Order Świętej Anny

Z Wikipedii

Order Świętej Anny był od r. 1735 do 1797 orderem domowym i orderem zasługi holsztyńskiej dynastii Schleswig-Holstein-Gottorp panującej w księstwie Gottorf, w Szwecji oraz w r. 1762 i ponownie od 1796 w Imperium Rosyjskim. W roku 1797 car Paweł I wcielił go do systemu orderów carskich jako Opдeнъ cв. Aнны i przydzielił mu najniższe miejsce w ich hierarchii, w której pozostał do r. 1917. Obecnie jest jednym z orderów domowych b. panującej dynastii Romanow.

[edytuj] Historia

Order św.Anny (Kolekcja rodzinna AvF, I klasa, egzemplarz z r.1860)

Brylantowana gwiazda I Klasy z koroną

Intencję ufundowania orderu ogłosił już 26 maja 1725 oblubieniec Anny Piotrowny (córki Piotra Wielkiego i Katarzyny I), książę Holstein-Gottorpu Karol Fryderyk, ale ustanowił go 10 lat później ku pamięci swej małżonki i jej kuzynki, panującej wówczas carycy Anny. Początkowo order był jednoklasowy i miał liczyć tylko 15 kawalerów.

Bezdzietna caryca Elżbieta I mianowała w roku 1743 syna powyższej pary, Karola Piotra Ulryka, późniejszego Piotra III carewiczem, tak że wielki mistrz orderu przeprowadził się na dwór petersburski, podczas gdy order pozostał odznaczeniem holsztyńskim. W czasie panowania Katarzyny II św. Anna nie miała w ogóle żadnej przynależności narodowej, gdyż Piotr III zrzekł się praw do tronu holsztyńskiego na rzecz innej linii rodu, ale carewicz Paweł Pietrowicz (późniejszy Paweł I) nadawał odznaczenie jako order domowy w pokaźnych ilościach. Po wstąpieniu na tron carski Paweł wcielił św. Annę jako trójklasowy order zasługi do systemu rosyjskiego. Trzecia klasa była orderem wojskowym i noszono ją jako miniaturę na rękojeści szabli. W roku 1815 car Aleksander I stworzył nową III klasę noszoną na piersi, a miniatura na szabli stała się IV klasą.

Po roku 1831 św. Anna znalazła się na przedostatnim, szóstym miejscu w hierarchii orderowej, ostatnie siódme otrzymał wcielony do systemu Order św. Stanisława.

[edytuj] Insygnia

Order holsztyński to krzyż grecki z ramionami obłożonymi czerwonym szkłem, z medalionem przedstawiającym św. Annę w środku, z trzema srebrnymi kulkami na każdym zakończeniu ramienia i ze stylizowanymi złotymi sercami między ramionami.

Szabla orderu (IV. klasa orderu)

Baretka

Insygnia orderu carskiego to krzyż (różnej wielkości w różnych klasach) oraz gwiazda (tylko dla I klasy). Krzyż, z rozszerzonymi ramionami, nie posiadał kulek na ich szpicach i emaliowany był na czerwono. W środkowym medalionie awersu posiadał malowaną farbą emaliową figurę św. Anny z krzyżem w dłoni, w rewersie splecione inicjały świętej S A (Sancta Anna). Między ramionami krzyża znajdowały się stylizowane złote płomienie. Od roku 1828 do 1874 nadawano I i II klasę z emaliowaną carską koroną jako zawieszeniem krzyża. W tym ostatnim roku zniesiono dekorację z koroną i wprowadzono złote miecze, które były podłożone pod płomienie między ramionami krzyża. I i II klasę nadawano także z brylantami, którymi okładano płomienie i otoczkę środkowego medalionu. Kawalerowie niechrześcijańscy otrzymywali odznaczenie z carskim orłem zamiast figury świętej w medalionie. Srebrna ośmiopromienna gwiazda orderu św. Anny miała w swym środku medalion z czerwonym krzyżem greckim, otoczony dewizą orderu AMANTIBUS IUSTITIAM, PIETATEM, FIDEM. Przy dekoracji z koroną lub mieczami znajdywały się one nad medalionem gwiazdy. Wstęga orderu była czerwona z żółtymi obustronnymi paskami. I klasę noszono na szarfie z lewego ramienia na prawy bok, gwiazdę na prawej piersi.

Istnieją także odmiany orderu św.Anny (jak i innych orderów carskich mających formę krzyża z czerwoną emalią) wyłożonych (wbrew statutom) czarną emalią. Była to moda panująca w końcu XIX i na początku XX wieku, czarne ordery były lepiej widoczne na niektórych uniformach.

Medal Honorowy św. Anny, awers i rewers

Istniał także "Medal Honorowy św. Anny" (Знaкъ oтличия cв. Aнны), mały medal z koroną lub bez, z krzyżem orderu na awersie i numerem nadania na rewersie, nadawany podoficerom za 20 lat służby i uprawniający do wyższej emerytury. Nazywany był czasem V klasą.