Mamonowo

Z Wikipedii

Tablica poświęcona Mamonowowi na ścianie dworca kolejowego w Mamonowie

Mamonowo (ros. Мамоново, do 1946 niem. Heiligenbeil, pol. Święta Siekierka albo Świętomiejsce, lit. Šventapilė) – miasto w rejonie bagrationowskim obwodu kaliningradzkiego w Rosji (7,5 tys. mieszkańców w 2005).

Miasto położone jest około 5 km od granicy z Polską, w pobliżu Zalewu Wiślanego, w pobliżu miejsca, gdzie rzeka Ławta (niem. Jarft, ros. Wituszka) wpada do rzeki Banówki. Na południe od miasta położone jest drogowe przejście graniczne Gronowo-Mamonowo oraz kolejowe przejście graniczne Braniewo-Mamonowo.

Przed 1272 osada pruska nazwana Swentomest ("święte miejsce"). Od 1272 w państwie krzyżackim. W 1301 w pobliżu pruskiego miejsca kultu pogańskiego (święty dąb), założono miasto na prawie chełmińskim pod nazwą Heiligenstadt ("święte miasto"). W 1344 nazwę miasta zmieniono na Heiligenbeil (stąd polska nazwa "Święta Siekierka", jednakże końcówka "beil" może pochodzić ze staropruskiego "Bil", co oznacza "wioskę" lub "zamek")^[1]. W 1349 w mieście wzniesiono kościół. Po reformie administracyjnej Prus Wschodnich, od 1819 roku siedziba powiatu (Landkreis). Od 1895 w mieście działała fabryka Ostdeutschen Maschinenfabrik produkująca narzędzia i maszyny rolnicze. W 1900 w mieście mieszkało 3800 osób zajmujących się m.in. płóciennictwem i pracą w przemyśle metalowym; w 1939 miasto liczyło 12100 mieszkańców.

W lutym i marcu 1945 miasto było areną zaciętych walk, pomiędzy oddziałami radzieckiego 3 Frontu Białoruskiego, a niemiecką 4 Armią broniącą dostępu do przystani w Bałdze, z której prowadzono ewakuację drogą morską. W wyniku walk miasto uległo prawie całkowitemu zniszczeniu, wraz z gotyckim kościołem parafialnym z XIV w. i klasycystycznym ratuszem z lat 1820-1823 (ostatecznie miasto zdobyto 25 marca). Po wojnie miasto znalazło się w ZSRR, w obwodzie kaliningradzkim. W 1946 nazwę miasta zmieniono na Mamonowo, na pamiątkę dowódcy (Nikołaja Mamonowa) 331 pułku strzelców, który walczył o miasto. Poległ on 26 października 1944 pod Puławami i został pośmiertnie nagrodzony tytułem "Bohatera Związku Radzieckiego". Odbudowane miasto położone jest nieco na północny zachód od przedwojennej lokalizacji.

Na południe od miasta zlokalizowany jest cmentarz żołnierzy niemieckich poległych w czasie walk o miasto (4700 osób).

Przypisy

↑ dawny herb miasta przedstawiał głowę i pół tułowia z przednimi łapami skaczącego czerwonego lisa lub wilka, a pod nim dwie skrzyżowane siekiery na brązowym tle; wg Encyklopedii Orgelbranda ów święty dąb miał być ścięty siekierą, którą potem jeszcze długo przechowywano i czczono; od tej siekiery miałaby wywodzić się nazwa miejscowości;

To jest tylko zalążek artykułu związanego z Rosją. Jeśli potrafisz, rozbuduj go.

[edytuj] Bibliografia

Georg Dehio, Handbuch der Deutschen Kunstdenkmäler, neu bearb. von Ernst Gall, Deutschordensland Preussen, unter Mitw. von Bernhard Schmid und Grete Tiemann, München; Berlin, Deutscher Kunstverlag, 1952
Handbuch der historischen Stätten, Ost- und Westpreussen, hrsg. von Erich Weise, Stuttgart, Kröner, 1981, ISBN 3-520-31701-X (unveränd. Nachdr. d. 1. Aufl. 1966)
Dehio-Handbuch der Kunstdenkmäler West- und Ostpreussen. Die ehemaligen Provinzen West- und Ostpreussen (Deutschordensland Preussen) mit Bütower und Lauenburger Land, bearb. von Michael Antoni, München; Berlin, Dt. Kunstverl., 1993, ISBN 3-422-03025-5
Juri Iwanow, Königsberg und Umgebung, Dülmen, Laumann-Verl., 1994, ISBN 3-