Mario Vargas Llosa
Z Wikipedii
Jorge Mario Pedro Vargas Llosa znany jako Mario Vargas Llosa (czytaj Ljosa) (ur. 28 marca 1936 w Arequipa), peruwiański pisarz, dziennikarz, myśliciel, polityk. Zeszyty don Rigoberta to dalszy ciąg Pochwały macochy, ale zarazem całkiem innego typu książka, w której Vargas Llosa po raz kolejny upust niezwykłej fantazji i niezaprzeczalnemu poczuciu humoru w kreśleniu portretów nieco dziwacznych postaci.
Spis treści |
[edytuj] Biografia
Urodził się w Arequipa w Peru, jako jedyne dziecko Ernesto Vargasa Maldonado oraz Dory Llosa Ureta. W rok po urodzeniu jego rodzice rozwiedli się, a on wraz z matką przeniósł się do Boliwii, gdzie jego dziad był ambasadorem Peru. W 1945 rodzina wróciła do Peru i osiadła w Piura, gdzie dziadek został lokalnym, wysokim urzędnikiem. Chłopiec głęboko przeżył rozstanie z poprzednim środowiskiem i miał kłopoty z przystosowaniem się do nowego otoczenia. W tym czasie pisał swe pierwsze młodzieńcze opowiadanie Los cachorros. Wkrótce potem jego rodzice ponownie wzięli ślub i przenieśli się do Limy, gdzie jego ojciec był prominentnym politykiem. Obserwacje życia wyższych sfer politycznych jakie poczynił młody Llosa, stały się osnową jego wielu przyszłych powieści, w szczególności "Rozmowy w Katedrze". Będąc młodzieńcem zaczął pisać opowiadania i poezje. W zdominowanym przez męską siłę społeczeństwie (kult macho) literatura uznawana była za domenę kobiet. Ojciec Mario, zaniepokojony zainteresowaniami syna, wysłał go do szkoły kadetów Colegio Militar Leoncio Prado, mając nadzieję, że wojskowe życie zmieni jego zainteresowania. Przeżycia pisarza z okresu pobytu w szkole były podstawą jego pierwszej powieści "Miasto i psy". Nie ukończywszy szkoły wojskowej wrócił do Piura, gdzie skończył szkołę średnią. Obserwacja tego specyficznego miasta zaowocowała powieścią "Zielony dom". W czasie nauki Llosa zaczął pracować w lokalnej gazecie. Jeszcze przed ukończeniem szkoły średniej napisał opowiadanie Los jefes i rozpoczął pracę nad swym pierwszym dramatem scenicznym La Huida del Inca.
W 1953 rozpoczął studia na wydziale humanistycznym uniwersytetu San Marcos w Limie. Jego decyzja przyjęta została w rodzinie jako rebelia, gdyż odrzucił on ofertę studiów na prestiżowym Uniwersytecie Katolickim, do którego uczęszczała młodzież pochodząca z klas wyższych. Drogi Mario Vargasa z rodziną rozeszły się zupełnie, gdy w atmosferze skandalu obyczajowego poślubił Julię Urquidi, swą daleką ciotkę, dużo od siebie starszą kobietę. Swe przygody z tego okresu przedstawił w humorystycznej powieści "Ciotka Julia i Skryba" – jedynym autobiograficznym dziele pisarza. Po ukończeniu studiów młody pisarz pracował w kilku miejscach jednocześnie, między innymi redagując kronikę policyjną dla lokalnej gazety i pisząc skrypty do audycji radiowych.
W 1959 Llosa wraz z żoną przeniósł się do Paryża, gdzie pracował jako nauczyciel hiszpańskiego i dziennikarz. W 1964 rozwiódł się z Julią i ożenił się po raz drugi z Patricią Llosa. Z drugą żoną miał troje dzieci: syna Alvaro, pisarza, drugiego syna Gonzalo oraz córkę Morganę, fotografkę. W 1966 przeniósł się z Paryża do Londynu, gdzie zaczął wykładać literaturę iberoamerykańską na Queen Mary College. Jednocześnie zaczął się udzielać w emigracyjnym życiu politycznym. W całym okresie swej emigracji pisał powieści, przynoszące mu światową sławę, jak również zajmował się studiami nad literaturą hiszpańską. Został laureatem wielu prestiżowych nagród literackich. Nominowany był do Nagrody Nobla. W ostatecznym wyborze przegrał z Wisławą Szymborską. Laureat Nagrody Cervantesa (1994).
W 1989 Mario Vargas Llosa kandydował w wyborach na prezydenta Peru z ramienia partii liberalnej. W pierwszej turze głosowania, 8 kwietnia, nieznaczną ilością głosów wyprzedził Alberto Fujimori - sojusz wyborczy „Cambio 90”. Przegrał z nim w drugiej turze.
Współcześnie Mario Vargas Llosa dzieli swe życie pomiędzy okresy pobytu w ojczystym kraju i na emigracji, publikuje powieści, szkice i artykuły publicystyczne, wykłada, prowadzi programy telewizyjne.
Literatura Llosy, mocno osadzona w rzeczywistości południowoamerykańskiej, oraz głęboko przesycona treściami politycznymi i społecznymi, otwiera przed czytelnikiem świat społeczeństw Południowej Ameryki – świat władzy, korupcji, religijnych uniesień, codziennego zmagania się z wrogą przyrodą i ludzkimi namiętnościami. W bogatej bibliografii Llosy obok powieści politycznej można znaleźć także powieść obyczajową, kryminał oraz historię opartą na własnej biografii. Wszystkie powieści autora mają jedną wspólną cechę – mistrzostwo warsztatowe. Wielowątkowe powieści rozwijające się w różnych czasach oraz pokazujące wydarzenia i bohaterów z różnej perspektywy, raz po raz zwodzą czytelnika, który do momentu konkluzji nigdy nie może być niczego pewien. Dopiero wtedy cała mozaika układa się w fantastyczną, przejrzystą i najczęściej zaskakującą całość. Lektura powieści Llosy nie jest łatwym zadaniem, wymaga od czytelnika olbrzymiego skupienia i niekiedy żmudnej dociekliwości. Zawsze są one nagrodzone poczuciem obcowania z prawdziwą sztuką.
Jego książki tłumaczyli w Polsce m.in.: Wojciech Charchalis, Małgorzata Lewicka, Filip Łobodziński, Carlos Marrodán Casas, Kazimierz Piekarec, Danuta Rycerz, Joanna Skórnicka, Dorota Walasek-Elbanowska, Zofia Wasitowa, Ewa Zaleska.
[edytuj] Bibliografia Mario Vargasa Llosy
[edytuj] Powieści i zbiory opowiadań
- 1959 Los jefes – Wyzwanie
- 1963 La ciudad y los perros – Miasto i psy
- 1966 La casa verde – Zielony dom
- 1967 Los cachorros – Szczeniaki
- 1969 Conversación en La Catedral – Rozmowa w Katedrze
- 1973 Pantaleón y las visitadoras – Pantaleon i wizytantki
- 1977 La tía Julia y el escribidor – Ciotka Julia i skryba
- 1981 La guerra del fin del mundo – Wojna końca świata
- 1984 Historia de Mayta – Historia Alejandra Mayty
- 1986 Quién mató a Palomino Molero? – Kto zabił Palomina Molero
- 1987 El hablador – Gawędziarz
- 1988 Elogio de la madastra – Pochwała macochy
- 1993 Lituma en los Andes – Lituma w Andach
- 1997 Los cuadernos de don Rigoberto – Zeszyty don Rigoberta
- 2000 La fiesta del Chivo – Święto kozła
- 2003 El paraíso en la otra esquina – Raj tuż za rogiem
- 2006 Travesuras de la niña mala - Szelmostwa niegrzecznej dziewczynki - polskie wydanie ukazało się we wrześniu 2007 roku.
[edytuj] Wybrane pozycje non-fiction
- García Marquez: Historia de un deicidio (1971)
- La orgia perpetua: Flaubert y madame Bovary (1975)
- Entre Sartre y Camus (1981)
- Prawda kłamstw – La verdad de las mentiras (1990) - eseje o literaturze
- El pez en el agua (1993) - autobiografia.
- Izrael – Palestyna. Pokój czy święta wojna – Israel – Palestina. Paz o guerra santa (styczeń 2007) – zbiór artykułów z hiszpańskiego tygodnika El Pais.
[edytuj] Sztuki teatralne
- El loco de los balcones
- Kathie y el hipopótamo
- La Chunga
- La señorita de Tacna
- Ojos bonitos, cuadros feos
