Kodeks majuskułowy

Z Wikipedii

Kodeks majuskułowy, inaczej kodeks uncjalny — kodeks pisany pismem wielkoliterowym (unclajnym, albo majuskułowym).

Najstarsze kodeksy pisane są majuskułą (łac. maior – większy) lub uncjałą (łac. uncia – cal, dwunasta część czegoś, pierwotna wielkość liter), tj. wielkimi literami mającymi kształt kwadratowy, lub okrągły. Z czasem litery coraz bardziej zaokrąglano. Kodeksy majuskułowe Nowego Testamentu pochodzą z wieków III-X, mamy ich dziś 318. Tylko pięć z nich to tzw. wielkie kodeksy. Wydaje się, że powstanie wielkich kodeksów ma związek z rozporządzeniem Konstantyna Wielkiego, z roku 332, kiedy polecił Euzebiuszowi szybkie sporządzenie pięćdziesięciu egzemplarzy Biblii (De vita Constantini, IV, 37).

Do naszych czasów zachowały się następujące wielkie greckie kodeksy biblijne:

• Kodeks Synajski, IV wiek
• Kodeks Watykański, IV wiek
• Kodeks Aleksandryjski, V wiek
• Kodeks Efrema, V wiek
• Kodeks Waszyngtoński, V wiek

Rozpowszechniły się kodeksy zawierające którąś z sekcji Nowego Testamentu (Ewangelie, Dzieje i Listy powszechne, Listy Pawła). Skutkowało to omijaniem Apokalipsy.

Po roku 800 pojawia się minuskuła, pismo małoliterowe, będące formą kursywy. W wiekach IX-X majuskuła utrzymywała się równolegle z minuskułą, jednak późna majuskuła nosi wiele cech pisma minuskułowego. Zanim została całkowicie wyparta, przez pewien czas pozostała jeszcze w nagłówkach i tytułach.

Johann Jakob Wettstein (1693-1754) na oznaczenie majuskułów posłużył się dużymi literami alfabetu łacińskiego (A, B, C, D), natomiast na oznaczenie minuskułów użył cyfr arabskich. Po odkryciu nowych kodeksów majuskułowych wyczerpano litery alfabetu łacińskiego, więc Konstanty Tischendorf (1815-1874) i F.H.A. Scrivener (zm. 1891) sięgnęli do alfabetu greckiego i hebrajskiego. Wkrótce zaczęto oznaczać takie oznakowania: O^a — O^g, I¹ — I⁷. Niektóre z nich mogły wprowadzać w błąd, np. O^c, w którym ^c sugerować może korektora. Ponieważ liczba kodeksów majuskułowych w dalszym wzrastała Caspar René Gregory (1846-1917) zaproponował cyfry arabskie poprzedzone zerem, by odróżnić je od minuskułów (01, 02, 03, 04).

[edytuj] Zobacz też

• Lista kodeksów majuskułowych Nowego Testamentu

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Ewolucja greckiego pisma majuskułowego

[edytuj] Literatura

• D. Diringer, The Book Before Printing: Ancient, Medieval and Oriental, Dover Publications, New York 1982.
• C.H. Roberts – T.C. Skeat, The Birth of the Codex, Oxford University Press, New York – Cambridge 1983.
• K. Aland, B. Aland, Der Text des Neuen Testaments, ss. 113-137.
• B.M. Metzger, Manuscripts of the Greek Bible: An Introduction to Palaeography, Oxford University Press, Oxford 1981.