Konstanty Wolny
Z Wikipedii
Konstanty Wolny (ur. 5 kwietnia 1877 Bujakowie, zm. 9 listopada 1940 we Lwowie) - działacz narodowy i społeczny na Śląsku, współpracownik Wojciecha Korfantego, współautor ustawy o autonomii Śląska, pierwszy marszałek Sejmu Śląskiego, dziekan Rady Adwokackiej w Katowicach i prezes Automobilklubu Śląskiego.
Spis treści |
[edytuj] Biografia
[edytuj] Młodość i działalność narodowa
Ukończył szkołę średnią w Katowicach (obecne liceum ogólnokształcące im. Adama Mickiewicza), gdzie poznał Wojciecha Korfantego, z którym łączyły go przyjaźń i zainteresowania polityczne. Ich propolska postawa, kosztowała w 1895 r. Korfantego relegację z klasy maturalnej. W roku 1898 Wolny matrykulował się na fakultecie medycznym Uniwersytetu Wrocławskiego, lecz już na pierwszym roku zmienił kierunek, zgodnie ze swymi zainteresowaniami społeczno-politycznymi, na prawo. We Wrocławiu losy Wolnego i Korfantego, który studiował tam filozofię, zeszły się ponownie. Wspólnie, z Brunonem Kuderą, Jakubem Kowalczykiem i Janem Dembińskim działali oni w, zakazanym w roku 1899, propolskim Towarzystwie Akademików Górnoślązaków. Po ukończeniu prawa, pracował jako adwokat na Śląsku, angażując się jednocześnie politycznie. Przykładowo, wraz z Korfantym i Cyryl Ratajskim w Towarzystwie Demokratyczno-Narodowym, a następnie jako członek rady nadzorczej Stronnictwa Polskiego na Śląsku, które założył wraz z Korfantym i Napieralskim 15 stycznia 1911. Po czym został działaczem chrześcijańskiej demokracji.
[edytuj] Walka o przynależność Śląska do Polski
Od roku 1918 działał w Naczelnej Radzie Ludowej, przeniesionej później (1919) z powodu grożących aresztowań z Bytomia, do Sosnowca. Po zawarciu polsko-niemieckiej umowy amnestyjnej (1 października 1919) Wolny powrócił do Bytomia, by zostać obok Rymera (NPR) i Biniszkiewicza (PPS) jednym z zastępców komisarza sekretariatu plebiscytowego (Korfantego).
Wolny przewodniczył Komisji Samorządowej, która w ciągu dwóch miesięcy, od maja do lipca 1920 opracowała Statut Organiczny Województwa Śląskiego, który stał się integralną częścią ustawy konstytucyjnej Sejmu Ustawodawczego z 15 lipca 1920 r. i tym samym elementem autonomii województwa śląskiego.
Od lutego do kwietnia 1922 r. brał udział w pracach przygotowawczych w Genewie, poprzedzających podpisanie tam 15 maja 1922 umowy polsko-niemieckiej o podziale Górnego Śląska. W jej wyniku powstały m.in. instytucje arbitrażowe Górnośląski Trybunał Rozjemczy w Bytomiu i Górnośląska Komisja Mieszana w Katowicach.
[edytuj] W II Rzeczypospolitej
Po powrocie na Śląsk, osiadł w Katowicach, został członkiem tej ostatniej, otworzył kancelarię adwokacką i został posłem (ChZL), a następnie pierwszym marszałkiem Sejmu Śląskiego, którym pozostał przez trzy kadencje. Za swe zasługi został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Polonia Restituta.
Konstanty Wolny był inicjatorem biblioteki sejmowej (późniejsza Biblioteka Śląska), mecenasem sztuki, kultury i sportu, oraz publicystą (publikując m.in. w „Przeglądzie Notarialnym”).
[edytuj] Po wybuchu II wojny światowej
We wrześniu 1939 r., uciekając przed Niemcami, dotarł w połowie września do Lwowa, gdzie był jednym ze współzałożycieli Śląskiego Komitetu Uchodźców. Konstanty Wolny zmarł 9 listopada 1940 r. w wieku 63 lat i został pochowany w grobowcu OO. Jezuitów na cmentarzu Janowskim we Lwowie.
6 listopada 2004 odsłonięto ku jego czci tablicę pamiątkową na cmentarzu przy ulicy Francuskiej w Katowicach.
