Michel Leiris
Z Wikipedii
Julien Michel Leiris (ur. 20 kwietnia 1901 r. w Paryżu - zm. 30 września 1990 r. w Saint-Hilaire) - pisarz i etnolog francuski.
Pochodzący z rodziny mieszczańskiej Leiris, którego talenty literackie już wcześnie dały o sobie znać, wbrew własnej woli został zmuszony przez rodziców do studiowania chemii. Mimo to po zakończeniu I wojny światowej nawiązał kontakty z awangardowymi artystami owej epoki, zwłaszcza zaś z surrealistami; niebawem zaprzyjaźnił się z Maxem Jacobem, André Massonen, Pablem Picassem oraz innymi. Przyjaźnie te podtrzymywał do roku 1929, gdy porzucił grupę, pragnąc zdobyć większą samodzielność artystyczną. Trwającą przez całe życie przyjaźń miał utrzymywać jedynie z André Massonen.
Rozpoczął studia etnologiczne - w ten sposób spotkał się z Georgesem Bataille, zaangażował się w wydawaniu jego czasopisma Documents. Razem z Bataillem, Rogerem Caillois oraz Julesem Monnerotem powołał do życia Collège de Sociologie - instytucję zajmującą się badaniami przejawów sacrum w życiu społecznym, działającą na zasadzie samokształceniowej. W latach 1931-1933 Leiris uczestniczył w ekspedycji badawczej Dakar-Dżibuti prowadzonej przez Marcela Griaule'a, kolegę z redakcji Documents. Po powrocie z ekspedycji Leiris napisał traktat na temat tego, co widział i przeżył w Afryce pt. L'Afrique fantôme - podróż w tropiki przedstawiał jako modus doświadczenia wewnętrznego. Ten monumentalny dziennik podróży wykorzystuje techniki badawcze etnografii, stosując je do doświadczeń codziennych i wydarzeń z podróży. Opublikowanie tej książki doprowadziło do zerwania z Griaule'm.
W latach 1929-1935 Leiris poddał się terapii psychoanalitycznej prowadzonej przez Adrien Borela - zrozumiał wówczas, że warunkiem pełnego uleczenia jest napisanie biografii intymnej. W ten sposób Leiris przystąpił do prac nad L'Âge d'Homme (Wiek męski); ciągiem dalszym tej autobiografii było opublikowane w czterech tomach w latach 1948-1975 dzieło La Règle du Jeu. W 1957 roku Leiris został członkiem Instytutu Patafizyki.
Karierę etnograficzną rozpoczął Leiris po powrocie z Afryki - podjął pracę badacza w stworzonym właśnie wówczas paryskim Musée de l'Homme. Po roku 1945 zbliżył się do sartre'owskiego egzystencjalizmu; był jednym z założycieli czasopisma Les Temps Modernes. Razem z Alioune Diopem, Aimé Césaire'm i Georgesem Balandier założył w 1945 roku czasopismo Présence Africaine. Jako przeciwnik kolonializmu podpisał słynny we Francji Manifest 121. Do jego ważniejszych dzieł etnologicznych należy studium na temat pojęcia własności w Etiopii północnej. Znany jest także jako badacz kultów voodoo.
[edytuj] Dzieła
- 1925 - Simulacre
- 1927 - Le Point Cardinal
- 1934 - L'Afrique Fantôme
- 1939 - L'Age d'Homme; Wiek męski
- 1943 - Haut Mal
- 1946 - Aurora
- 1948 - Biffures - La Règle du Jeu I
- 1955 - Fourbis - La Règle du Jeu II
- 1958 - La Possession et ses Aspects Théâtraux chez les Éthiopiens de Gondar
- 1961 - Nuits sans nuits et quelques jours sans jour
- 1964 - Grande fuite de neige
- 1966 - Fibrilles - La Règle du Jeu III
- 1967 - Afrique Noire: la Création Plastique (razem z Jacqueline Delange)
- 1969 - Cinq études d'ethnologie
- 1969 - Mots sans Mémoire
- 1971 - André Masson, "Massacres" et autres dessins
- 1974 - Francis Bacon ou la vérité criante
- 1976 - Frêle Bruit - La Règle du Jeu IV
- 1978 - Alberto Giacometti
- 1980 - Au verso des images
- 1981 - Le Ruban au Cou de l'Olympia
- 1981 - Das Auge des Ethnographen
- 1982 - Spiegel der Tauromachie
- 1985 - Langage tangage
- 1987 - Francis Bacon
- 1988 - A cor et à cri
- 1989 - Bacon le hors-la-loi
- 1992 - Zébrage
- 1992 - Journal 1922-1989
- 1994 - Journal de Chine
- 1996 - Miroir de l'Afrique
[edytuj] Źródła
- Nadeau M. Michel Leiris et la quadrature du cercle. Paris: Julliard, 1963.
- Chappuis P. Michel Leiris. Paris: Seghers, 1974.
- Lejeune Ph. Lire Leiris. Autobiographie et langage. Paris: Klincksieck, 1975.
- Juliet Ch. Pour Michel Leiris. Paris: Fourbis, 1988.
- Masson C. L'autobiographie et ses aspects théâtraux chez Michel Leiris. Paris: L'Harmattan, 1995.
- Stephan Moebius, Die Zauberlehrlinge. Soziologiegeschichte des Collège de sociologie, Konstanz 2006.
- Poitry G. Michel Leiris, dualisme et totalité. Toulouse: Presses universitaires du Mirail, 1995.
- Yvert L. Bibliographie des écrits de Michel Leiris, 1924 à 1995. Paris: J.M. Place, 1996.
- Sermet J. de. Michel Leiris, poète surréaliste. Paris: PUF, 1997.
- Barberger N. Michel Leiris, l'écriture du deuil. Villeneuve-d'Ascq: Presses universitaires du Septentrion, 1998.
- Maïllis A. Michel Leiris, l'écrivain matador. Paris: L'Harmattan, 1998.
- Fauchier V., Fauchier S. La tauromachie comme expérience dionysiaque chez Georges Bataille et Michel Leiris. Anglet: Atlantica, 2002.
- Mercier J. Les traverses éthiopiennes de Michel Leiris: amour, possession, ethnographie. Montpellier: Archange minotaure, 2003.
- Pibarot A. Michel Leiris: des premiers écrits à l'Âge d'homme. Nîmes: Théétète, 2004.
- Albers I., Pfeiffer H. Michel Leiris: Szenen der Transgression. München: Fink, 2004.
- Michel Leiris, ou, De l'autobiographie considérée comme un art. Nanterre: Université Paris X, 2004.
