Mieczysław Witold Gutkowski
Z Wikipedii
Mieczysław Witold Gutkowski (ur. 9 lipca 1893 w Szumlinie, zm. 17 września 1943 w Wilnie) - polski prawnik, od 1924 profesor nauki skarbowości i prawa skarbowego na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie.
Wykształcenie średnie zdobył w Warszawie. Studia prawnicze ukończył w Petersburgu, następnie pozostał w tym mieście jako asystent w Katedrze Nauki Skarbowości. Napisał wówczas kilka opracowań i prac z zakresu finansów Królestwa Polskiego. W 1917 brał również udział w Komisji Likwidacyjnej do spraw Królestwa Polskiego.
W okresie II Rzeczypospolitej rozpoczął pracę w Ministerstwie Skarbu, gdzie zajmował się głównie pracami z zakresu ekonomii, prawa skarbowego, i gospodarki państwowej. Zajmował się metodologią nauk finansowych, był wówczas jedynym z niewielu naukowców zajmujących się tym zagadnieniem w Polsce. Był autorem pionierskich prac, m. in. wydany w 1927 "Zarys prawodawstwa z dziedziny skarbowości i gospodarki państwowej". W 1924 powołany został na Uniwersytet Stefana Batorego w Wilnie, z tytułem profesora nadzwyczajnego (w 1936 uzyskał tytuł profesora zwyczajnego USB). Jako pedagog uniwersytecki, wykształcił wielu młodych specjalistów. W latach 1931-1939 wydawał i redagował wydawnictwo zbiorowego dla naukowców "Prace seminarium ze skarbowości i prawa skarbowego oraz ze statystyki".
Podczas pobytu w Wilnie zaangażował się w sprawy ogólnopaństwowe. Był przewodniczącym Komisji do spraw Finansowania Miast Polskich - które zaciągnęły zobowiązania finansowe w bankach amerykańskich na rozbudowę infrastruktury komunikacyjnej. Równolegle został delegatem Ministerstwa Skarbu na Ziemię Wileńską i członkiem zarządu m.st. Warszawy. W procesach politycznych z 1936 został obrońcą studentów (głównie związanych z lewicą), co spowodowało iż posądzano go o sprzyjanie komunizmowi. Postawa ta miała przypuszczalnie wpływ na umieszczenie go na "czarnej liście" polskich intelektualistów, sporządzanej przez Litwinów dla administracji niemieckiej, przed wkroczeniem sił niemieckich do Wilna w 1941.
Mieczysław Gutkowski był represjonowany od początku wojny, usunięto go najpierw z mieszkania, które wraz z żoną zajmował na ul. Wielkiej. Wraz z innymi profesorami zwolnionymi przez władze litewskie z Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie (uczelnia została zamknięta), popadł w kłopoty materialne. Spowodowało to iż głównym źródłem utrzymania stała się dla niego wyprzedaż majątku prywatnego.
Aresztowany przez Litwinów i przez nich natychmiast rozstrzelany w nocy z 16 na 17 września 1943 w podziemiach budynku litewskiej policji bezpieczeństwa Saugumy w Wilnie, w odwecie za wykonanie wyroku przez Kedyw na funkcjonariuszu litewskiej policji bezpieczeństwa Saugumy, Marionie Padabasie.
W Warszawie, na Cmentarzu Powązkowskim, znajduje poświęcona mu płyta granitowa "Pro Memoria", umieszczona na grobie jego żony.
Autor prac, m. in.:
- Finanse miast Królestwa Polskiego za lata 1815-1915 (1917)
- Zarys ustawodawstwa z dziedziny skarbowości i gospodarki państwowej oraz komunalnej w 1925 r. na ogólnym tle sytuacji gospodarczej Polski (1927)
[edytuj] Bibliografia
- Helena Pasierbska "Ponary. Największe miejsce kaźni koło Wilna (1941-1944)", Zarząd Ochrony i Konserwacji Zespołów Pałacowo-Ogrodowych, Warszawa, 1993, ISBN 83-85548-23-8
- Tadeusz Czeżowski, Wspomnienia "Kwartalnik Historii Nauki i Techniki" R. 22:1977 nr 3 s. 427-440
