Lipowiec (dzielnica Ustronia)
Z Wikipedii
Lipowiec - dawniej wieś na Pogórzu Cieszyńskim w widłach rzek Wisły i Brennicy, u północnych podnóży Lipowskiego Gronia, w ówczesnym powiecie cieszyńskim sprzed reformy administracyjnej 1975 r.; od 1975 r. dzielnica Ustronia.
[edytuj] Historia
Lipowiec jest typową ulicówką; ciągnie się od doliny Wisły na zachodzie po grzbiet będący wododziałem Wisły i Brennicy - na wschodzie. Należy do najstarszych wsi na Śląsku Cieszyńskim, był wymieniany wraz z sąsiednim Ustroniem w dokumentach biskupstwa wrocławskiego z 1305 r. W tym czasie istniał tu już drewniany kościół. W 1621 r. wieś, należąca do książąt cieszyńskich, była już w pełni zorganizowana i liczyła 16 Siedlaków, 8 zagrodników i 4 chałupników. Istniał wtedy w Lipowcu folwark książęcy "od starodawna wystawiony", a także drugi folwark, szlachecki, zwany Bernadką.
Lipowiec był osadą czysto rolniczą, a lipowczanie nie mieli ani "bydła wałaskiego" (tj. owiec i kóz), ani szałasów w górach. Pieczęć gminna ma w swym znaku pług. Mieszkańcy wsi nie mieli też prawa poboru drewna z lasu na Lipowskim Groniu, dlatego też wcześnie zaczęli stawiać domy murowane, nie spotykane z reguły w innych wsiach beskidzkich. Na przełomie XVII i XVIII w. z podzielonego pastwiska gminnego utworzono 24 grunty chałupnicze. W 1713 r. rozparcelowano folwark Bernadkę, zaś w 1714 r. podzielono grunty folwarku książęcego między kolejnych 33 chłopów. Rozwój wsi związany był później z budową ustrońskiej huty, dla której na terenie Lipowca kopano rudę żelaza.
W połowie XVIII w. przybyli do Lipowca jezuici, którzy założyli tu w 1749 r. sierociniec dla wychowywania dzieci ewangelików w wierze katolickiej (sierociniec ten został przeniesiony w 1753 r. do Ustronia). W 1810 r., na miejscu drewnianego kościoła z 1690 r., postawiono nowy, murowany kościół, wzniesiony z tzw. funduszu religijnego.
Od połowy lat 60. XX w. działa w Lipowcu zespół folklorystyczny, założony przez kierownika miejscowej szkoły, Józefa Balcara.
[edytuj] Zabytki
- Kościół parafialny p.w. Podwyższenia Krzyża Św. z 1810 r. Murowany, bez wyraźnych cech stylowych, jednonawowy, z węższym prezbiterium i czworoboczną wieżą z kruchtą w przyziemiu. Wzniesiony przez majstra murarskiego Józefa Drachnego z Cieszyna. Obecnie we wnętrzu wyposażenie barokowe i późnobarokowe.
- Plebania z 1793 r., obok kościoła. Murowana, parterowa, kryta łamanym dachem.
- Budynek dawnej szkoły w sąsiedztwie kościoła. Wzniesiony z kamienia z końcem XVIII w., obecnie nieco już przekształcony.
- Kilka ostatnich, drewnianych chałup konstrukcji zrębowej, pierwotnie kurnych (?), zwróconych ścianami szczytowymi do głównej drogi, pochodzących z XIX w.
Przez wschodnią część wsi biegnie żółto znakowany szlak turystyczny ze Skoczowa do schroniska na Równicy.
