Linia sukcesji prezydenckiej (USA)

Z Wikipedii

Stany Zjednoczone

Ten artykuł jest częścią serii: Ustrój i polityka Stanów Zjednoczonych Ustrój polityczny Konstytucja Prezydent George W. Bush Kolegium Elektorów Wiceprezydent Dick Cheney Gabinet Kongres Senat Przewodniczący: Dick Cheney Pro tempore: Robert Byrd Izba Reprezentantów Spiker: Nancy Pelosi Partie polityczne Sąd Najwyższy Prezes: John G. Roberts Podział terytorialny Wybory prezydenckie 2008 Wybory do Kongresu 2008 Wikiprojekt Polityka

Linia sukcesji prezydenckiej w Stanach Zjednoczonych to zasady kolejności przejmowania władzy prezydenta w chwili gdy urzędujący prezydent traci zdolność do jej sprawowania na skutek choroby, śmierci, rezygnacji lub impeachmentu.

Spis treści 1 Sukcesja prezydencka w historii 1.1 Przed uchwaleniem XXV Poprawki do Konstytucji 1.2 XXV Poprawka do Konstytucji 2 Obecna linia sukcesji prezydenckiej 3 Notki 4 Galeria 5 Zobacz też

[edytuj] Sukcesja prezydencka w historii

[edytuj] Przed uchwaleniem XXV Poprawki do Konstytucji

Kiedy w kwietniu 1841 roku, po zaledwie miesięcznych rządach, zmarł prezydent William Henry Harrison, jego następcą, do czasu wygaśnięcia mandatu został wiceprezydent John Tyler. Do czasu uchwalenia XXV Poprawki do Konstytucji sprawa sukcesji nie była regulowana formalnym przepisem, tylko odbywała się na mocy prawa zwyczajowego. Do tego czasu za drugą osobę w kolejce do przejęcia prezydentury uznawano prezydenta pro tempore senatu USA. W roku 1868 sprawujący tę funkcję Benjamin Wade mógł objąć urząd prezydenta na wypadek usunięcia z urzędu prezydenta Andrew Johnsona, jako że Johnson nie posiadał w swoim gabinecie wiceprezydenta. Do tego jednak nie doszło.

W historii USA nie było przypadku, aby ktoś poza wiceprezydentem obejmował prezydenturę po opróżnieniu tego urzędu. Znany jest jednak przypadek Davida Rice Atchisona (przewodniczącego pro tempore Senatu USA), który przez jeden dzień z 4 marca na 5 marca 1849 był nieformalnym p.o. prezydenta USA. Zdarzył się także jeden przypadek (Gerald Ford), że urząd prezydenta objął wiceprezydent, który nie został wybrany lecz powołany (w myśl XXV Poprawki).

[edytuj] XXV Poprawka do Konstytucji

W roku 1967 uchwalono XXV Poprawkę do Konstytucji, która usankcjonowała prawnie procedurę sukcesji urzędu prezydenta USA. Pierwszy w kolejności jest wiceprezydent. Następnymi są spiker Izby Reprezentantów, przewodniczący pro tempore Senatu i członkowie Gabinetu w kolejności tworzenia ich departamentów - od Sekretarza Stanu do sekretarza bezpieczeństwa krajowego.

Z Konstytucji USA wynika, że warunkiem objęcia władzy prezydenta jest posiadanie amerykańskiego obywatelstwa od chwili narodzin, wiek co najmniej 35 lat oraz bycie stałym mieszkańcem Stanów Zjednoczonych od co najmniej 14 lat, stąd z linii sukcesji są automatycznie wyłączane osoby nie spełniające tych warunków (Konstytucja zabrania także kandydowania na urząd prezydenta, osobie która nie była obywatelem Stanów w chwili uchwalenia Konstytucji). Z linii sukcesji wyłącza się także byłych prezydentów USA, który pełnili urząd przez dwie kadencje, rozumianej w myśl XXII Poprawki do Konstytucji.

Motywacją dla XXV poprawki była narastająca atmosfera zimonowojenna i ryzyko ataku nuklearnego, w wyniku którego mógłby zginąć nie tylko prezydent ale także wiceprezydent i inne osoby piastujące najwyższe stanowiska w państwie. Stąd także ustanowiono osobę, członka Gabinetu, "wyznaczoną do przeżycia".

[edytuj] Obecna linia sukcesji prezydenckiej

#	Nazwisko	Urząd
1	Richard B. Cheney	Wiceprezydent
2	Nancy Pelosi	Spiker Izby Reprezentantów USA
3	Robert Byrd	Przewodniczący pro tempore Senatu
4	Condoleezza Rice	Sekretarz Stanu
5	Henry M. Paulson, Jr.	Sekretarz Skarbu
6	Robert Gates	Sekretarz Obrony
7	Michael Mukasey	Prokurator Generalny
8	Dirk Kempthorne	Sekretarz Zasobów Wewnętrznych
9	Ed Schafer	Sekretarz Rolnictwa
	Carlos Gutierrez w chwili urodzenia nie był obywatelem USA	Sekretarz Handlu
	Elaine Chao w chwili urodzenia nie był obywatelem USA	Sekretarz Pracy
10	Michael Leavitt	Sekretarz Zdrowia i Opieki Społecznej
11	Alphonso Jackson	Sekretarz Urbanizacji
12	Mary Peters	Sekretarz Transportu
13	Samuel W. Bodman	Sekretarz Energii
14	Margaret Spellings	Sekretarz Edukacji
15	James Peake	Sekretarz Spraw Weteranów
16	Michael Chertoff	Sekretarz Bezpieczeństwa Krajowego

[edytuj] Notki

Sekretarze Carlos Gutierrez i Elaine Chao są wyłączeni z sukcesji, ponieważ nie są obywatelami USA od urodzenia.

Na liście znajduje się dwóch demokratów: przywódcy kongresowi Nancy Pelosi i Robert Byrd (najstarszy w linii - 89 lat). Wszyscy pozostali to republikanie.

Decyzją Senatu z 2005 roku sekretarz bezpieczeństwa krajowego nie był włączony w poczet stanowisk przewidzianych w linii sukcesji. Jednakże od 9 marca 2006 roku weszło w życie nowe prawo, sytuujące go na ostatnim miejscu (bo też ten departament utworzono najpóźniej). Istnieją jednak koncepcje, aby, z racji na znaczenie resortu, umieścić go wyżej - między prokuratorem generalnym a sekretarzem zasobów wewn.

[edytuj] Galeria

Wiceprezydent Dick Cheney, pozycja pierwsza	Spiker Izby Reprezentantów Nancy Pelosi, pozycja druga	Przewodniczący pro tempore Senatu Robert Byrd, pozycja trzecia	Sekretarz Stanu Condoleezza Rice, pozycja czwarta
Sekretarz Skarbu Henry Paulson, pozycja piąta	Sekretarz Obrony Robert Gates, pozycja szósta	Prokurator Generalny Michael Mukasey, pozycja siódma	Sekretarz Zasobów Wewnętrznych Dirk Kempthorne, pozycja ósma
Sekretarz Rolnictwa Ed Schafer, pozycja dziewiąta	Sekretarz Zdrowia Mike Leavitt, pozycja dziesiąta	Sekretarz Urbanizacji Alphonso Jackson, pozycja jedenasta	Sekretarz Transportu Mary Peters, pozycja dwunasta
Sekretarz Energii Samuel Bodman, pozycja trzynasta	Sekretarz Edukacji Margaret Spellings, pozycja czternasta	Sekretarz Spraw Weteranów James Peake, pozycja piętnasta	Sekretarz Bezpieczeństwa Krajowego Michael Chertoff, pozycja szesnasta

[edytuj] Zobacz też

• Designated survivor
• Pełniący obowiązki prezydenta USA
• Linia sukcesji prezydenckiej (Brazylia)