Konklawe 1513

Z Wikipedii

Konklawe 1513 – konklawe, które odbyło się po śmierci Juliusza II i wyniosło na tron papieski Leona X.

Spis treści

1 Śmierć Juliusza II
2 Lista uczestników
- 2.1 Nieobecni
3 Frakcje i kandydaci
4 Konklawe
5 Wybór Leona X
6 Źródła

[edytuj] Śmierć Juliusza II

Papież Juliusz II zmarł 21 lutego 1513. Włochy od blisko dwu dziesięcioleci były areną wojny, którą toczyły – w zmieniających się konfiguracjach sojuszniczych - Francja, Hiszpania i państwa włoskie. Juliusz II był przeciwnikiem Francuzów i dwa lata przed śmiercią utworzył Ligę Świętą przeciwko Francji. Polityka ta wywołała sprzeciw grupy profrancusko nastawionych kardynałów, którzy w 1511 zwołali sobór do Pizy, będący w opozycji do papieża. W odpowiedzi papież ekskomunikował 5 kardynałów i zwołał własny sobór. Krótko po jego otwarciu zmarł. Ponadto rosło zagrożenie ze strony Imperium Ottomańskiego, zwłaszcza dla Węgier.

14 stycznia 1505 Juliusz II wydał bullę unieważniającą wybór papieża w drodze świętokupstwa.

[edytuj] Lista uczestników

Św. Kolegium Kardynalskie liczyło 31 pełnoprawnych kardynałów, z czego w konklawe wzięło udział 25:

Raffaele Sansoni Riario (nominacja kardynalska: 10 grudnia 1477) – kardynał-biskup Ostia e Velletri; komendatariusz kościoła prezbiterialnego S. Lorenzo in Damaso i diakonii S. Giorgio in Velabro; dziekan Św. Kolegium Kardynałów; kamerling Św. Kościola Rzymskiego; administrator diecezji Cuenca i Savona; protektor zakonu augustianów

Domenico Grimani (20 września 1493) – kardynał-biskup Porto e Santa Rufina; subdziekan Św. Kolegium Kardynałów; komendatariusz kościoła prezbiterialnego S. Marco; patriarcha Akwileji; protektor zakonów bazylianów i franciszkanów

Jaime Serra (28 września 1500) – kardynał-biskup Albano; administrator archidiecezji Burgos oraz diecezji Elne i Linköping; legat w Marche i Umbrii

Francesco Soderini (31 maja 1503) – kardynał-biskup Sabiny; administrator diecezji Saintes; protektor zakonów cystersów i kamedułów

Marco Vigerio (1 grudnia 1505) – kardynał-biskup Palestriny; komendatariusz kościoła prezbiterialnego S. Maria in Trastevere; gubernator Capranica

Tamás Bakócz (28 września 1500) – kardynał-prezbiter SS. Silvestro e Martino; protoprezbiter Św. Kolegium Kardynałów; tytularny patriarcha Konstantynopola; arcybiskup Esztergom i prymas Węgier; kanclerz królestwa Węgier;

Francisco Remolino (31 maja 1503) – kardynał-prezbiter S. Marcello; komendatariusz kościoła prezbiterialnego SS. Giovanni e Paolo; administrator archidiecezji Palermo; biskup Fermo; wicekról Neapolu

Niccolò Fieschi (31 maja 1503) – kardynał-prezbiter S. Prisca; administrator archidiecezji Embrun i diecezji Agde

Adriano Castello (31 maja 1503) – kardynał-prezbiter S. Crisogono; administrator diecezji Bath and Wells

Roberto Guibo de Challand (1 grudnia 1505) – kardynał-prezbiter S. Anastasia; administrator diecezji Albi i Vannes; archiprezbiter Bazyliki Liberiańskiej; kamerling Św. Kolegium Kardynałów; legat w Awinionie; ambasador królestwa Francji przy Stolicy Apostolskiej

Leonardo Grosso della Rovere (1 grudnia 1505) – kardynał-prezbiter S. Susanna; biskup Agen; wielki penitencjariusz

Carlo Domenico del Carretto (1 grudnia 1505) – kardynał-prezbiter S. Nicola inter Imagines; arcybiskup Tours

Sisto Gara della Rovere (11 września 1507) – kardynał-prezbiter S. Pietro in Vincoli; biskup Padwy; administrator archidiecezji Benewent i Lukka oraz diecezji Saluzzo; wicekanclerz Św. Kościoła Rzymskiego; opat komendatoryjny Farfa; przeor rzymskiego przeoratu zakonu joannitów

Christopher Bainbridge (10 marca 1511) – kardynał-prezbiter S. Prassede; arcybiskup Yorku; ambasador królestwa Anglii przy Stolicy Apostolskiej

Antonio Maria Ciocchi del Monte (10 marca 1511) – kardynał-prezbiter S. Vitale; administrator diecezji Pawia; legat w Perugii; protektor zakonu serwitów

Pietro de Accolti (10 marca 1511) – kardynał-prezbiter S. Eusebio; biskup Ankony; administrator diecezji Maillezais i Kadyks

Achille de Grassis (10 marca 1511) – kardynał-prezbiter S. Sisto; biskup Bolonii i Citta di Castello

Mateusz Schinner (10 marca 1511) – kardynał-prezbiter S. Pudenziana; biskup Sion; administrator diecezji Novara

Bandinello Sauli (10 marca 1511) – kardynał-prezbiter S. Sabina; biskup Gerace e Oppido

Alfonso Petrucci (10 marca 1511) – kardynał-prezbiter S. Teodoro; biskup Sovanna i Massa Marittima

Giovanni de' Medici (9 marca 1489) - kardynał-diakon S. Maria in Domnica; protodiakon Św. Kolegium Kardynałów; administrator archidiecezji Amalfi; legat w Romanii i Bolonii

Alessandro Farnese (20 września 1493) – kardynał-diakon S. Eustachio; komendatariusz diakonii SS. Cosma e Damiano; administrator diecezji Parma i Corneto e Montefiascone; archiprezbiter Bazyliki Laterańskiej

Luigi d'Aragóna (maj 1494) – kardynał-diakon S. Maria in Cosmedin; komendatariusz diakonii S. Maria in Aquiro; administrator diecezji Aversa, Capaccio, León i Cava

Marco Cornaro (28 września 1500) – kardynał-diakon S. Mria in Portico; administrator diecezji Werona; legat w prowincji Patrymonium Św. Piotra

Sigismondo Gonzaga (1 grudnia 1505) – kardynał-diakon S. Maria Nuova; administrator diecezji Mantua; protektor zakonu karmelitów

Wśród elektorów było 19 Włochów, 2 Hiszpanów, 1 Francuz, 1 Niemiec, 1 Węgier, 1 Anglik. Trzynastu z nich mianował Juliusz II, dziesięciu - Aleksander VI, a po jednym - Innocenty VIII (Medici) i Sykstus IV (Riario).

[edytuj] Nieobecni

6 elektorów nie przybyło na konklawe (3 Francuzów, Włoch, Hiszpan i Niemiec):

Philippe de Luxembourg (21 stycznia 1495) - kardynał-biskup Frascati; biskup Le Mans i Thérouanne

François Guillaume de Castelnau-Clermont-Lodève (29 listopada 1503) - kardynał-prezbiter S. Stefano al Monte Celio; arcybiskup Auch; administrator diecezji Saint-Pons de Thomiers

Francisco Jiménez de Cisneros (17 maja 1507) - kardynał-prezbiter S. Balbina; arcybiskup Toledo i prymas Hiszpanii; generalny inkwizytor Kastylijskiej Inkwizycji

Mateusz Lang von Wellenberg (1511) - kardynał-prezbiter S. Angelo in Pescheria; biskup Gurk i Cartageny; arcybiskup-koadiutor Salzburga; kanclerz Św. Cesarstwa Rzymskiego

Ippolito d'Este (20 września 1493) - kardynał-diakon S. Lucia in Silice; archiprezbiter Bazyliki Watykańskiej; administrator archidiecezji Mediolan i Kapua oraz diecezji Eger, Ferrara i Modena; opat komendatoryjny Nonantola

Amanieu d'Albret (20 marca 1500) - kardynał-diakon S. Nicola in Carcere Tulliano; administrator diecezji Bazas i Lescar

Trzech z nich mianował Aleksander VI, trzech Juliusz II.

Ponadto 4 innych kardynałów – inicjatorów schizmatyckiego soboru w Pizie, mimo ich próśb, nie zostało dopuszczonych do udziału w konklawe z uwagi na ciążące na nich ekskomuniki. Byli to: Bernardino Lopez de Carvajal, Federico di Sanseverino, Guillaume Briçonnet i René de Prie.

[edytuj] Frakcje i kandydaci

Wobec wykluczenia stronnictwa „francuskiego” kolegium kardynalskie podzieliło się na dwie partie: „starych” i „młodych”. Kandydatem „starych”, popieranym oficjalnie przez królestwo Anglii i Hiszpanię, był 52-letni Raffaele Sansoni Riario. Początkowo wydawał się on pewnym kandydatem do tiary, tym bardziej, że skupiał w swoim ręku dwie najważniejsze funkcje podczas sediswakancji - dziekana Św. Kolegium i kamerlinga Św. Kościoła Rzymskiego. „Młodzi” jednak forsowali inną kandydaturę. Pragnęli oni wyniesienia na tron papieski niespełna 38-letniego kardynała Giovanni de Medici, syna Wawrzyńca Wspaniałego, obecnie protodiakona Św. Kolegium. Za papabile byli uważani także 52-letni Domenico Grimani (popierany przez Wenecję), 55-letni Adriano di Castello (popierany przez cesarza), 57-letni Niccolò Fieschi oraz 71-letni Tamás Bakócz, przy czym szanse tego ostatniego były raczej iluzoryczne z uwagi na jego węgierskie pochodzenie.

[edytuj] Konklawe

Konklawe rozpoczęło się 4 marca mszą do Ducha Świętego, którą celebrował archiprezbiter Świętego Kolegium Tamás Bakócz. Dwa dni później na konklawe dotarł kardynał Medici, który był wówczas w kiepskim stanie z powodu pewnej dość wstydliwej przypadłości (cierpiał na schorzenie odbytu). 9 marca kardynałowie podpisali kapitulację wyborczą. Dotyczyła ona m. in. kontynuacji walki z Turkami i ograniczeń władzy papieża na rzecz Św. Kolegium. 10 marca odczytano bullę Juliusza II przeciw symonii i przystąpiono do pierwszego głosowania. Kardynał Medici, gdyby był o 10-15 lat starszy, prawdopodobnie zostałby wybrany jednogłośnie i bez większych problemów. Wielu kardynałów w starszym wieku sprzeciwiało się jednak jego kandydaturze, gdyż mógłby panować nawet przez kilka dziesięcioleci i jego wybór wedle wszelkiego prawdopodobieństwa zamykałby im ostatecznie drogę do pontyfikatu. Ponieważ żadna z partii nie miała wystarczającej większości, na początku wielu kardynałów postanowiło zagłosować na kandydatów z góry przegranych, licząc na to, że w międzyczasie zdołają przekonać rywali do swoich racji. O mało nie doprowadziło to do wyboru na papieża kardynała Jaime Serra, który był uważany za jednego z najmniej wartościowych członków kolegium kardynalskiego i nawet teoretycznie nie rozważano go jako kandydata do tiary. Wyniki pierwszego głosowania (po zsumowaniu wyników ze scrutinium i akcesu) przedstawiały się następująco:

Serra – 13 głosów
Grosso della Rovere – 8
Accolti i Bakócz – po 7
Fieschi i del Carretto – po 6
Grimani – 2
Medici – 1 (głos kardynała Schinner)

To kuriozalne wydarzenie otrzeźwiło przedstawicieli obu partii. Uznano, że trzeba koniecznie szybko dojść do porozumienia. Kluczowe okazało się przekonanie jednego z przywódców „starych”, kardynała Soderini, do poparcia Medyceusza. Ważnym argumentem był zły stan zdrowia kandydata, który zdawał się gwarantować, że mimo młodego wieku nie będzie on panował nazbyt długo. Ponadto liczono, że papież z potężnego rodu książęcego będzie w stanie opierać się obcym mocarstwom takim jak Francja, Hiszpania czy Cesarstwo, które ingerowały w sprawy Włoch.

[edytuj] Wybór Leona X

Rozstrzygające głosowanie miało miejsce 11 marca. Kardynał Medici został wybrany na papieża otrzymując głosy wszystkich elektorów z wyjątkiem własnego i – być może – prymasa Węgier, który był jednym z jego największych oponentów na tym konklawe. Elekt przybrał imię Leon X. Był on ostatnim papieżem, który w chwili wyboru nie miał święceń kapłańskich.

15 marca Leon X został wyświęcony na kapłana, a dwa dni później konsekrowany na biskupa przez dziekana Kolegium Kardynalskiego Raffaele Riario. 19 marca protodiakon Farnese koronował nowego papieża na schodach Bazyliki Watykańskiej.

Wybór Leona X nie był zbyt szczęśliwy dla Kościoła. Zaledwie 4 lata po jego wyborze Marcin Luter zapoczątkował reformację, która oderwała od Rzymu blisko pół Europy.