Melecjusz Smotrycki
Z Wikipedii
Melecjusz Smotrycki, (ukr. Мелетій Смотрицький - Mełetij Smotryćkyj, imię świeckie Maksym), ur. 1577, zm. 1633; pochowany w monastyrze dermańskim. Pseudonim Teofil Ortołoh.
Ukraiński językoznawca, którego prace wpłynęły na rozwój języków wschodniosłowiańskich, piśmiennictwa i nauczania cerkiewnego i świeckiego. Syn ukraińskiego pisarza i polemisty Herasyma Smotryckiego. Uczył się w szkole w Ostrogu, potem w latach 1594-1600 w Akademii Wileńskiej, słuchał wykładów na uniwersytetach w Lipsku, Wittenberdze i Norymberdze. Za granicą otrzymał tytuł doktora medycyny. W 1608 r. przyjechał do Wilna, gdzie wykładał w szkole brackiej.
W latach 1615-1618 wykładał język cerkiewnosłowiański i łacinę w kijowskiej szkole brackiej, był jednym z pierwszych jej rektorów. W 1618 r. powrócił do Wilna, gdzie w monastyrze Świętego Ducha przyjął imię Melecjusz. W 1620 r. został wyświęcony na arcybiskupa połockiego, biskupa witebskiego i mścisławskiego. Na początku 1624 r. Smotrycki opuścił Kijów i wyruszył na wschód, skąd wiosną 1625 r. powrócił do Kijowa. W 1627 r. przeszedł na stronę unii i został archimandrytą monastyru dermańskiego.
Pod pseudonimem Teofil Ortołoh w 1610 r. wydał swój znany polemiczny utwór Trenos. W 1616 r. wydano przekład po staroukraińsku Євангелія учительного Калиста. W 1619 r. niedaleko Wilna wyszła drukiem jego sławna praca Грамматіка славправилноє Сѵнтаґма. Niektórzy jego biografowie twierdzą, że napisał w latach 1617-1620 leksykon, ale żadnych jego śladów nie odnaleziono. W 1615 r. Smotrycki opublikował w Kolonii gramatykę języka greckiego. Brał udział w napisaniu Букваря языка славенска. Przed swoim nawróceniem wydał szereg antyunickich utworów, za co był prześladowany przez polskie władze. Papież Urban VIII dał Smotryckiemu tytuł arcybiskupa hierapolitańskiego. W latach 1628-1629 Smotrycki wydał kilka książek, w których agitował za unią, za zwołaniem soboru i pojednaniem ukraińskich cerkwi.
[edytuj] Utwory:
- Harmonia, 1608
- Verificatia niewinności, 1621
- Obrona Verificaciey, 1621
- Elenchus pism uszczypliwych, 1622
- Suplikacja ... do obiegu stanu duchownego i świeckiego Senatu..., 1623
- Justifikacia niewinności, 1623
- Apologia peregrinatiey do kraiów wschodnych, 1628
- Protestatia przeciwko soborowi w ... r 1628 w Kijowie, 1628
- Paraenesis albo napomnienie, 1629
- Exethesis albo expostulatia, 1629
- Kaзaньe ... нa пoгрeбь ... отця Леонтія Карповича, 1620
- Грамматіка славправилноє Сѵнтаґма, 1619
[edytuj] Literatura:
- Прокошина E, Мелетий Смотрицкий, Минск 1966.
- Яременко П,. Мелетій Смотрицький. Життя і творчість, Київ 1986.
- Мелетій М. Соловій, Мелетій Смотрицький як письменник, ч. І-ІІ - Рим 1978.
- Короткий В. С, Творческий путь Мелетия Смотрицкого, Минск 1987.
[edytuj] Linki zewnętrzne
- "Граматика Слов’янська" ("Gramatyka słowiańska")(1619) (faksymile z opisem w j. ukraińskim)
- Artykuł biograficzny w w j. ukraińskim
- Meletij Smotrickij, w Rosyjskim Słowniku Biograficznym (online) - po rosyjsku
