Obrazki z wystawy

Z Wikipedii

Obrazki z wystawy, najpopularniejszy utwór Modesta Musorgskiego, to cykl 10 miniatur fortepianowych z 1874 roku. Popularność zyskała zwłaszcza wersja orkiestrowa dzieła, zinstrumentowana przez Maurycego Ravela. Instrumentacji cyklu podejmowali się również inni muzycy; jedna z bardziej intrygujących wersji jest dziełem Leopolda Stokowskiego i uważana jest za najbliższą stylowi Musorgskiego (co ciekawe, wybitny dyrygent pominął części Tuileries i Limoges, niesłusznie twierdząc, że zostały one skomponowane przez Ravela).

Dzieło zostało zainspirowane wystawą akwarel i rysunków Wiktora Hartmanna, zorganizowaną latem 1874 roku, w niedługim czasie po jego śmierci. Musorgski, który był zaprzyjaźniony z malarzem, mocno przeżył jego niespodziewane odejście. Emocje te widoczne w łączącej miniatury Promenadzie, ilustrującej przechodzenie kompozytora od jednego obrazu do drugiego, jego zadumę, żal z powodu straty przyjaciela, ale też ukazują jego sytuację jako zwiedzającego wystawę: niezdecydowanie, w którą stronę się zwrócić, przed którym obrazem zatrzymać się na dłużej, czy w następnej kolejności.

Szczególnie 10 obrazów Hartmanna zrobiło wrażenie na Musorgskim; każdemu z nich poświęcił jedną miniaturę, nadając utworom te same tytuły, jakimi oznaczone były ich malarskie pierwowzory.

Gnom
ilustruje budzącego odrazę karła, pokracznie poruszającego się na krzywych nogach. Nowatorstwem środków wyrazu utwór ten burzył ówczesne kanony estetyczne.

Stary zamek
jest smutną pieśnią trubadura do mieszkającej w zamku ukochanej.

Tuileries
znana też jako Kłótnia dzieci w parku przedstawia igraszki najmłodszych na alejce popularnego paryskiego parku.

Bydło
oparte na stopniowym narastaniu dźwięku, a potem jego zanikaniu, przypomina przemarsz bydła względem stojącego nieruchomo obserwatora. Szeroka melodia rozpięta ponad ciężkim stąpaniem zwierząt ma cechy pieśni ludowej.

Taniec kurcząt w skorupkach
lekkie, wdzięczne scherzino jest nawiązaniem do szkicu kostiumów, jaki Hartmann wykonał do baletu Trilby.

Samuel Goldenberg i Szmul
w dwóch żydowskich melodiach ukazane zostały postaci bogatego i statecznego Goldenberga oraz biednego, gadatliwego Szmula, cały czas starającego się zaabsorbować sobą tegoż pierwszego.

Rynek w Limoges
to po mistrzowsku oddana środkami muzycznymi kłótnia przekupek na targu.

Katakumby
obraz przedstawiał samego Hartmanna, który z latarnią w ręce zwiedzał paryskie katakumby. Musorgski pokazał postać malarza w pełnej zadumy miniaturze.

Chatka na kurzej stopce
akwarela Hartmanna, przedstawiała fantastyczny domek Baby Jagi. Scherzo Musorgskiego, żywiołowe, nieco demoniczne w charakterze, w części trio ilustruje efekt wirowania chatki czarownicy.

Wielka brama w Kijowie (Wielka Brama Kijowska)
monumentalna, z charakterystyczną partią dzwonów, nawiązuje do muzyki z Borysa Godunowa.

[edytuj] Ciekawostki

Rockową przeróbkę miniatur nagrała progresywna grupa Emerson, Lake and Palmer (album Pictures at an Exhibition). Znana jest też wersja nagrana przez japońskiego artystę Isao Tomitę, specjalizującego się w elektronicznych wersjach dzieł muzyki klasycznej.