Filozofia chińska
Z Wikipedii
Filozofia chińska – doktryny powstałe w starożytnych Chinach, których głównym tematem były zagadnienia etyczne i polityczne. W klasycznej filozofii chińskiej dominowały dwie szkoły: konfucjanizm i taoizm. Ważne znaczenie miały także inne prądy: legizm, motizm, sofizm chiński oraz nauka o Yin i yang.
Spis treści |
[edytuj] Konfucjanizm
Zobacz więcej w osobnym artykule: konfucjanizm.Konfucjanizm doktryna stworzona przez Konfucjusza (551-479 p.n.e.) i rozwijana następnie przez Mencjusza, który skodyfikował jej podstawy filozoficzne oraz Xunzi. Głosiła, że przestrzeganie obowiązków wobec ojca, męża, władcy, starszego brata i przyjaciela jest podstawą porządku państwa. Szkoła neokonfucjańska (główni przedstawiciele - Zhuxi i Wang Yangmin) stała się od XI wieku państwową filozofią Chin. Główne teksty konfucjańskie to: Lunyu (Dialogi konfucjańskie), Księga Mencjusza, Doktryna środka i Wielka Nauka.
W opozycji do konfucjanizmu powstawał legizm. Doktryna legizmu głosiła obowiązek przestrzegania prawa bez względu na jej moralny aspekt. Jej najbardziej znanym przedstawicielem był Han Feizi (III wiek p.n.e.).
[edytuj] Taoizm
Zobacz więcej w osobnym artykule: taoizm.Za twórcę taoizmu, czyli "nauki o słusznej drodze i mądrości", uważa się Laozi zwyczajowo uznawanego za autora księgi Tao Te Ching (V wiek p.n.e., rozwiniętej później przez Zhuangzi (IV wiek p.n.e.). Ujmowała ona ludzkie życie jako włączone w drogę natury tao, którą należy odnaleźć i podporządkowując jej własne życie zaprzestać działań z nią sprzecznych.
[edytuj] Yin i Yang
Nauka o Yin i Yang została wyłożona w anonimowej księdze I ching głoszącej, że świat jest miejscem ścierania się dwóch przeciwstawnych zasad: aktywnej, męskiej i jasnej yang oraz pasywnej, kobiecej i ciemnej yin. Wszystkie rzeczy wynikły z tych prazasad i składają się z pięciu pierwiastków: wody, ognia, ziemi, drewna i metalu (por. arystotelesowskie pięć elementów).
[edytuj] Motizm
Zobacz więcej w osobnym artykule: Motizm.Motizm to nauka stworzona przez Moziego (V wiek p.n.e.). Można ją uważać za chińską wersję utylitaryzmu. Uważała za główną zasadę etyczną pomyślność (pokój i dobrobyt) ludu. Z tego powodu Mozi sprzeciwiał się z wojnie oraz panującej kulturze (por. pacyfizm). Mozi kładł duży nacisk na miłość uniwersalną. Sprzeciwiał się fatalizmowi.
Logizm (określany czasem jako chiński sofizm) powstał w łonie szkoły motistów. Jego główny przedstawiciel, Gongsung Lonzi, zajmował się głównie rozważaniami logicznymi i filozofią języka. Do naszych czasów dotrwały tylko fragmenty jego pism z paradoksami podobnymi do paradoksów Zenona z Elei.
[edytuj] Filozofia buddyjska
Zobacz więcej w osobnym artykule: Filozofia buddyjska.Filozofia buddyjska zapoczątkowana została przez Buddę i kontynuowane przez jego uczniów. Z czasem rozbiła się na trzy główne ścieżki "Wielkiego Wozu", "Małego Wozu" i "Diamentowego Wozu". Podstawowymi założeniami nauk Buddy były cztery szlachetne prawdy, miłość, stosowanie się do Pańcasila współczucie, uczciwość, wiara w reinkarnację i nirwanę.
[edytuj] Szkoły buddyzmu chińskiego
[edytuj] Siedem szkół (Qizong)
Pierwsze szkoły buddyjskie w Chinach, zbudowane na jakimś elemencie nauki buddyjskiej, z elementami z taoizmu. Należały do nich:
- Szkoła Pierwotnego Niebytu (Benwu zong)
- Daoan (312-385)
- Szkoła Pierwotnego Niebytu (Benwuyi zong)
- Fashen (286-374)
- Szkoła Tej Oto Formy (Jise zong)
- Szkoła Niebytu Umysłu (Xinwu zong)
- Fawen (IV w.)
- Szkoła Gromadzonych Wrażeń (Shihan zong)
- Yu Fakai (IV w.)
- Szkoła Iluzji Przemian (Huanhua zong)
- Szkoła Kombinacji Przemian (Yuanhui zong)
[edytuj] Kumaradżiwa
Kumaradżiwa (344-413) - był wielkim tłumaczem tekstów buddyjskich z sanskrytu na chiński. Przetłumaczył 72 teksty buddyjskie liczące 384 rozdziały. Pisma Kumaradżiwy i Jego uczniów stanowiły podstawę do tworzenia dojrzałych doktryn i szkół. Jego dwaj uczniowie to:
- Sengzhao (384-414)
- Rozprawy Sengzhao (Zhaolun)
- Daosheng (360-434)
[edytuj] Weishi - jogaczara chińska
- Xuanzang (596-664) - twórca szkoły, przełożył na chiński 75 prac buddyjskich
- Traktat o ustanowieniu doktryny jedynie samej świadomości (Chengweishi lun)
- Kuiji (632-682)
[edytuj] Tiantai - Interpretacja Sutry Lotosu
- Zhiyi (538-597) - uczeń Kumaradżiwy
[edytuj] Huayan (Huayan zong)
Głównym tekstem szkoły jest Sutra girlandy (Avatamsaka Sutra)
- Dushun (557-640)
- O medytacji dharmadhatu
- Zhiyan (602-668)
- Fazang (643-714)
- O złotym lwie
- Chengguan (738-840)
[edytuj] Szkoła madhjamika w Chinach
- Dalsze zbiory szkiców o buddyzmie
[edytuj] Chan
- Bodhidharma
- Huike (486-593)
- Hongren (605-675) - 5. patriarcha Chin
- Shenxiu (zm. 706) - założyciel szkoły północnej
- Hui-neng (638-713) - założyciel szkoły południowej, 6. patriarcha Chin
- Szóstego patriarchy sutra podwyższenia o czystej prawowiernej Dharmie
- Mozu (zm. 788)
- Wenyi (zm. 958)
- Qingyuan (Mistrz z Shuzhou) (zm. 1120)
[edytuj] Bibliografia
- Fiodor Bykow, Powstanie chińskiej myśli politycznej i filozoficznej, Warszawa 1978
- Tadeusz Czarnik, Starożytna filozofia chińska, Kraków 2001
- Filozofia Wschodu, red. Beata Szymańska, Kraków 2001
- Filozofia Wschodu - wybór tekstów, red. Marta Kudelska, Kraków 2003
- Feng Youlan, Krótka historia filozofii chińskiej, Warszawa 2000
