Monacyt

Z Wikipedii

monacyt

Monacyt - nazwa pochodzi od gr. monazeis = jedyny lub monaxo = być samotnym; nawiązując do rzadkości występowania. Należy do minerałów rzadkich.

Minerał, mieszana sól kwasu fosforowego, ceru i kilku lantanowców.

Spis treści

1 Właściwości
2 Występowanie
3 Zastosowanie
4 Bibliografia
5 Linki zewnętrzne

[edytuj] Właściwości

Wzór chemiczny: (Ce,La,Nd,Th,Y,Pr)[PO₄] - fosforan ceru, lantanu, neodymu, toru, itru i prazeodymu. Zawartość toru w monacycie sięga do 33% (- cheralit), a uranu do 6%.
- Zwykle zawiera:
  - 21 -32% Ce₂O₃;
  - 28 -35% (La,Nd)₂O₃ oraz
  - 6 - 11% ThO₂.
  - drobne ilości - Ca, Mg, Mn, Fe, Zr, Be, Sn, Pb.
Układ krystalograficzny: jednoskośny
Twardość: 5 -5,5
Gęstość: 4,6 -5,5
Rysa: biała, szarobiała
Barwa: czerwona, czerwonobrunatna, brunatna, pomarańczowa, żółta, czasem zielonkawa
Łupliwość: doskonała, wyraźna
Przełam: muszlowy
Połysk: tłusty, diamentowy

Tworzy niekiedy bardzo duże (do 40kg) i doskonale wykształcone kryształy o pokroju tabliczkowym-spłaszczonym, słupkowym lub klinowatym. Występuje też w postaci skupień ziarnistych oraz luźnych ziarn (w aluwiach). Często wykazuje znaczne zawartości innych pierwiastków. Może zwierać uran oraz wszystkie ziemie rzadkie; jego częstym składnikiem bywa wapń.

Bywa silnie promieniotwórczy (radioaktywny). Jest kruchy, przezroczysty, jest izostrukturalny z krokoitem.

[edytuj] Występowanie

Najczęściej występuje w skałach magmowych, głównie pegmatytach. Duże, narosłe kryształy bywają spotykane w druzach i szczelinach skalnych. W postaci drobnych wrostków powszechnie występuje w granitoidach, sjenitach i granodiorytach. Rzadziej w skałach metamorficznych (stanowi ich główny składnik zawierający tor). Gromadzi się również w piaskach monacytowych z powodu odporności na wietrzenie.

Miejsca występowania: Madagaskar - Antisirabe, Ampangabe, Rosja - Ural, Tasmania - Mount Bishoff, Eksploatowany z piasków monacytowych w Brazylii - Minas Gerais, Indiach - Travancore i Madras, Ameryce Północnej - Wirginia, Karolina Północna, Kolorado.

W Polsce obecność stwierdzono w pegmatytach w rejonie Szklarskiej Poręby.

[edytuj] Zastosowanie

Stanowi ważne źródło uzyskiwania ceru i innych pierwiastków ziem rzadkich oraz toru. Ma znaczenie naukowe i kolekcjonerskie. Duże ważące nawet kilka kilogramów kryształy spotykane są w pegmatytach granitowych. Pięknie wykształcone okazy znajdowane są na Madaskarze, USA i w Norwegii.