Mosze Dajan
Z Wikipedii
Mosze Dajan (ur. 20 maja 1915 - zm. 16 października 1981) - izraelski generał i polityk. Był szefem sztabu armii izraelskiej (1953-58) i ministrem obrony Izraela (1967-74). Postać charyzmatyczna, bohater narodowy Izraela.
Spis treści |
[edytuj] Młodość
Urodził się jako drugie dziecko w kibucu Degania w Palestynie, będącej wtedy częścią Imperium Osmańskiego. Jego rodzicami byli żydowscy imigranci z rosyjskiej Ukrainy.
W 1929 roku, w wieku 14 lat, wstąpił do tajnej paramilitarnej organizacji żydowskiej Hagana, działającej w Palestynie. W latach 1936-39 służył w Policji Żydowskiej,[1] zorganizowanej przez Haganę. W 1939 roku brytyjskie władze mandatowe zdelegalizowały Haganę, a Dajan został aresztowany i skazany na 10 lat więzienia.[2]
[edytuj] II wojna światowa
W 1941 r., w związku z toczącą się wojną, Brytyjczycy wznowili współpracę z Haganą. Dajan został zwolniony z więzienia i wstąpił do brytyjskiej armii. Jako doświadczony członek Hagany zorganizował żydowskie oddziały komandosów i zwiadowców, działających w Libanie i w Syrii przeciw francuskiemu reżimowi Vichy. Podczas walk w Libanie Dajan stracił lewe oko.[3] Zaczął więc nosić czarną opaskę na oko, która stała się jego "znakiem rozpoznawczym". Dajan został odznaczony orderem Distinguished Service Order ("Order za Wybitną Służbę"), jednym z najwyższych brytyjskich odznaczeń wojskowych.
[edytuj] Armia izraelska
Po wybuchu wojny izraelsko-arabskiej 1948-49 dowodził obroną izraelskich osiedli w Dolinie Jordanu. W sierpniu 1948 r. został dowódcą frontu jerozolimskiego.[2] Mosze Dajan razem z Szymonem Peresem byli protegowanymi premiera Dawida Ben-Guriona.
W 1949 r. Dajan został szefem Dowództwa Południowego, a w 1952 r. - Dowództwa Północnego. Od grudnia 1952 r. dowodził sekcją wywiadowczą sztabu generalnego.[1] Od grudnia 1953 r. do stycznia 1958 r. pełnił funkcję szefa sztabu generalnego armii izraelskiej. Będąc na tym stanowisku, osobiście dowodził wojskami walczącymi na Półwyspie Synaj, podczas kampanii sueskiej w 1956 r.
[edytuj] Działalność polityczna
W 1958 r. odszedł z armii. Wstąpił do lewicowej partii Mapai, której przywódcą był Dawid Ben-Gurion. W 1959 r. Dajan został wybrany do Knesetu. W latach 1959-64 był ministrem rolnictwa. W 1965 r. wraz ze zwolennikami Dawida Ben-Guriona odszedł z Mapai do nowo powstałej partii Rafi. Mosze Dajan był wybierany do Knesetu siedmiokrotnie i zasiadał w nim nieprzerwanie aż do śmierci w 1981 r.
Dajan był korespondentem wojennym w Wietnamie w 1966 r.[1]
[edytuj] Wojna sześciodniowa
W 1967 r. narastało zagrożenie dla Izraela ze strony państw arabskich. 1 czerwca tego roku premier Lewi Eszkol mianował Mosze Dajana ministrem obrony. Mosze Dajan był już wtedy postrzegany jako bohater narodowy. Objęcie przez niego funkcji ministra obrony podniosło morale Izraelczyków, co było nie bez znaczenia w tak trudnym dla kraju momencie. 5 czerwca 1967 r. Izrael zaatakował państwa arabskie i odniósł szybkie zwycięstwo (wojna sześciodniowa).
Mosze Dajan jest postrzegany jako jeden z głównych autorów zwycięstwa. Jednak został on ministrem obrony na kilka dni przed wybuchem wojny, więc nie mógł odegrać istotnej roli w planowaniu działań wojennych. Dajan nie cechował się szczególną skromnością. Po wojnie, w swoich wypowiedziach, przypisywał sobie wiele zasług. [4]
Dajan administrował terytoriami zajętymi podczas wojny sześciodniowej.
[edytuj] Wojna Jom Kippur i proces pokojowy
Izrael poniósł ciężkie straty podczas wojny Jom Kippur w 1973 r., kiedy to został zaatakowany przez Egipt i Syrię. Mosze Dajan był krytykowany za nieprzygotowanie armii na atak państw arabskich. Pod wpływem tej krytyki, 3 czerwca 1974 r., Dajan ustąpił ze stanowiska ministra obrony (do dymisji podała się również premier Golda Meir).
W 1977 r. Dajan przyjął ofertę objęcia stanowiska ministra spraw zagranicznych. Propozycję tę złożył mu premier Menachem Begin z prawicowej partii Likud, która wygrała wybory parlamentarne. Dajan był wtedy deputowanym z ramienia lewicowej Partii Pracy. Za swoją decyzję został wydalony z partii i zasiadał w Knesecie jako niezrzeszony.
Jako minister spraw zagranicznych przyczynił się do zawarcia przełomowych porozumień pokojowych z Camp David, między Izraelem i Egiptem. Porozumienia te zostały podpisane 17 września 1978 r.
23 października 1979 r. podał się do dymisji z powodu sporu z premierem Beginem, dotyczącego terytoriów palestyńskich.
[edytuj] Późny okres życia
Dajan utworzył w 1981 r. nową partię, Telem. Partia ta uzyskała dwa mandaty w wyborach w czerwcu 1981 r.
Zmarł na atak serca 16 października 1981 r.
W późniejszym okresie życia Dajan amatorsko zajmował się archeologią. Zgromadził sporą kolekcję artefaktów. Po jego śmierci zbiory te zostały odkupione przez państwo.
Przypisy
[edytuj] Zobacz też
