Norymberga

Z Wikipedii

Ten artykuł dotyczy miasta w Niemczech. Zobacz też: inne znaczenia.

Norymberga (Nürnberg)


Herb Norymbergi	Mapa

Niemcy

90001–90491 (dawniej: 8500)

Powierzchnia

156,38 km²

Populacja (2005)
- liczba ludności
- gęstość

500 132
2666 osób/km²

Położenie

49°27' N
11°05' E

Burmistrz

{{{burmistrz}}}

Tablice rejestracyjne

Strona internetowa miasta

Panorama miasta z Kroniki Świata Hartmana Schedla

Kościół NMP

Tramwaje w centrum miasta

Fragment stadionu FC Nürnberg

Norymberga (niem. Nürnberg) – miasto w Niemczech. Gospodarcza i kulturalna stolica Frankonii, drugie co do wielkości miasto w Bawarii. 500 132 mieszkańców (2005). Najbliżej położone duże miasta: Monachium ok. 150 km na południowy wschód, Stuttgart – ok. 156 km na południowy zachód i Frankfurt nad Menem – ok. 186 km na północny zachód. Zburzone podczas II wojny światowej, odbudowane. Jest to teraz jedno z najważniejszych miejsc w Niemczech, wiąże się ono w dużej mierze z ich historią.

[edytuj] Historia

Pierwsza wzmianka o mieście pojawiła się w 1050 r. jako "nuorenberc" (skalista góra) w dokumencie cesarza Henryka III. Istotną role dla Rzeszy sprawował ówczesny zamek, dzięki któremu rozwinęło się miasto. Szybko otrzymało one liczne przywileje handlowe. Dzięki Wielkiej Karcie Swobód nadanej w 1219 r. przez Fryderyka II miasto stało się wolnym miastem Rzeszy. Ówczesna Norymberga była, wraz z Augsburgiem, jednym z dwóch największych centrów handlowych z Rzymu do północnej Europy, a wraz z Legnicą i Wiedniem jednym z największych miast środkowej Europy na początku czternastego stulecia.

Do 1427 r. Norymberga była rządzona przez burgrabiów, aż do Fryderyka VI, który sprzedał swój urząd "Radzie Miasta".

Rozkwit kulturowy w XV i XVI wieku spowodował, że Norymberga stała się centrum niemieckiego renesansu. W 1525 r. miasto zaakceptowało reformacje. Podczas wojny trzydziestoletniej, w 1632 r., Gustaw II został pokonany w Norymberdze przez Albrechta von Wallensteina.

Miasto podupadło podczas wojny, lecz odzyskało na znaczeniu w XIX wieku, kiedy odrodziło się jako centrum przemysłowe. Na początku XIX wieku stało się również bankrutem. Z polecenia Cesarza w 1806 r. Norymberga, jako Wolne Miasto, została rozwiązana i wstąpiła do Bawarii, na czym niewątpliwie skorzystała. Wszystkie długi zostały spłacone. W 1835 r. została tutaj otwarta pierwsza niemiecka linia kolejowa do pobliskiej miejscowości Fürth.

W XX wieku miasto wpisało się w czarne karty dziejów ludzkości. Po stworzeniu III Rzeszy stało się ważnym ośrodkiem dla nazistów. Wybudowano ogromny kompleks, na którym Adolf Hitler wygłaszał swoje mowy, stały na nim m.in. koloseum oraz plac do lądowania dla sterowców. Część z tych budynków można oglądać do dzisiaj. 2 stycznia 1945 r. średniowieczne centrum miasta zostało zbombardowane przez Brytyjczyków oraz Amerykanów. W wyniku tych nalotów zniszczono ok. 90% starej zabudowy. Do tego czasu Norymberga była jednym z najlepiej zachowanym miast średniowiecza. Po II wojnie światowej odbył się w niej słynny proces norymberski.

[edytuj] Zabytki

Ponad miastem góruje zamek - monumentalny kompleks trzech budowli, składający się z zamku cesarskiego (Kaiserburg) zamku burgrabiego (Burggrafenburg) i zamku miejskiego (Stadtburg). Miasto opasają zachowane częściowo obwarowania, z kilkoma basztami (datowane na XIV-XV w). Przy rynku staromiejskim (Hauptmarkt) wznosi się renesansowy ratusz z XIV-XVII w. Obok - Schöner Brunnen - późnogotycka studnia w kztałcie wieży - wysoka na 19 m. z licznymi figurami m.in. Marii, apostołów i proroków. W pobliżu dwie gotyckie światynie - kościół Św. Sebalda, budowany w latach 1230-1273, z XV wiecznym nagrobkiem patrona świątyni, licznymi zabytkami rzeźby, wśród nich kilka dzieł Wita Stwosza - m.in. krucyfiks Wickla oraz kościół Najświętszej Marii Panny (Frauenkirche) fundacja Karola IV wznoszony od 1355 do 1361 r., z bogatą dekoracją rzeźbiarsko-architektoniczną oraz figurkami siedmiu elektorów (książąt i arcybiskupów), składających hołd cesarzowi, które pojawiają się każdego dnia w południe na zegarze ponad tzw. balkonem cesarskim. We wnętrzu wiele zabytków gotyckiej rzeźby i malarstwa m.in Ołtarz Tucherów. Po drugiej stronie rzeki, nieopodal rynku, wznosi się kolejna fundacja cesarska - gotycki kościół Św. Wawrzyńca z XIII-XIV w. z monumentalnym piaskowcowym tabernakulum Adama Kraffta licznymi tryptykami (gł. XV i XVI w.) oraz zespół rzeźb Wita Stwosza - Pozdrownienie Anielskie z 1517 r. Nad rzeką Pegnitz zachował się częściowo gotycki kompleks Szpitala Św. Ducha (XIV-XVI w.) Z dawnej zabudowy gospodarczej zachował się Mauthalle - dawny spichrz (1498-1502). Z zabudowy mieszczańskiej przetrwały jedynie nieliczne stare domy: dom Dürera (XV w.), Fembohaus (XVI w.), Nassauer Haus (XIII-XV w.), dom Tucherów (XVI w.)

[edytuj] Muzea

W cennej kamienicy patrycjuszowskiej Fembo-Haus z XVI w. mieści się Muzeum Miejskie (Stadtmuseum), nieopodal zamku cesarskiego - Muzeum Narodowe (Germanisches Nationalmuseum) ze zbiorami dzieł m.in. Dürera, Łukaszów i Hansa Cranachów i Stwosza, w samym zamku znajdują się zbiory rzeźby, malarstwa i rzemiosła artystycznego doby średniowiecza. Wzniesiony w konstrukcji szkieletowej piętnastowieczny Dom Dürera prezentuje prace i pamiątki związane z artystą. Dzieła sztuki najnowszej mieści Neue Museum - Staatliches Museum für Kunst und DesignNeue Museum - Staatliches Museum für Kunst und Design (NMN). Muzeum Historii Komunikacji Miejskiej, mieści m.in. najstarsze wagony tramwajowe i wiele pamiątek świadczących o długiej tradycjach norymberskiej komunikacji miejskiej. W Muzeum Transportu (Verkehrsmuseum/DB Museum) można obejrzeć najstarsze wagony i lokomotywy, oraz dawne świadectwa tradycji modelerstwa kolejowego. Uwagę zwraca rozległa makieta miasta z licznymi torowiskami i zabytkowymi modelami parowozów, wagonów itp. Ponadto znajdują się tutaj pamiątki z historii transportu samochodowego i kolejowego. Atrakcją dla dzieci jest Muzeum Zabawek - powstałe na bazie kolekcji Lydii i Paula Bayerów, obecnie zawiera ok. 65 tys. różnego rodzaju obiektów tego typu, np. historyczne lalki, misie, kukiełki, zbiory gier dziecięcych, modelarstwa oraz budownictwa klockowego.

[edytuj] Polityka

[edytuj] Władze miasta

Władze miasta stanowi Rada Miejska oraz Burmistrz. Wybory do Rady Miejskiej odbyly się ostatnio 2 marca 2008 roku.

W skład Rady Miasta wchodzi 70 przedstawicieli następujących partii.

CSU: 32 osób

SPD: 29 osób

Związek 90/Zieloni: 4 osoby

Partia "Die Freien":(FDP): 2 osoba

Partia "Die Guten": 1 osoba

Republikanie (REP): 1 osoba

BIA: 1 osoba

Burmistrzem miasta od roku 2002 Dr. Ulrich Maly (SPD). W wyborach komunalnych w marcu 2008 został on wybrany w pierwszej turze wyborów na kolejną kadencję. Drugim burmistrzem miasta jest Horst Förther (SPD), odpowiedzialny za referaty "Sport", "Ogród zoologiczny" i "Straz pozarna". Trzecim burmistrzem miasta jest Klemens Gsell (CSU), odpowiedzialny za referat "Srodowisko".

[edytuj] Herb

Zobacz więcej w osobnym artykule: Herb Norymbergi.

Znamy dwa herby Norymbergi - tzw "Wielki Herb" - przedstawiajcym w tarczy na błekitnym tle złotego orła z głową koronowanej kobiety, znany z pieczęci z roku 1220, oraz tzw. "Mały Herb" - tarcza jest podzielona w słup na dwa pola. Po prawej stronie heraldycznej widnieje pół czarnego orła cesarskiego na złotym tle, po lewej stronie po trzy białe i czerwone pasy ustawione na skos (barwy Frankonii). W 1350 "Mały Herb" został udostojniony połową orła cesarskiego.

[edytuj] Miasta partnerskie

[edytuj] Sport

Sportową wizytówką miasta jest założony w roku 1900 wielosekcyjny klub 1. FC Nürnberg, znany przede wszystkim z pierwszoligowego klubu piłkarskiego. Drużyna piłkarska rozgrywa mecze na słynnym Frankenstadion, który był miejscem rozgrywek Mundialu 2006 - rozegrano tam 4 mecze grupowe oraz znany z dużej ilości interwencji sędziego mecz pomiędzy reprezentacjami Holandii i Portugalii w ramach 1/8 finału.