Okręty podwodne typu Los Angeles

Z Wikipedii

Okręty podwodne typu Los Angeles
Opis typu
Producent	Stany Zjednoczone
Użytkownicy	Stany Zjednoczone
Wprowadzenie do służby	1976
Zbudowane okręty	62
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	Na powierzchni: 6300 t W zanurzeniu: 6927 t
Długość	110 m
Szerokość	10 m
Zanurzenie	ok 300 m
Napęd	1 reaktor S6G chłodzony wodą o mocy 30.000 KM napędzający jedną śrubę
Prędkość	33 węzły
Załoga	132
Uzbrojenie	4 wyrzutnie torped kalibru 533 mm mogące wystrzeliwać do 26 sztuk uzbrojenia (torpedy Mk48, pociski Sub-Harpoon i Tomahawk)
Galeria w Wikimedia Commons

Okręty podwodne typu Los Angeles - typ amerykańskich okrętów podwodnych trzeciej generacji o napędzie atomowym, najdłuższa seria wyprodukowanych okrętów atomowych jednego typu. Zaprojektowane do zwalczania radzieckich okrętów typu Victor. Pierwszy okręt tego typu, USS "Los Angeles" wszedł do służby 13 listopada 1976 roku i - paradoksalnie - miał pierwotnie być jedynym okrętem tego typu, w oczekiwaniu na okręty nowej generacji opracowywane w ramach programu CONFORM. Do 1992 Marynarka Wojenna Stanów Zjednoczonych wprowadziła do służby 62 okręty tego typu. Do chwili obecnej kilkanaście starszych okrętów typu zostało wycofanych ze służby, ale pozostałe nadal tworzą trzon amerykańskich sił podwodnych. Uważane są za jedne z najcichszych w swojej klasie.

Ostatnie 31 okrętów typu posiada wyrzutnie VLS z 12 pociskami typu Tomahawk. Ostatnie zaś 23 jednostki są okrętami ulepszonego typu 688i (Improved).

[edytuj] Geneza

W latach 1967 - 1968 Marynarka Wojenna Stanów Zjednoczonych zaczęła planować następcę okrętów typu Permit (SSN-594) oraz Sturgeon (SSN-637). Biuro Szefa Operacji Morskich US Navy (Office of the Chief of Naval Operations) określiło wymagania dla okrętu następnej generacji, zaś amerykańskie Dowództwo Systemów Morskich (Naval Sea Systems Command), w ramach projektu CONFORM (Concept Formulation) zapoczątkowało wysiłki zmierzające do konstrukcji odpowiadającego im okrętu. Projekt zakładał opracowanie zupełnie nowej konstrukcji, nie opartej o rozwiązania któregokolwiek wcześniejszego typu okrętu, zapoczątkowanego "from clean sheet of paper" (od czystej kartki papieru). Koncept nowego okrętu zapowiadał niemal rewolucyjną jednostkę, z rewolucyjnym kształtem - zwłaszcza super opływowego, niemal wtopionego w kadłub, kiosku - z wieloma niespotykanymi do tej pory rozwiązaniami, np. peryskopy i maszty kładące się w kiosku, zamiast wsuwanych pionowo do jego wnętrza, co miało na celu zmniejszenie penetracji kadłuba przez ciśnienie wody. Koncept ten przewidywał wykorzystanie pochodnej reaktora S5G NCR (Natural Circulation Reactor). Działanie NCR opierało się na zasadzie naturalnej konwekcji ciepła z płynem chłodzącym przy niskich prędkościach, zamiast użycia pomp, co zmniejszało poziom wytwarzanych przez układ napędowy okrętu szumów. Reaktor ten zapewniał okrętowi prędkość większą niż 30 węzłów, przy wielkości kadłuba Conform zbliżonej do okrętów typu Sturgeon (ok. 4800 ton wyporności w zanurzeniu). Pozostałe innowacje koncepcji wpływające na zwiększenie możliwości bojowych, obok kształtu obejmowały m.in. systemy uzbrojenia, systemy sensorów (sonary, radary), czy też wspomniane peryskopy.

Wiceadmirał Hyman G. Rickover

Równolegle z projektem CONFORM, US Navy rozwijała projekt reaktora okrętu podwodnego, którego głównym celem było zapewnienie okrętowi następnej generacji możliwości osiągania wielkich prędkości. Według planów Wiceadmirała Hyman G. Rickovera - kluczowej postaci dla projektów amerykańskich okrętów 3 generacji - nowy reaktor opierać miał się na konstrukcji wodno-ciśnieniowego reaktora D2G używanego do napędu jednostek nawodnych, który zapewniał około 30.000 koni mechanicznych mocy na każdą śrubę napędową. Projekt rozwoju tego reaktora doprowadził do powstania jednostki S6G, który został następnie zainstalowany na okrętach (SSN-688), Nautilus (SSN-571), Seawolf (SSN-575), Triton (SSRN-586), Tullibee (SSN-597), Narwhal i Glenard P. Lipscomb (SSN-685)^[1] "Los Angeles demonstrować miał większą prędkość, niż którykolwiek z dotychczasowych amerykańskich okrętów podwodnych""^[2]. Było to spowodowane dwoma przyczynami - większa niż spodziewała się amerykańska Marynarka szybkością radzieckich okrętów projektu 627A (November) oraz prędkością 33 węzłów osiąganą przez okręty projektu 671 (Victor). Drugim powodem był fakt iż wprowadzone w 1959 roku reaktory S5W o mocy 15.000 KM przeznaczone były dla jednostek typu Skipjack, tymczasem późniejsze jednostki - typu Thresher i Sturgeon na których również je instalowano - były znacznie większe niż Skipjack, co przy reaktorze o tej samej mocy sprawiało iż były od niego wolniejsze.

Niezależnie od prac w programach Conform i SSN-688/S6G, US Navy prowadziła prace w programie Libscomb oznaczonym jako TEDS (Turbine Electric-Drive Submarine) , którego celem było opracowanie jednostki dysponującej bardzo cichym napędem. W związku z koniecznością finansowania kosztów wojny w Wietamie, Marynarka została zmuszona do cięcia kosztów niektórych programów, jednakże nie wpłynęło to decydująco na programy okrętu 3 generacji. Co więcej, w ramach programu Conform przeprowadzono analizy około 30 koncepcji, w wyniku których uzyskano możliwość konstrukcji okrętu który przy większych od SSN-688 rozmiarach i mniejszej mocy reaktora - zdolny był osiągnąć równie prędkość większą o dwa węzły, dzięki zaś zastosowaniu stali HY-100, mógł osiągnąć testowa głębokość zanurzenia 610 metrów, przy ok. 300 m zanurzenia testowego opartego SSN-688 na stali HY-80. Zastrzeżenia wobec projektu SSN-688 wyrażał także Departament Obrony, podnoszący nieefektywność reaktora S6G w stosunku do swej wielkości i kosztów budowy. Wiceadmirał Rickover odegrał jednak do dziś kontrowersyjną rolę, forsując projekt SSN-688, wykorzystując do tego celu także naciski na członków przyznającego fundusze Kongresu USA^[2], co stało sie między innymi przedmiotem dziennikarskiego śledztwa prowadzonego przez redakcję Washington Post. W styczniu 1968 roku Sekretarz Obrony Robert McNamara ogłosił, iż US Navy będzie potrzebowała w pierwszej linii 60 okrętów podwodnych. Licząc jednostki znajdujące się w służbie oraz w trakcie budowy, oznaczało to, że Marynarka potrzebować będzie jedynie 4 dodatkowe okręty myśliwskie. Budowa ostatnich czterech okrętów typu Sturgeon została autoryzowana na rok 1969, następne dwa były przewidziane na rok 1970. Plan ten przestał być jednak aktualny z chwilą opuszczenia urzędu przez McNamarę w 1968 roku. W tym samym czasie Wiceadmirał Rickover naciskał na Departament Obrony oraz Marynarkę w sprawie skierowania do produkcji SSN-688, argumentując iż żaden inny projekt nie jest aktualnie na etapie umożliwiającym uruchomienie produkcji. W 1969 roku nowy Sekretarz Obrony Clark Clifford poinformował Kongres iż zamówienie na pierwsze trzy okręty typu 688 zostanie złożone w roku budżetowym 1970, 4 zaś dodatkowe jednostki zostaną zamówione w latach budżetowych 1971 i 1972, "do tego czasu, nowa konstrukcja okrętu CONFORM powinna być gotowa do produkcji". Wiceadmirał Rickover w ramach swojej cywilnej funkcji w Departamencie Energii USA zablokował prace nad reaktorem NCR dla projektu Conform^[2] naciskając jednocześnie na rozszerzenie programu SSN-688 o kolejne jednostki, a następnie wydał rozkaz usunięcia wszystkich kopii dokumentacji Conform z oficjalnych akt.^[2]

[edytuj] Typ Los Angeles

Marynarka Wojenna Stanów Zjednoczonych podjęła decyzje o budowie okrętów typu Los Angeles z ciśnieniowym reaktorem wodnym S6G (pochodną reaktora D2G) o mocy 30.000 koni mechanicznych, który pozwalał okrętowi o wyporności podwodnej 6927 ton osiągnąć prędkość 33 węzłów. Kilka węzłów większą niż wcześniejsze okręty typu Sturgeon i identyczną jak okręty typu Skipjack z 1959 roku (z ich oryginalnym napędem), zbliżoną także do prędkości osiąganej przez radzieckie okręty projektu 671 (Victor). Podczas gdy jednak - przy cichszym napędzie - wyporność typu 688 była o 45% większa od wyporności okrętów Sturgeon, obydwa typy wyposażone były w zasadniczo takie same systemy broni i sensorów. Dokładne koszty budowy obydwóch typów okrętów są trudne do określenia, jednakże zgodnie z danymi Departamentu Marynarki koszt ostatniego (37-go) okrętu typu Sturgeon w roku budżetowym 1978 wynosił 186 milionów dolarów, podczas gdy koszt budowy w tym samym roku 32-go okrętu 688 wyniósł 343 mln dolarów. Warto przy tym dodać, że cena 186 mln dolarów za jednostkę typu Sturgeon obejmowała także koszt modernizacji jej systemów sonarowego oraz kontroli ognia do standardu 688, który wynosił 22 mln dolarów każdy. Porównanie tych kosztów wskazuje, iż za cenę dwóch okrętów typu 688 możliwa była budowa ponad trzech okrętów Sturgeon o dość zbliżonych własnościach bojowych.

[edytuj] Zanurzenie

Oryginalnie okręty typu 688 budowane miały być z bardzo wytrzymałej stali HY-100, umożliwiającej zanurzenie testowe na co najmniej 390 metrów, jednakże trudności napotkane przy obróbce mniej wytrzymałej stali HY-80 oraz konieczność ograniczania wagi (z powodu ciężkiego reaktora) spowodowały rezygnację z najnowocześniejszej stali, na rzecz HY-80^[3]. Konieczność ograniczania wagi okrętu spowodowała także iż Los Agngeles SSN-688 nie posiadał możliwości działania pod lodem oraz stawiania zapór minowych.

[edytuj] Zobacz też

• Lista okrętów podwodnych typu Los Angeles
• Lista aktywnych okrętów podwodnych typu Los Angeles
• Lista nieaktywnych okrętów podwodnych typu Los Angeles

[edytuj] Źródła

• (en) GlobalSecurity.org -- SSN-688 Los Angeles-class
• (en) Role of the Modern Submarine
• Norman Polmar: Cold War Submarines, The Design and Construction of U.S. and Soviet Submarines. K. J. More. Potomac Books, Inc, 2003. ISBN 1-57488-530-8. 

Przypisy