Marian Gaweł
Z Wikipedii
Marian Stanisław Gaweł (ur. 10 września 1889, zm. 16 listopada 1937) – polski lotnik wojskowy, major pilot Wojska Polskiego.
Spis treści |
[edytuj] Młodość
Urodził się w Sanoku. W wieku 19 lat rozpoczął studia w Akademii Rolniczej. Od października 1909 roku odbywał służbę wojskową w armii austro-węgierskiej w charakterze jednorocznego ochotnika. Nie powrócił już na studia rolnicze, lecz kontynuował naukę w Wojskowej Akademii Technicznej w Mödling k/Wiednia. Po ukończeniu studiów dostał przydział w stopniu kadeta-aspiranta do 30 Pułku Artylerii Polowej (Feldkanonenregiment).
[edytuj] I wojna światowa
Po wybuchu I wojny światowej pułk Mariana Gawła wyruszył w sierpniu 1914 na front. Po miesiącu walk, 30 sierpnia został on ciężko ranny w nogę, następnie przebywał w szpitalu przez kolejne 10 miesięcy, do lipca 1915. W połowie 1915 zgłosił się ochotniczo do służby w lotnictwie austro-węgierskim (k.u.k. Luftfahrtruppen) i został skierowany, w stopniu porucznika, na szkolenie obserwatora lotniczego. Już od 2 sierpnia 1915 rozpoczął służbę jako obserwator na samolotach rozpoznawczych w eskadrze (Fliegerkompagnie) Flik 5 na froncie serbskim. Odbywał m.in. śmiałe loty rozpoznawcze nad Belgrad.
Od maja do lipca 1916 przechodził szkolenie w pilotażu w Niemczech, a następnie jeszcze dodatkowy kurs w Wiener Neustadt. Już jako pilot wojskowy (Feldpilot) rozpoczął służbęjako dowódca pluonu eskadry Flik 36 na froncie rumuńskim, z lotniska w Bułgarii, gdzie odniósł swoje największe sukcesy. Wykonywał loty rozpoznawcze i bombowe na samolotach Hansa-Brandenburg C.I, a 25 listopada 1916 zestrzelił jako pilot rumuński samolot Farman w rejonie Uhnulet - było to pierwsze zwycięstwo powietrzne na tym froncie, za co został odznaczony wysokim Orderem Żelaznej Korony III klasy i niemieckim Krzyżem Żelaznym II klasy. 2 kwietnia 1917 wraz z obserwatorem zestrzelił kolejny samolot nad deltą Dunaju. Na froncie rumuńskim służył do 22 kwietnia 1917.
W maju 1917 rozpoczął kurs pilotażu myśliwskiego w Wiener-Neustadt, a następnie od czerwca służył na froncie włoskim we Flik 32, latającej na myśliwcach Aviatik D.I jako szef pilotów (Chefpilot), przez pewien czas pełniący obowiązki dowódcy. Od 1 stycznia 1918 służył jako szef pilotów we Flik 41/J, dowodzonej przez asa Godwina Brumowskiego na froncie włoskim. Pod koniec lutego 1918 uległ jednak ciężkim obrażeniom w wypadku lotniczym na samolocie Albatros D.III (Oef), co wyeliminowało go praktycznie ze służby frontowej do końca wojny. Od maja 1918 służył jako pilot kontrolny, a od sieprnia do października komendant grupy odbiorczej sprzętu lotniczego na lotnisku Wiedeń-Aspern.
W trakcie służby w lotnictwie austro-węgierskim wykonał około 130 lotów bojowych. Odniósł co najmniej 2 zwycięstwa powietrzne. Ukończył wojnę w stopniu porucznika (Oberleutnant).
[edytuj] Służba w Wojsku Polskim
Na początku listopada 1918 Marian Gaweł zgłosił się do tworzącego się polskiego lotnictwa w Krakowie, po czym został referentem lotniczym w IV Oddziale Sztabu Generalnego, a od stycznia 1919 zastępcą dowódcy Wojsk Lotniczych ppłk. Hipolita Łossowskiego, w stopniu kapitana. W kwietniu 1919 został wysłany do Paryża w ramach wojskowej misji zakupów gen. Romera, uczestnicząc w zakupach sprzętu dla lotnictwa polskiego. Awansował na stopień majora ze starszeństwem z 1 czerwca 1919. Po powrocie do Polski w październiku 1920 służył w Oddziale Naczelnej Kontroli Wojskowej.
W sierpniu 1921 został zastępcą dowódcy 2 Pułku Lotniczego w Krakowie, jednakże w listopadzie tego roku został z niejasnych przyczyn przeniesiony w stan nieczynny i nie powrócił już do czynnej służby[1]. W 1922 zatwierdzony jako oficer zawodowy, lecz 31 października 1924 przeniesiony do rezerwy, przyporząkowany do 2 Pułku Lotniczego w Krakowie W 1934 jako major rezerwy 6 Pułku Lotniczego we Lwowie zajmował 1 lokatę na liście starszeństwa oficerów rezerwy korpusu oficerów aeronautyki. Pozostawał wówczas na ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Lwów Miasto.
[edytuj] Odznaczenia (m.in)
- Order Żelaznej Korony III klasy z dekoracją wojenną (1916) (Austro-Węgry)
- Krzyż Zasługi Wojskowej III klasy z dekoracją wojenną (1915) (Austro-Węgry)
- Srebrny Wojskowy Medal Zasługi z Mieczami (7. 1. 1918) (Austro-Węgry)
- Brązowy Wojskowy Medal Zasługi (1915?) (Austro-Węgry)
- Krzyż Żelazny II klasy (1916) (Niemcy)
- austriacka odznaka pilota (dożywotnio)
Przypisy
- ↑ Gen. Gustaw Macewicz w tajnej notatce stwierdził m.in., że "nie wykazał się żadną pożyteczną działałnością organizacyjną" i "ze względu na charakter nie nadaje się na oficera zawodowego w czasie pokoju" - Butkiewicz, J. s.24
[edytuj] Źródła
- Butkiewicz, Jerzy: Marian Gaweł, w: Lotnictwo z szachownicą, nr 10, ISSN 1643-5702
- Meindl, Karl: Luftsiege der k.u.k. Luftfahrtruppen Rumänische Front, ÖFH Nachrichten, Sonderheft 27, Wiedeń
- Rocznik Oficerski 1924, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Oddział V Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Warszawa 1924, s. 852, 870.
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934, Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1934, L.dz. 250/mob. 34, s. 159, 671.
