Mieszko cieszyński

Z Wikipedii

Mieszko cieszyński (ur. 1252/1256, zm. 1314 lub 1315), od 1281/2 wspólnie z bratem Przemysławem w Cieszynie, Oświęcimiu i Raciborzu, od 1290 po podziale samodzielny książę cieszyńsko-oświęcimski, sojusznik (być może także lennik w latach 1292-1305) króla Czech Wacława II. Założyciel linii Piastów Cieszyńskich.

W opracowaniach popularnonaukowych występuje czasami jako Mieszko III Opolski oraz Mieszko I Cieszyński^[1]. Numeracja ta jednak nie przyjęła się w nauce historycznej.

Spis treści 1 Wywód genealogiczny 2 Mieszko za życia ojca 3 Mieszko jako książę raciborski 4 Mieszko jako książę cieszyńsko-oświęcimski 5 Mieszko a walki o tron krakowski 6 Donacje kościelne Mieszka 7 Data zgonu i miejsce pochowania 8 Małżeństwo i potomstwo 9 Pomnik Mieszka 10 Bibliografia 10.1 Dalsza literatura 11 Przypisy

[edytuj] Wywód genealogiczny

4. Kazimierz I opolski
			2. Władysław opolski
5. Wiola bułgarska(?)
						1. Mieszko cieszyński
6. Władysław Odonic
			3. Eufemia Odonicówna
7. Jadwiga

[edytuj] Mieszko za życia ojca

Był najstarszym synem księcia opolskiego - Władysława i jego żony, Eufemii - córki księcia wielkopolskiego Władysława Odonica. W źródłach po raz pierwszy Mieszko pojawia się 21 października 1258, kiedy razem z ojcem i dwoma młodszymi braćmi wyrażał zgodę na fundację opactwa cysterskiego w Rudach Raciborskich.

[edytuj] Mieszko jako książę raciborski

Mieszko po śmierci ojca (1281 lub 1282) pomimo tego, że był jego najstarszym synem otrzymał dzielnicę raciborską. Stolicę dzielnicy ojcowskiej Opole przejął trzeci pod względem starszeństwa Bolesław. Mieszko jako najstarszy z braci występował w imieniu najmłodszego Przemysława, który w chwili ojca nie miał wieku sprawnego. Przemysław, tytułujący się księciem oświęcimskim, osiągnął pełnoletność około 1284.

[edytuj] Mieszko jako książę cieszyńsko-oświęcimski

Do ostatecznego podziału dzielnic między braci doszło w 1290 roku. Przemysław przejął księstwo raciborskie, Mieszko zasiadł na Cieszynie, obejmując we władanie dawne kasztelanie cieszyńską, oświęcimską, chrzanowską i zatorską. Po raz pierwszy jako książę cieszyński figuruje na dokumencie wystawionym 1 stycznia 1290 roku^[2].

W 1285 Mieszko wsparł politycznie biskupa wrocławskiego Tomasza II Zarembę udzielając mu schronienia przed Henrykiem IV Probusem w Raciborzu. Polityka taka ze strony Mieszka zaprzepaściła łączące dotąd przyjazne stosunki pomiędzy książętami opolsko-raciborskimi i wrocławskimi, co stało się przyczyną oddalenia przez Henryka nieznanej z imienia żony (być może nosiła imię Konstancja), a siostry Mieszka. Inną konsekwencją kroku Mieszka I była wyprawa zbrojna księcia wrocławskiego w 1287 zakończona oblężeniem Raciborza i ostatecznym upadkiem politycznym biskupa.

Mieszko cieszyński rozpoczął intensywną kolonizację terenów swego księstwa, potrajając liczbę osad. Nadał m.in. przywileje handlowe Cieszynowi, Oświęcimowi (w 1291 roku nadał skład solny), Bielsku i Frysztatowi. 10 listopada 1292 roku nadał prawa miejskie Zatorowi. W 1290 roku nadał rycerzowi Boguszowi 10 łanów frankońskich w pobliżu Cieszyna, dając w sposób początek wsi Boguszowice (obecnie w granicach Cieszyna).

[edytuj] Mieszko a walki o tron krakowski

Mieszko cieszyński nie poparł kolejnych pretendentów do korony polskiej (Henryka Probusa, Przemysła II i Władysława Łokietka). Stanął za to po stronie Wacława II, króla Czech. Do zawarcia układu sojuszniczego Mieszka i jego braci Bolesława, Kazimierza i Przemysława doszło formalnie w dniu 17 stycznia 1291 w Ołomuńcu. Kwestią dyskusyjną jest to czy Mieszko złożył później hołd lenny czeskiemu władcy - niektórzy sądzą, że nastąpiło to być może z okazji objęcia przez Wacława II tronu w Krakowie (w historiografii popularna jest zwłaszcza data 11 sierpnia 1292).

Mieszko nie uczestniczył w wyprawie Wacława II na Kraków w 1291 roku, ani w roku następnym w wojnie przeciwko Łokietkowi zakończonej pełnym zwycięstwem Wacława II i hołdem lennym Łokietka złożonym w Sieradzu. Oddał jednak swoje siły zbrojne do dyspozycji Wacława II.

W 1300 wziął udział w koronacji Wacława II w Gnieźnie na króla Polski. Polityka współpracy z czeskimi Przemyślidami była kontynuowana także po śmierci Wacława II. Jego syn i następca, Wacław III, 5 października 1305 roku poślubił córkę Mieszka - Wiolę Elżbietę, dzięki czemu cieszyński książę miał stać się niebawem jedną z najważniejszych postaci w Królestwie Polskim. Niewykluczone, że dzięki tym zabiegom Mieszko próbował sięgnąć nawet po polską koronę. Dobrze zapowiadającą się karierę cieszyńskiego władcy przerwało jednak zamordowanie Wacława III w Ołomuńcu 4 sierpnia 1306. Ponieważ młody król nie pozostawił po sobie potomstwa, królewska linia Przemyślidów wygasła, a Mieszko stracił wypracowane dzięki niej wpływy, których później już nie odzyskał.

Po 1306 aktywność polityczna Mieszka I zmalała niemal do zera. Nie znamy przyczyn tego stanu rzeczy, gdyż liczący niewiele ponad pięćdziesiąt lat książę nie był jeszcze stary. Rządy w księstwie coraz bardziej przejmowali jego synowie Władysław i Kazimierz. Jedynym przejawem jego działalności politycznej po upadku rządów czeskich było oddanie w dzierżawę miasta Kęty biskupowi krakowskiemu Janowi Muskacie przeciwnikowi rządów Władysława Łokietka w Małopolsce. W przeciwieństwie, jednak do brata Bolka I Mieszko nie wsparł buntu wójta Alberta w 1311.

[edytuj] Donacje kościelne Mieszka

Mieszko znany był ze swej hojności dla kościoła. Dzięki jego donacjom nich m.in. ukończono budowę klasztoru dominikańskiego w Oświęcimiu (krótko po 1283 roku). Władca wspomagał także finansowo klasztor norbertanek w Czarnowąsach koło Opola i dominikanów w Cieszynie.

[edytuj] Data zgonu i miejsce pochowania

Nie jest znana dokładna data zgonu Mieszka. Ze źródeł dyplomatycznych wynika, że zmarł w 1314 lub w pierwszej połowie 1315 roku (przed 27 czerwca). Został pochowany najpewniej w kościele domikańskim w Cieszynie.

[edytuj] Małżeństwo i potomstwo

Jeszcze za życia ojca ożenił się z nieznaną bliżej księżniczką. Owdowiał najpóźniej w 1302 roku. Z tego małżeństwa doczekał się dwóch synów Władysława i Kazimierza oraz córki Wiolę Elżbietę, żony Wacława III, króla Czech.

[edytuj] Pomnik Mieszka

Okazały pomnik (rzeźba w postaci odlewu) księcia Mieszka cieszyńskiego dłuta Jana Raszki został wykonany w 1931 roku. Znajduje się w Lasku Miejskim w Cieszynie.

[edytuj] Bibliografia

• Dworzaczek W., Genealogia, Warszawa 1959.
• Golec J., Bojda S., Słownik biograficzny ziemi cieszyńskiej, t. 2, Cieszyn 1995, s. 145-146.
• Jasiński K., Rodowód Piastów śląskich, t. 3, Wrocław 1977, s. 33-35.
• Jureczko A., Mieszko ks. cieszyńsko-oświęcimski, (w:) Polski Słownik Biograficzny, t. 21, 1976, s. 39-40.
• Landwehr v. Pragenau M., Geschichte der Stadt Teschen, Würzburg 1976, s. 2, 16, 30, 107.
• Morys K., Dzieje Cieszyna, Cieszyn 1960, s. 8.
• Panic I., Jeszcze w sprawie daty powstania księstwa cieszyńskiego, (w:) Pamiętnik Cieszyński, t. 20, 2005, s. 6-10.
• Panic I., Księstwo cieszyńskie w średniowieczu. Studia z dziejów politycznych i społecznych, Cieszyn 1988, s. 39-41.
• Panic I., Ziemia Cieszyńska w czasach piastowskich (X-XVII wiek), (w:) Śląsk Cieszyński. Środowisko naturalne. Zarys dziejów. Zarys kultury materialnej i duchowej pod red. W. Sosny, Cieszyn 2001, s. 123-124, 131.
• Popiołek F., Dzieje Cieszyna, Cieszyn 1916.
• Popiołek F., Dzieje Śląska austriackiego z ilustracjami, Cieszyn 1913.
• Popiołek F., Historia osadnictwa w Beskidzie Śląskim, Katowice 1939, s. 14.
• Popiołek F., Szkice z dziejów Cieszyna, Katowice 1957.
• Prasek V., Dějiny knižectvi Těšinskeho, Opava 1894.
• Snoch B., Górnośląski leksykon biograficzny, wyd. 2, Katowice, 2004, s. 223.
• Wantuła J., Mieszko I (1290-1316), (w:) Kalendarz Cieszyński 1989, Cieszyn 1988, s. 4.
• Wyrozumski J., Dzieje Polski piastowskiej (VIII w.-1370), Kraków 1999, s. 242, 253-254, 256, 287, 304, 345.

[edytuj] Dalsza literatura

• Balzer O., Królestwo Polskie 1295-1370, Lwów 1919.
• Biermann G., Geschichte des Herzogthums Teschen, wyd. 2, Cieszyn 1894.
• Rychlik I., Księstwo Oświęcimskie i Zatorskie, (w:) Sprawozdanie dyrekcji c.k. gimnazjum w Tarnowie za r. szk. 1889, Tarnów 1889, s. 10-15.
• Semkowicz A., Walka o monarchię 1288-1294, (w:) "Kwartalnik Historyczny", t. 5, 1891.
• Włodarski B., Polska i Czechy w drugiej połowie XIII i początkach XIV w. (1250-1306), Lwów 1931.

Przypisy