Murcki

Z Wikipedii

	Murcki
	Katowic

Herb Murcek

Część Murcek z lotu ptaka

Zespół dzielnic

południowe

Powierzchnia

44,8 km²

Populacja (2002)
- liczba ludności

6 tys.

Położenie na planie Katowic

Murcki (niem Emanuelssegen) – południowa dzielnica Katowic w województwie śląskim. W latach 1967-1975 samodzielne miasto. Obecnie w Murckach mieszka ok. 5 800 mieszkańców.

[edytuj] Historia

Najstarsza murckowska legenda dotyczy położonego na tym terenie ostępu leśnego, znanego pod nazwą Siągarnia. Według niej, tam właśnie czarownica dybała na życie św. Klemensa, ucznia Cyryla i Metodego, który na przełomie IX i X wieku miał chrystianizować te okolice. Już od lat 50. XVII wieku w miejscu zwanym Rudne Kotliska kopano wychodzący tam na powierzchnię węgiel. Dowodem na wykorzystywanie węgla z Murcek jest zapis w księgach pszczyńskich z roku 1657, o zastosowaniu tutejszego węgla w Kuźniach Jaroszowickich. W 1755 roku, właściciele terenów, książęta pszczyńscy, na obszarze nazywanym Osieki zorganizowali wydobywanie węgla spod ziemi przy pomocy kołowrotu ręcznego z wybudowanego w tym roku szybu. W 1769 roku powstaje zorganizowane wydobycie, a kopalnia, będąca własnością książąt, istnieje pod nazwą Emanuelssegen (błogosławieństwo Emanuela), od imienia jednego z członków rodu. Przy uważanej za najstarszą na Górnym Śląsku kopalni, zaczęła rozwijać się osada pod taką samą nazwą. W 1800 roku kopalnia ma 4 szyby wydobywcze, a przed doprowadzeniem kolei około 30 szybów wydobywczych. W 1852 roku doprowadzono do kopalni bocznicę kolejową z Katowic, a w 1863 roku otwarto prywatną szosę z Kobióra (pod Pszczyną) przez Tychy. W 1870 r. miejscowość i kopalnia zostały przyłączone do Kolei Prawego Brzegu Odry uzyskując możliwość szybkiego rozwoju. W 1888 roku kopalnia wybudowała w miejscowości dom noclegowy dla górników mogący pomieścić około 100 osób.

Po przyłączeniu tej części Śląska do Polski, po plebiscycie na Górnym Śląsku (1921), zmieniono nazwę miejscowości z Emanuelssegen na Murcki. Słowo pochodzi z gwary śląskiej i oznacza ludzi umorusanych, brudnych. Odnosiło się to prawdopodobnie do górników, którzy wracali z pracy brudni, ponieważ kopalnia nie posiadała własnej łaźni.

Opuszczona stacja kolejowa Katowice - Murcki (wzniesiona w 1870r.)

Widok z hałdy w Murckach na kopalnię Boże Dary

W 1976 połączono kopalnie Murcki i Boże Dary pozostawiając nazwę Murcki, przenosząc jednak sukcesywnie kompleks wydobywczo-przetwórczy na teren byłej kopalni Boże Dary znajdującej się w sąsiedniej dzielnicy Katowic, Kostuchna. W 2004 roku zlikwidowano ostatni szyb na terenie Murcek.

W latach 60. XX wieku prężnie działał klub sportowy – Górnik Murcki – drużyna hokejowa klubu grała w najwyższej klasie rozgrywkowej przez 8 lat. W 1967 zdobywa Puchar Polskiego Komitetu Olimpijskiego (odpowiednik pucharu polski którego wtedy nie organizowano). W 1971 roku klub wszedł w skład nowo utworzonego GKS Tychy. Sekcja piłkarska po fuzji z Górnikiem Kostuchna utworzyła klub MK Górnik Katowice, grający obecnie w IV lidze.

W Murckach mieszkał uczestnik olimpiady zimowej z Innsbrucku 1964 (obrońca drużyny hokejowej) Henryk Handy.

[edytuj] Zabytki

Kościół w Murckach zaprojektował znany architekt Zygmunt Gawlik (twórca katedry w Katowicach),
Zabytkowe domki w północnej części Murcek – zabudowa ul. Bielskiej,
Budynek Szkoły Podstawowej nr 48 przy ul. Bielskiej,
Budynek nieczynnego dworca kolejowego Katowice-Murcki.
Domy przy ulicy Baczyńskiego 1,2

[edytuj] Geneza nazwy Murcki

Nazwa "Murcki" związana jest z pewną legendą. Legenda ta głosi, iż kiedyś dzieci wyszły z świniami do lasu na wypas. Świnki zaczęły ryć w ziemi i znalazły w niej czarne kamienie. Wróciły do domu i zaczęły się bawić tymi kamieniami. Kamienie strasznie brudziły [dzieci były umurckane (śląska gwara)] więc mama zdenerwowała się i wrzuciła je do pieca. Ku zdziwieniu wszystkich kamienie zaczęły się palić i dawać ciepło. Okazało się, że to był węgiel.