Król cygański
Z Wikipedii
Król cygański - instytucja uznanego przez dane państwo, oficjalnego zwierzchnika społeczności romskiej, istniejąca w wielu państwach nowożytnych aż do XX wieku. Był on oficjalnym mediatorem oraz reprezentantem społeczności romskiej przed władzami danego państwa bądź terytorium. Jego funkcja polegała z jednej strony na reprezentowaniu i ochronie interesów Romów, z drugiej zaś na utrzymywaniu porządku i zbieraniu podatków.
W przypadku polskich Romów instytucję króla cygańskiego należy wyraźnie odróżnić od funkcji Szero Roma, nazywanego w języku polskim także królem Romów. W Rumunii wielu przywódców lokalnych, pretendujących do władzy nad wszystkimi grupami tamtejszych Romów, nadal mianuje się królami, lecz nie posiadają dziś oni oficjalnego poparcia ze strony władz państwowych. Z drugiej strony są oni często (podobnie jak polski Szero Rom) powszechnie uznanymi zwierzchnikami swoich społeczności i autorytetami w sprawach romskiej tradycji.
Spis treści |
[edytuj] Historia królów cygańskich w Polsce
Instytucja króla cygańskiego znana była Polsce od XVII wieku do czasu rozbiorów, następnie w okresie międzywojennym do wczesnych lat powojennych. W czasach I Rzeczypospolitej królami często mianowano osoby spoza społeczności romskiej, których działalność, koncentrująca się jedynie na poborze danin, stawała się powodem licznych nadużyć i nie była przez Romów legitymizowana. Mianowania takiego udzielał król Polski. Często Romowie zamieszkali w majątkach magnackich mieli własnych królów reprezentujących ich wobec właściciela ziemi. W tym przypadku byli nimi jednak głównie uznani przedstawiciele społeczności (było tak np. w dobrach Sapiehów czy Radziwiłłów).
Po roku 1918 królami nazywano samozwańczych przywódców pochodzących ze społeczności romskiej, współpracujących z władzami centralnymi lub terenowymi. Ich władza, często szeroko nie uznawana, wywoływała sprzeciw tym większy, iż przywódcy ci starali się narzucać swoje zwierzchnictwo siłą oraz obejmować nim wszystkie grupy Romów zamieszkałych w Polsce. Często zdarzało się, iż na danym terytorium i w danej grupie istniało kilku królów rywalizujących ze sobą, zaś konflikty te bywały elementem szerszego tła politycznego. W okresie tym większość z nich stanowili przedstawiciele grupy Kełderaszów, która przybywszy do Polski w II połowie XIX wieku usiłowała zdominować inne lokalne społeczności romskie. Po II wojnie światowej instytucja króla cygańskiego szybko odeszła w zapomnienie w związku odmienną polityką władz państwa w stosunku do mniejszości romskiej.
[edytuj] Lista królów cygańskich
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Bibliografia
- Jerzy Ficowski, Cyganie polscy, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1953
- Jerzy Ficowski, Cyganie na polskich drogach, Wydaw. Literackie, Kraków, Wrocław 1986
- Jerzy Ficowski, Cyganie w Polsce. Dzieje i obyczaje, Interpress, Warszawa 1989
- Angus M. Fraser, Dzieje Cyganów, Państowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2001
- Lech Mróz, Dzieje Cyganów-Romów w Rzeczypospolitej XV-XVIII w., DiG, Warszawa 2001
