Order św. Olafa
Z Wikipedii
Królewski Norweski Order Świętego Olafa (norw. Den Kongelige Norske St.Olavs Orden lub Sanct Olovs Orden) – najstarszy order i najwyższe odznaczenie Królestwa Norwegii, nadawane za zasługi cywilne i wojskowe.
[edytuj] Historia
Order został ustanowiony 21 sierpnia 1847 roku przez króla Szwecji i Norwegii Oskara I z dynastii Bernadotte, trzeciego z kolei władcy unii szwedzko-norweskiej, na cześć patrona Norwegii, św. Olafa króla. Do tego czasu Norwegia, związana do 1814 roku unią personalną z Danią, potem ze Szwecją, nie posiadała własnych odznaczeń. Statuty Oskara I ustalały, że król Szwecji i Norwegii jest Wielkim Mistrzem orderu, a książęta krwi od urodzenia posiadaczami Wielkiego Krzyża. Order posiadał kapitułę oraz urzędników: kanclerza, skarbnika, herolda i trzech sekretarzy, a więc organizacja jego nawiązywała formalnie do dawnych tradycji zakonów rycerskich. Pierwotnie order był podzielony na trzy klasy, kawalerów Wielkiego Krzyża, komandorów i kawalerów. Po rozwiązaniu unii ze Szwecją order został ponownie zatwierdzony 9 czerwca 1906 roku przez nowego króla Haakona VII z dynastii duńskiej. W 1928 roku nadano mu nowe statuty i wprowadzono podział II klasy na komandorów z gwiazdą i komandorów oraz III klasy na kawalerów I i II stopnia, czyli przystosowano go do znanego schematu Legii Honorowej.
[edytuj] Insygnia
Insygnia orderu to krzyż, gwiazdy komandorów I i II stopnia oraz wielki łańcuch (kollana). Krzyż to emaliowany na biało krzyż maltański, z koroną królewską jako zawieszką, na medalionie awersu z herbem Norwegii – złotym lwem norweskim – w czerwonym polu, na medalionie rewersu z dewizą panowania założyciela Oskara I "Ret og Sandhed" (Prawo i prawda). Między ramionami krzyża umieszczone są ukoronowane złote gotyckie litery "O" (do 1906 roku: "O I", z "I" przecinającym "O"). Wszystkie krzyże orderowe oprócz srebrnej oznaki kawalerów II stopnia są złote. Gwiazda I klasy jest srebrna, ośmiopromienna, z nałożoną na nią oznaką orderową, gwiazda II klasy to duży krzyż maltański z medalionem awersu oznaki orderowej w środku. Przy nadaniach za zasługi wojskowe dodaje się na górnym ramieniu krzyża orderowego dwie emaliowane na niebiesko skrzyżowane szable. Wstęga orderowa jest czerwona z biało-granatowo-białymi obustronnymi bordiurami. Przysługująca jedynie królowi, następcy tronu oraz cudzoziemskim głowom państwa kollana składa się z 12 członów, 6 ukoronowanych liter "O" i 6 plakietek z herbem diecezji Trondheim, tzw. Krzyżem św. króla Olafa II. W drodze wyróżnienia order może być nadany z brylantami. Po śmierci odznaczonego trzeba oznakę zwrócić do kapituły, w związku z czym obecny model bardzo rzadko pojawia się na rynku numizmatycznym; czasami dostać można model sprzed 1906 roku z "O I".
Z racji pełnienia urzędu Prezydenta RP order (Wielki Krzyż, lecz nie kollanę) otrzymali z okazji wizyt państwowych Lech Wałęsa (1995) i Aleksander Kwaśniewski (1996). Z wyjątkiem cudzoziemskich głów państwa order nadaje się od 1985 roku tylko obywatelom norweskim. Cudzoziemcy otrzymują obecnie ustanowiony w tym roku Norweski Order Zasługi.
Orderu św. Olafa nie należy mylić z Medalem św. Olafa.
[edytuj] Bibliografia
- Gustav Adolph Ackermann, Ordensbuch sämmtlicher in Europa blühender und erloschener Orden und Ehrenzeichen, Annaberg 1855
- Paul Hieronymussen, Orders, Medals and Decorations of Britain and Europe in Colour, London 1978
- Arnhard Graf Klenau, Europäische Orden ab 1700, München 1978
