Kopernik (loża wolnomularska)
Z Wikipedii
Loża-matka WLN (późniejsza WLNP) utworzona 19 marca 1920 roku przez członków działającej w Rzymie polskiej loży "Polonia". 24 kwietnia, dzięki poprzedzającym utworzenie staraniom członków "Polonii", otrzymała ona dokument założycielski od Wielkiej Loży Włoch, dzięki czemu stała się lożą regularną. Do samorozwiązania masonerii w 1938 roku, "Kopernik" był największą warszawską lożą.
W lutym 1940 roku w Paryżu ukonstytuowała się nawiązująca do warszawskiego "Kopernika" loża o tej samej nazwie, a jej przewodniczącym został adwokat Tadeusz Tomaszewski. Po kapitulacji Paryża w czerwcu 1940, większość członków loży wyjechała do Anglii, zaś paryska loża przestała działać. W Londynie, z racji na fakt, iż Wielka Loża Anglii nie uznawała WLNP, nie udało się niczego reaktywować. W czasie powstania warszawskiego spaleniu uległo archiwum lożowe warszawskiego "Kopernika".
Dopiero dzięki inicjatywie Jerzego Langroda, który zrezygnował z pracy w Krakowie w 1948 roku, zdołano reaktywować paryskiego Kopernika. Pomimo tego, że udało się odnaleźć w Paryżu tylko jednego Polaka-masona, warsztat wznowił prace dzięki uczestnictwu obcokrajowców, początkowo nietrwale, bowiem loża upadła, gdy Langrod przebywał w latach1950-1952 w Brazylii, wykładając na uniwersytecie w Rio de Janeiro. Za drugim razem udało się odnieść sukces, dzięki czemu ok. 1960 roku pracowało w nim ponad 30 osób, w większości obcokrajowców, m.in. Ukraińców, Rosjan, Jugosłowian, a także jeden Łotysz, Francuz i Turek. Pomimo takiej mieszaniny narodowości, reaktywowana loża nosiła nazwę Polskiej Loży Macierzystej "Kopernik" i uważała się za spadkobierczynię Wielkiej Loży Narodowej Polski.
Z biegiem lat warsztat, pracujący początkowo w języku francuskim, przetłumaczył teksty rytuałów na polski i zaczął pracować w tym języku. Finansował także wydawanie książek dotyczących wolnomularstwa, oraz pobyt w Paryżu polskiego historyka, Ludwika Hassa. Po powstaniu KOR przesłano do Polski pokaźne wsparcie dla tej organizacji, próbowano także wysyłać paczki dla Polaków w Rosji, ale zawsze wracały one do nadawcy. Po wyborze nowego papieża, którym został w 1978 roku Karol Wojtyła, zgromadzeni w Koperniku wolnomularze postanowili wysłać do Watykanu następujący list gratulacyjny:
"W dniu wstąpienia na tron Stolicy Apostolskiej gorące i przepełnione radością powinszowania przesyłają Jego Świątobliwości wolnomularze polscy. Różnych wyznań, ale wierni chrześcijańskiej nauce o miłości bliźniego, świeccy, ale czujący się spadkobiercami budowniczych katedr, zgrupowani obecnie w Paryżu, ale pracujący z myślą o swych wielkich poprzednikach w Polsce [...] łączymy się ze wszystkimi ludźmi dobrej woli w ogromnej dziś nadziei, że w Osobie Jego Świątobliwości znajdą obrońcę i szermierza najdroższych dla nas wartości: godności człowieka, wolności sumienia, tolerancji, kultu prawdy, obrony uciśnionych, sprawiedliwości społecznej, poszanowania swobód obywatelskich oraz miłości Ojczyzny. Z najgłębszą ufnością, że podobnie jak Książę Metropolita Krakowski, Kardynał Karol Wojtyła, tak i Ojciec Święty, Jan Paweł II, będzie wiódł bój o te wielkie ideały, przesyłamy Jego Świątobliwości życzenia pomyślności w jakże trudnej Jego misji."
W listopadzie tego samego roku, pomimo trwających po dziś dzień rozbieżności i antagonizmów pomiędzy Kościołem i masonerią, otrzymano z Watykanu, za pośrednictwem nuncjatury paryskiej, następującą odpowiedź w języku polskim:
"Secretaria Status – ex aedibus Vaticanis – listopad 1978.
Sekretariat Stanu wypełniający swój zaszczytny obowiązek niniejszym powiadamia, że Ojciec Święty Jan Paweł Drugi z prawdziwą radością przyjął wyrazy szacunku i życzenia przesłane z okazji powołania Go na Stolicę Piotrową. W dowód wdzięczności udziela swojego Apostolskiego Błogosławieństwa, które jest zadatkiem obfitych darów niebieskich."
Inną głośną deklaracją paryskiego Kopernika jest dokument odczytany 19 grudnia 1981 na zebraniu Wielkiej Loży Francji:
"Wprowadzenie dyktatury wojskowej w Polsce w nocy z dnia 12 na 13 grudnia 1981 roku i ogłoszeniu stanu wojennego stanowi poważne naruszenie Praw Człowieka i godzi w ideał Wolności. Wolnomularze z Macierzystej Loży Polski "Kopernik" na wschodzie Paryża są tym najgłębiej przejęci. Uważają, że w obliczu tej sytuacji nie wolno być obojętnym, gdyż jest to sprawa dotycząca bezpośrednio Europy, a nawet całej ludzkości i że w grę wchodzą to powszechne i niepodzielne zasady Wolności i godności ludzkiej. Dlatego też, protestując gorąco przeciwko temu aktowi gwałtu wolnomularze z Macierzystej Loży Polski "Kopernik" wzywają w imię łączącego nas braterstwa wszystkich wolnomularzy we Francji i na świecie, aby potępili na płaszczyźnie moralnej ten zamach warszawski i aby nie szczędzili trudów w niesieniu pomocy narodowi polskiemu w jego walce o Wolność, do której mają prawo wszyscy ludzie i wszystkie narody"
"Kopernik" francuski nie był jedyną kontynuującą tradycje WLNP lożą o tej nazwie. Od 12 lutego 1961 roku w Warszawie działała jej imienniczka, która w 1963 roku skontaktowała się z Paryżem. Obydwie loże ustaliły, że uznają się wzajemnie, zaś loża warszawska, będąc w głębokiej konspiracji, zgodziła się, by polskie wolnomularstwo reprezentowane było na świecie przez lożę paryską. Konspiracja wywołana była m.in. obawami o przetrwanie loży, oraz chęcią uniknięcia sytuacji, w której władze PRL próbowałyby ingerować w działalność lożową. Jak wspominał Tadeusz Gliwic: "przez wiele lat działaliśmy w ścisłej konspiracji, było nas niewielu, zaledwie 15 osób co było istotne ze względów bezpieczeństwa". Faktycznie, w latach 1961-1989 inicjowano w warszawskim Koperniku zaledwie ok. 20 osób. W gronie tym znaleźli się m.in. Jan Józef Lipski i Tadeusz Cegielski.
Po odzyskaniu niepodległości, warszawska loża podzieliła się na trzy warsztaty, poza Kopernikiem były to: Walerian Łukasiński (Warszawa), oraz Przesąd Zwyciężony (Kraków). W tym stanie można było przebudzić Wielką Lożę Narodową Polski. Dokument w tej sprawie został podpisany przez przewodniczących trzech warsztatów podczas wspólnego posiedzenia 17 grudnia 1991 roku, 10 dni później świętowano natomiast oficjalnie obudzenie WLNP.
