Motizm

Z Wikipedii

Motizm - jeden z głównych kierunków w filozofii chińskiej (obok konfucjanizmu, taoizmu i legizmu). Zapoczątkował go Mozi w V wieku p.n.e. Doktryna motizmu zaprezentowana jest w książce Mozi, napisanej przez uczniów Moziego, stanowiącej główne źródło wiedzy o tymże prądzie filozoficznym.

Motyści (a w szczególności ich założyciel) sformułowali pierwsze w Chinach teorie etyczne i polityczne oraz byli pierwszą szkołą, podającą ściśle uzasadnione logicznie argumenty dla swych poglądów (w chińskim kręgu kulturowym).

Motizm reprezentuje poglądy pacyfistyczne, opowiada się za jednakową miłością wobec nieznajomych i obcych, propaguje skromność. Do jednego z najważniejszych założeń motizmu należą "San-biao" - trzy kryteria osądzania prawdziwości przekonań. Charakterystyczna dla motizmu jest też polemika z konfucjanizmem.

Motizm jest systemem zdecydowanie teistycznym, przywiązującym dużo wagi do sił nadprzyrodzonych, podobnym do henoteizmu.

Motizm jest z jednej strony kierunkiem mało popularnym, krytykowanym, a z drugiej bardzo wpływowym na chińską filozofię. Swoją świetność motizm osiągnął III i IV wieku p.n.e, . Poglądy Moziego już ja jego życia były krytykowane, a on padał ofiarą prześladowań. Później jego doktryny filozoficzne uległy zapomnieniu. Dopiero w czasach współczesnych odżyło zainteresowanie nimi.

Spis treści 1 Historia 2 Najważniejsze założenia 2.1 Miłość 2.2 "San-biao" 2.3 Wojny i pacyfizm 2.4 Siły nadprzyrodzone 2.5 Władza w państwie 2.6 Logika nieformalna 2.7 Dziesięć doktryn motyjskich 3 Motizm, a konfucjanizm 4 Zobacz też 5 Bibliografia

[edytuj] Historia

Motizm rozpoczął się w V wieku p.n.e - za życia Moziego. Mozi zebrał jednak kilkuset zwolenników, którzy utworzyli razem z nim bractwo, ukształtowane na wzór jednostki wojskowej, którego on był pierwszym mistrzem. Członków bractwa obowiązywało bezwzględne posłuszeństwo mistrzowi.

Już za życia Moziego, motizm generalnie spotykał się z dezaprobatą.

Jednak w III i IV wieku p.n.e. stał się najbardziej wpływową szkołą filozofii chińskiej.

Później jednak jego popularność opadła. Motizm stał się mało popularny - o wiele mniej niż konfucjanizm czy taoizm. Za czasów dynastii Qin, a zwłaszcza rządów cesarza Shi Huangdi, gdy wszystkie filozofie inne niż legizm były ostro tępione, motizm został zapomniany. Jako, że taoizmowi i konfucjanizmowi udało się przeżyć, ponieważ zostały stać się aż tak popularne, że zniszczenie ich było niemożliwe, to motizm przeżył, ponieważ był mało znany i mało kto o nim wiedział bądź miał ochotę z nim walczyć.

Motizm z czasem znikł - za czasów dynastii Han. Zainteresowanie nim ze strony naukowców odżyło za panowania dynastii Qing oraz w czasach współczesnych.

[edytuj] Najważniejsze założenia

[edytuj] Miłość

Główną tezą motizmu jest zasada uniwersalnej miłości. Jest ona (według Moziego) podstawą życia indywidualnego oraz politycznego. Motizm sprzeciwia się miłości ograniczonej tylko do własnej rodziny, grupy społecznej, bliskich, przyjaciół itp. Kładzie nacisk na to, że miłość musi obejmować wszystkich równomiernie. Jako argument przeciwko "miłości ograniczonej" Mozi podaje fakt, że jeżeli człowiek kocha swoich bliskich bardziej niż kogoś innego, wtedy będzie bardziej skłonny skrzywdzić tamtą drugą osobę. Natomiast jeżeli kocha wszystkich tak samo jak siebie, wtedy nie będzie miał chęci wyrządzania innym szkody.

To samo odnosi się do moralności.

[edytuj] "San-biao"

Mozi opracował "san-biao", a mianowicie trzy kryteria służące do oceniania słuszności danych poglądów, przekonań. Te trzy kryteria to:

1. Sprawdzenie skuteczności na podstawie wiedzy historycznej
2. Zbadanie skuteczności tego na podstawie doświadczeń przeciętnej jednostki
3. Sprawdzenie skuteczności tych poglądów na podstawie zastosowania ich w polityce bądź prawie.

Każde z tych kryteriów odpowiada określonemu przedziałowi czasowemu - pierwsze przeszłości (sprawdzanie czy dana idea wprowadzona w życie odnosiła pozytywne skutki w przeszłości), druga teraźniejszości (sprawdzanie jak zastosowanie danej doktryny wpłynie na społeczeństwo), trzecia przyszłości (sprawdzenie jakie skutki będzie miało wprowadzenie w życie poglądów).

[edytuj] Wojny i pacyfizm

Zgodnie z nauką motizmu wojny agresywne są potępiane. Porównywane są z grabieżą i zwyczajnymi napadami na innych ludzi. Według motizmu nie ma różnicy między kradzieżą i zaatakowaniem jednego człowieka (co było traktowane w Chinach jako zbrodnia), a podbiciem większej grupy ludzi i odebraniem im terytorium.

Motizm dopuszcza jednak prowadzenie obronnych działań zbrojnych. Sam Mozi był nawet autorem kilku traktatów o sztuce wojennej.

[edytuj] Siły nadprzyrodzone

Według Moziego "Niebiosa" (Tian) nie były bezosobowe, lecz stanowiły miarę moralną. Uważał ich za stworzyciela świata, którego podtrzymywały. Niemniej jednak motyjskie pojęcia Boga-Niebios było znacznie mniej antropomorficzne od judeochrześcijańskiego.

Mozi również przywiązywał wielką wagę do istnienia duchów. Według niego widziały wszystkie ludzkie działania, bez wyjątku. Duchy uważał za duchowe moce niższe od "Niebios". Zarówno duchy jak i "Niebiosa" pragnęły jego zdaniem czynienia dobra.

Mozi sprzeciwiał się fatalizmowi, gdyż jego zdaniem osłabiał wiarę w "Niebiosa" i duchy.

[edytuj] Władza w państwie

Mozi był zwolennikiem idei władzy absolutnej. Według niego fakt, że ktoś jest władcą oznaczał, że jest to jego misja otrzymana od "Niebios". Mozi uważał, że zadaniem władcy jest zaprowadzenie w państwie porządku (nawet najgorszy porządek był według Moziego lepszy od chaosu moralno-społecznego), zatem należy mu się bezwzględnie podporządkować, gdyż wyznacza właściwy standard moralnego postępowania. Według Moziego w każdym państwie bez władcy panował chaos moralno-społeczny, ponieważ, mimo iż każdy pragnął dobra, ludzie mieli bardzo odmienne pojęcia dobra, co powodowało między nimi konflikty. Rola władcy polegała natomiast na złagodzeniu ich.

[edytuj] Logika nieformalna

W III wieku p.n.e. motyści rozwinęli logikę nieformalną. Jej celem było ustalenie co jest właściwe pod względem moralnym, co jest prawdą, i co jest najkorzystniejsze dla obywateli państwa.

[edytuj] Dziesięć doktryn motyjskich

W miarę rozwoju motizmu jego przedstawiciele podsumowali reprezentowany przez nich kierunek filozoficzny w postaci dziesięciu doktryn, ułożonych w pięć par:

1. "Udoskonalanie wartościowych" i "Naśladowanie lepszych" - zadaniem władcy jest doprowadzenie państwa do stanu porządku (społecznego, ekonomicznego, politycznego) poprzez stawianie przykładu poddanym.
2. "Troska o wszystkich" i "Odrzucenie agresji"
3. Odrzucenie zbędnych ozdób i luksusów oraz przepychu przy organizowaniu pogrzebów (taki przepych przy pogrzebach był w Chinach powszechny)
4. Szacunek wobec "Niebios" (jako najwyższej miary moralnej) i wiara w duchy (które wynagradzają dobro i karzą za zło)
5. Odrzucenie muzyki (tu chodziło o odrzucenie nadmiernych luksusów, których wykorzystywanie przez bogatszych stanowiło wyzysk prostych ludzi) oraz odrzucenie fatalizmu

[edytuj] Motizm, a konfucjanizm

Zasadniczą różnicą między motizmem, a konfucjanizmem jest to, że konfucjanizm uważa, że powinno się obdarzyć innym stopniem miłości osoby bliskie sobie, a innym nieznajomych. Mozi sprzeciwiał się takim poglądom, twierdząc, że trzeba kochać każdego równomiernie.

Ponadto Mozi nie zgadzał się z Konfucjuszem, który sądził, że "Niebiosa" były bezosobowe.

Poza tym, zarzucał Konfucjuszowi logiczną niespójność jego nauk, gdyż (wg Moziego) nakłaniał do praktyk religijnych, a nie mówił niczego o siłach wyższych.

Oprócz tego, Mozi krytykował konfucjański fatalizm, twierdząc, że ta doktryna jest zgubna dla społeczeństwa.

[edytuj] Zobacz też

• Filozofia chińska

[edytuj] Bibliografia

• Peter J. King Filozofowie. 100 największych myślicieli w dziejach świata, wydanie polskie: Elipsa, 2006 ISBN 83-7265-092-6
• Wielka historia świata tom V, wyd. Oxford Educational sp. z.o.o. 2005
• Chris Fraser Mohism w: Standford Encyclopedia of Philosophy dostępne online