budowy | 1667 |
| Ważniejsze przebudowy | XIX w. |
 Galeria zdjęć w Wikimedia Commons |
|
Kościół z Bączala Dolnego – były kościół rzymskokatolicki pod wezwaniem św. Mikołaja wybudowany w 1667 roku[1] w Bączalu Dolnym z fundacji ówczesnego właściciela Bączala i okolicznych ziem, Jana Łętowskigo wraz z XIV-wieczną kryptą[2]. Niektóre źródła wskazują że od końca XVIII wieku do połowy XIX wieku kościół oraz siedziba parafii położone były na terenie należącym do Bączala Górnego[3]. Obecnie jako zabytek wysokiej klasy znajduje się w Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku[4].
Kościół z Bączala Dolnego stanowi typowy przykład małopolskiego kościoła drewnianego.
Były kościół z Bączala Dolnego jest dużą, orientowaną, drewnianą świątynią wzniesioną w tradycji gotyckiej z bali jodłowych ciosanych toporem, na kamiennej podmurówce, o charakterze obronnym (długość od wejścia do tylnej ściany prezbiterium wynosi 20 metrów, a szerokość nawy 10 metrów). Posiada trójdzielną sylwetkę, zamknięte trójbocznie prezbiterium i nawę w konstrukcji zrębowej, zakrystie o wymiarach 5 metrów na 3 metry i skarbczyk oraz przyległą wieżę w konstrukcji słupowo-ramowej, ściany wzmocnione lisicami i dach jednokalenicowy, nad wieżą - namiotowy. Otoczony podcieniami. Oświetlenie wnętrza budowli zapewnia ciąg pięciu okien tylko w południowej ścianie korpusu. Uroku dodają jej podbite gontem dachy i ściany, z wieżyczką na sygnaturkę, również w całości pokryta gontem. Poddany został restauracji w 1865 oraz w 1974 roku. Aktualnie świątynia ta znajduje się w Muzeum Budownictwa Ludowego[5] w Sanoku. Kościół należy do jednego z najcenniejszych zabytków drewnianej architektury sakralnej południowo-wschodniej Polski.
We wnętrzu gotycko - barokowego wystroju świątyni na uwagę zasługują:
- barokowy ołtarz główny z obrazem św. Walentego[6] oraz płaskorzeźba antepedium mensy ołtarzowej ukazująca Matkę Bożą która ofiaruje szkaplerz św. Karmelitance i św. Szymonowi Stockowi, z XVII w.
- późnogotycka belka tęczowa z rzeźbami Maryi i św. Jana z XVI wieku, na której widnieje napis w języku łacińskim "Attendite et videte si est Dolor", który w tłumaczeniu brzmi: "Przez krzyż i mękę Twoją",
- barokowe ołtarze boczne,
- krzyż z końca XVI wieku lub z pierwszej połowy XVII wieku z bezwłosym Chrystusem[7],
- późnorenesansowa ambona z XVII wieku, ozdobiona malowidłami z tego samego okresu wraz z późnobarokowym baldachimem zwieńczonym latarnią,
- późnogotycka figura Chrystusa Zmartwychwstałego ustawiona na rokokowej konsoli,
- późnogotyckie portale oraz okucia drzwi wejścia do zakrystii oraz wejścia południowego nawy,
- późnogotycka chrzcielnica ozdobiona w lilie heraldyczne,
- obrazy tablicowe: Cierniem Koronowanie z poł. XVI wieku, oraz trzy obrazy z XVII wieku: obraz św. Anny Samotrzeć, św. Antoniego Padewskiego z Dzieciątkiem o wybitnym wydźwięku ikonografii i Ukrzyżowanie opatrzone herbem fundatora - Odrowąż,
- w kruchcie kamienna kropielnica z XVIII wieku,
- bogato rzeźbione ławki,
- aparaty liturgiczne: umbraculum[8] czyli ozdobna zasłona przysłaniająca monstrancje w czasie nabożeństwa,
- ślady pierwotnej polichromii z XVII wieku,
- relikwie: Symplicjusza i Walerego wkomponowane w architektoniczną obudowę ołtarza głównego oraz Wiktoryna w relikwiarzu ustawionym na ołtarzu Przemienienia Pańskiego,
- zabytkowe rzeźbione organy z poł. XVII wieku[9] o prospekcie barokowym, który zdobi złocony ornament podtrzymywany przez parę herm, znajdują się na emporze wspartej drewnianymi filarami,
- w nawie bruk kamienny[10].
Świątynia znajduje się na szlaku architektury drewnianej województwa podkarpackiego - Trasa nr II, jako jeden z głównych eksponatów MBL w Sanoku.
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Bibliografia
- Bączal Górny - Stanisław Syzdek, Skołyszyn 1998
- Strona Internetowa MBL w Sanoku
- Tabliczka informacyjna na obiekcie
Przypisy
- ↑ Data ta może sugerować nie erekcję ale rok zakończenia przebudowy kościoła lub rok zakończenia prac budowlanych świątyni będącej następną z kolei z wykorzystaniem wcześniejszych elementów.
- ↑ Obecnie krypta jest zasypana - pochodzi najprawdopodobniej z XIV-wiecznego kościoła o którym wspomina Jan Długosz (data powstania krypty nie jest udokumentowana), jest ogrodzona (ogrodzone są fundamenty kościoła a więc i krypta zlokalizowana pod "Dawnym" kościołem). W Skansenie w Sanoku krypty nie odtworzono.
- ↑ Możliwe to było dzięki temu, że kościół jak i zabudowania plebańskie położone są na pograniczu tych dwóch wsi a więc Bączala Dolnego i Górnego
- ↑ W MBL w Sanoku znajduje się od 1975 roku.
- ↑ W Skansenie
- ↑ Drugi z obrazów - Obraz św. Mikołaja znajduje się w Kościele Parafialnym w Bączalu Dolnym, św. Mikołaj jest patronem Parafii w Bączalu wraz z Matka Boża.
- ↑ Według podania figurę tą zrobili i umieścili ludzie uciekający z królewskiego miasta Biecza z powodu panującej tam zarazy. Jedna z większych zaraz bieckich utożsamianych z powstaniem tego krzyża miała miejsce w 1572 roku, zmarło wtedy około 1500 osób.
- ↑ Jedno z nielicznych w Polsce, niezwykle rzadki sprzęt liturgiczny, wyszedł z użycia w ramach reform II Soboru Watykańskiego.
- ↑ Organy te pochodzą z Kościoła św. Anny w Święcanach w gminie Skołyszyn, były konserwowane już w XVIII wieku.
- ↑ Bruk kamienny zrekonstruowany został na podstawie wzmianki w inwentarzu z końca XVIII wieku.
