rok 1928 / MCMXXVIII
XIX wiek · XX wiek · XXI wiek
1926 « 1927 « 1928 » 1929 » 1930
[edytuj] Wydarzenia w Polsce
[edytuj] Wydarzenia na świecie
- 1 stycznia - wymiana pieniędzy w Estonii, z marek estońskich na korony estońskie (1 korona estońska = 100 marek estońskich).
- 6-7 stycznia - wylew Tamizy pozbawił życia 14 osób w Londynie.
- 7 stycznia - samolot Po-2 produkcji radzieckiej po raz pierwszy wzniósł się w powietrze.
- 17 stycznia - OGPU aresztowało Lwa Trockiego w Moskwie.
- 31 stycznia - Lew Trocki został zesłany do Ałma-Aty.
- luty - założono uniwersytet w Kurume w Japonii (Uniwersytet Kurume – jap. 久留米大学).
- 11 lutego - w Sankt Moritz w Szwajcarii rozpoczęły się Zimowe Igrzyska Olimpijskie.
- 12 lutego - w Anglii opady gradu pozbawiły życia 11 osób.
- 12 marca
- 21 marca - Charles Lindbergh został odznaczony przez rząd amerykański Medalem Honoru za przelot samolotem między Ameryką Północną a Europą bez międzylądowań w 1927 r.
- 26 marca - w Hangzhou w Chinach powstała Narodowa Akademia Sztuki, później przemianowana na Chińską Akademię Sztuki (tradycyjne pismo chińskie: 中國美術學院; uproszczone pismo chińskie: 中国美术学院; pinyin: Zhōngguó Měishù Xuéyuàn).
- 10 kwietnia - zamachy bombowe podczas wyborów kandydata na prezydenta z ramienia Partii Republikańskiej w Chicago – co najmniej dwóch polityków zostało zamordowanych (ang. Pineapple Primary).
- 12 kwietnia - nieudany zamach bombowy na Benito Mussoliniego w Mediolanie – zginęło 17 osób.
- 12-14 kwietnia - pierwszy przelot transatlantycki z Europy do Ameryki Północnej, z Dublina w Irlandii na wyspę Greenly w Kanadzie.
- 22 kwietnia - trzęsienie ziemi w Grecji – 200 tys. budynków zniszczonych w Koryncie.
- 10 maja - w Schenectady w stanie Nowy Jork stacja telewizyjna należąca do General Electric – W2XB (dzisiaj WRGB) kanał 6 CBS nadający dla miasta Albany), jako pierwsza rozpoczęła nadawanie regularnego programu telewizyjnego.
- 15 maja
- 23 maja - bombowy atak na konsulat włoski w Buenos Aires – 22 osoby zabite i 41 rannych.
- 25 maja - sterowiec „Italia” rozbił się na biegunie północnym; jednym z członków załogi był włoski generał Umberto Nobile.
- 26 maja - na olimpiadzie w Amsterdamie po raz pierwszy dopuszczono kobiety do udziału w zawodach w dyscyplinach lekkoatletycznych.
- 30 maja - wyruszyła ekspedycja ratunkowa na biegun północny, by odnaleźć rozbitków ze sterowca „Italia”.
- 4 czerwca - dygnitarz wojskowy Zhang Zuolin (tradycyjne pismo chińskie: 張作霖, uproszczone pismo chińskie: 张作霖 , pinyin: Zhāng Zuòlín), prezydent Republiki Chińskiej, został zamordowany przez japońskiego agenta.
- 8 czerwca - Pekin został zajęty przez odziały Narodowej Rewolucyjnej Armii (國民革命軍) podległej Chińskiej Partii Narodowej (中國國民黨) – koniec rządów notabli wojskowych w mieście.
- 11 czerwca - rozpoczął się strajk lekarzy w Wiedniu.
- 17-18 czerwca - Amelia Earhart jako pierwsza kobieta pilot odbyła lot nad Atlantykiem.
- 20 czerwca - w jugosłowiańskim parlamencie Puniša Račić, deputowany Serb z Czarnogóry, zastrzelił trzech posłów z opozycji i ranił trzech innych.
- 24 czerwca - szwedzki samolot uratował część rozbitków ze sterowca „Italia”, w tym Umberta Nobile. Sowiecki lodołamacz „Krasin” uratował resztę rozbitków w dniu 12 lipca.
- 29 czerwca - gubernator stanu Nowy Jork, Alfred E. Smith, jako pierwszy katolik został nominowany przez Partię Demokratyczną na zjeździe w Houston w Teksasie na kandydata na prezydenta USA.
- 2 lipca - w Wielkiej Brytanii kobiety, które ukończyły 21 rok życia, otrzymały nieograniczone prawa wyborcze.
- 12 lipca - w New Jersey meksykański pilot Emilio Carranza zginął w katastrofie lotniczej.
- 17 lipca - kleryk z seminarium duchownego, katolicki bojownik José de León Toral, dokonał udanego zamachu na prezydenta Meksyku Álvaro Obregóna.
- 18 lipca - otwarto transpirenejską linię kolejową, przebiegającą pod Pirenejami tunelem długości około 8 kilometrów.
- 25 lipca - Stany Zjednoczone wycofały wojska z Chin.
- 25 sierpnia - Ahmed Zogu ogłosił się królem Albanii, został koronowany w dniu 1 września.
- 27 sierpnia - podpisanie układu Brianda-Kellogga, traktatu zakazującego prowadzenia wojny napastniczej.
- 29 sierpnia - w Hondurasie został założony klub piłkarski Club Deportivo Motagua.
- 1 września - pod przewodnictwem lotnika Richarda Byrda z Nowego Jorku wyruszała wyprawa na biegun południowy.
- 3 września - Alexander Fleming odkrył pierwszy antybiotyk - penicylinę.
- 16 września - huragan pozbawił życia co najmniej 2500 osób na Florydzie (1928 Okeechobee Hurricane).
- 25 września - została założona firma telekomunikacyjna Motorola.
- 1 października - wiceadmirał Erich Raeder mianowany szefem niemieckiego Kierownictwa Marynarki Wojennej.
- 2 października - Josemaría Escrivá założył w Madrycie Opus Dei.
- 7 października - Haile Selassie został koronowany królem Etiopii (negus w języku amharskim „król”, jednak cesarzem został dopiero w 1930 r.).
- 12 października - w szpitalu dziecięcym w Bostonie użyto po raz pierwszy żelaznego płuca, prototypu respiratora.
- 6 listopada
- 18 listopada - premiera pierwszego filmu animowanego z dźwiękiem – „Parowiec Willie”. W filmie tym można było zobaczyć myszkę Miki, której głosu użyczył sam Walt Disney.
- 5 grudnia - w Cleveland policja rozproszyła uczestników posiedzenia mafii sycylijskiej.
- 21 grudnia - Kongres Stanów Zjednoczonych zatwierdził plan budowy Zapory Hoovera.
- Coca-Cola rozpoczęła swą działalność na rynku europejskim na olimpiadzie w Amsterdamie.
- Eliot Ness rozpoczął swą działalność jako dowódca oddziału tzw. Nietykalnych w Chicago.
- Michaił Bułhakow zaczął pisać powieść Mistrz i Małgorzata (ukończył ją w 1940 r.).
- Początek budowy Komsomolska. Trwała do 1935 r.
- W ZSRR rozpoczęcie pierwszej pięciolatki.
- W starożytnej krainie Kanaan zostało odkryte miasto Ugaryt.
- W Turcji zmieniono alfabet arabski na alfabet turecki (łaciński).
- Frederick Griffith przeprowadził eksperyment (transformacja DNA), który pośrednio udowodnił istnienie DNA.
- Niemiecki fizyk Julius Edgar Lilienfeld (urodzony w Lwowie) opatentował zasady działania tranzystora.
[edytuj] Urodzili się
- 1 stycznia - Jerzy Wiśniewski, polski historyk, genealog, badacz (zm. 1983)
- 5 stycznia
- 18 stycznia - Bohdan Ejmont, polski aktor
- 23 stycznia - Jeanne Moreau, aktorka francuska
- 24 stycznia
- 26 stycznia - Roger Vadim, francuski reżyser, scenarzysta i aktor (zm. 2000)
- 27 stycznia - Hans Modrow, niemiecki polityk, ostatni komunistyczny premier NRD
- 3 lutego - Andrzej Szczypiorski, polski pisarz, publicysta (zm. 2000)
- 15 lutego - Eno Raud, estoński pisarz (zm. 1996)
- 23 lutego - Wasilij Łazariew (ros. Василий Григорьевич Лазарев), kosmonauta radziecki (zm. 1990)
- 26 lutego
- 27 lutego - Ariel Szaron, premier Izraela
- 4 marca - Alan Sillitoe, angielski poeta, powieściopisarz
- 6 marca - Gabriel García Márquez[1], kolumbijski powieściopisarz, laureat Nagrody Nobla
- 10 marca - James Earl Ray, amerykański przestępca, zabójca pastora Martina Luthera Kinga (zm. 1998)
- 12 marca - Edward Albee, amerykański dramaturg
- 19 marca
- 24 marca - Adrian Frutiger, szwajcarski typograf
- 25 marca - James Lovell, astronauta amerykański
- 28 marca - Zbigniew Brzeziński, amerykański politolog polskiego pochodzenia, doradca do spraw bezpieczeństwa prezydenta USA
- 31 marca - Gordie Howe, kanadyjski zawodowy hokeista
- 2 kwietnia - Serge Gainsbourg, francuski kompozytor, piosenkarz i reżyser (zm. 1991)
- 4 kwietnia - Maya Angelou, amerykańska poetka, pisarka i aktorka
- 6 kwietnia - James Watson, amerykański biochemik, laureat Nagrody Nobla
- 7 kwietnia
- 19 kwietnia - Alexis Korner, brytyjski wokalista i kompozytor (zm. 1984)
- 23 kwietnia - Shirley Temple, amerykańska aktorka
- 28 kwietnia - Yves Klein, francuski malarz i rzeźbiarz (zm. 1962)
- 4 maja - Hosni Mubarak, prezydent Egiptu
- 9 maja
- 12 maja - Burt Bacharach, amerykański pianista i kompozytor
- 14 maja - Władysław Hasior, polski rzeźbiarz (zm. 1999)
- 19 maja - Pol Pot, przywódca Czerwonych Khmerów, były dyktator Kambodży (zm. 1998)
- 26 maja - Jack Kevorkian, lekarz amerykański, patolog, rzecznik eutanazji
- 1 czerwca - Gieorgij Dobrowolski (ros. Георгий Тимофеевич Добровольский), kosmonauta radziecki (zm. 1971)
- 6 czerwca- Janusz Gniatkowski, polski piosenkarz
- 13 czerwca - John Forbes Nash, amerykański matematyk i ekonomista, laureat Nagrody Nobla
- 14 czerwca - Ernesto Che Guevara, słynna postać rewolucji socjalistycznej XX wieku (zm. 1967)
- 19 czerwca - Nancy Marchand, amerykańska aktorka (zm. 2000)
- 25 czerwca - Aleksiej Abrikosow, (ros. Алексей Алексеевич Абрикосов), rosyjski fizyk teoretyczny, laureat Nagrody Nobla
- 3 lipca - Jan Machulski, polski aktor i reżyser
- 12 lipca - Elias James Corey, amerykański chemik, laureat Nagrody Nobla
- 16 lipca - Robert Sheckley, amerykański pisarz science fiction (zm. 2005)
- 20 lipca - Pavel Kohout, czeski prozaik, poeta i dramaturg, działacz opozycji demokratycznej
- 26 lipca
- 30 lipca - Wojciech Siemion, polski aktor
- 2 sierpnia - Mieczysław Voit, polski aktor (zm. 1991)
- 6 sierpnia - Andy Warhol, amerykański twórca pop-art (zm.1987)
- 7 sierpnia - James Randi, amerykański iluzjonista
- 9 sierpnia - Bob Cousy, amerykański koszykarz
- 14 sierpnia - Lina Wertmüller, reżyserka włoska
- 15 sierpnia - Nicolas Roeg, brytyjski operator filmowy i reżyser
- 22 sierpnia - Karlheinz Stockhausen, niemiecki kompozytor (zm. 2007)
- 25 sierpnia - Herbert Kroemer, niemiecki fizyk, laureat Nagrody Nobla
- 31 sierpnia
- 3 września
- 6 września - Robert Pirsig, amerykański pisarz i filozof
- 30 września - Elie Wiesel, amerykański pisarz i dziennikarz, pochodzenia węgiersko-żydowskiego, laureat Nagrody Nobla
- 1 października - George Peppard, amerykański aktor (zm. 1994)
- 20 października - Stanisław Bulkiewicz, znany łódzki numizmatyk, wybitny znawca banknotów i monet łódzkiego getta
- 27 października - Witold Zegalski, polski pisarz science fiction (zm. 1974)
- 28 października - Sława Kwaśniewska, polska aktorka
- 30 października - Daniel Nathans, amerykański mikrobiolog, laureat Nagrody Nobla (zm. 1999)
- 3 listopada - George Yardley, koszykarz amerykański (zm. 2004)
- 9 listopada - Anne Sexton, amerykańska poetka i pisarka (zm. 1974)
- 10 listopada - Ennio Morricone, włoski kompozytor
- 11 listopada - Carlos Fuentes, meksykański pisarz, eseista i publicysta, laureat Nagrody Cervantesa
- 29 listopada - Andrzej Kijowski,polski pisarz, krytyk, scenarzysta (zm. 1985)
- 5 grudnia - Barbara Krafftówna, polska aktorka
- 7 grudnia - Noam Chomsky, amerykański profesor językoznawstwa
- 12 grudnia - Czyngis Ajtmatow (Język kirgiski Чыңгыз Айтматов, ros. Чингиз Торекулович Айтматов), kirgiski pisarz, tworzący po kirgisku i rosyjsku (zm. 2008)
- 15 grudnia - Friedensreich Hundertwasser, austriacki malarz, grafik, rzeźbiarz (zm. 2000)
- 16 grudnia - Philip Kindred Dick, amerykański pisarz science fiction (zm. 1982)
- 30 grudnia - Bo Diddley, amerykański muzyk, śpiewak, skrzypek i gitarzysta (zm. 2008)
- 6 stycznia - Alvin Kraenzlein, amerykański lekkoatleta (ur. 1876)
- 11 stycznia - Thomas Hardy, angielski pisarz i poeta (ur. 1840)
- 28 stycznia - Douglas Haig, generał brytyjski, później marszałek polny (ur. 1861)
- 30 stycznia - Johannes Fibiger, duński lekarz patolog, laureat Nagrody Nobla (ur. 1867)
- 4 lutego - Hendrik Antoon Lorentz, fizyk holenderski, laureat Nagrody Nobla (ur. 1853)
- 15 lutego - Herbert Henry Asquith, polityk brytyjski, premier Wielkiej Brytanii (ur. 1852)
- 2 kwietnia - Theodore William Richards, amerykański chemik, laureat Nagrody Nobla (ur. 1868)
- 9 kwietnia - Maciej Moraczewski, polski architekt i budowniczy (ur. 1840)
- 9 maja - Max Scheler, filozof niemiecki, przedstawiciel fenomenologii (ur. 1874)
- 14 czerwca - Emmeline Pankhurst, brytyjska sufrażystka (ur. 1858)
- 4 lipca - Kazimierz Młodzianowski, polski artysta malarz i propagator sztuki, legionista (ur. 1880)
- 17 lipca - Álvaro Obregón, meksykański polityk, prezydent Meksyku (ur. 1880)
- 12 sierpnia - Leoš Janáček, czeski kompozytor (ur. 1854)
- 30 sierpnia - Wilhelm Wien, fizyk niemiecki, laureat Nagrody Nobla (ur. 1864)
- 3 października - Ludomir Sawicki, polski geograf (ur.1884)
- 13 października - Maria Fiodorowna Romanowa, caryca Imperium Rosyjskiego (ur. 1847)
- 22 października - Andrew Fisher, australijski polityk, trzykrotny premier Australii (ur. 1862)
- 28 listopada - Frank Friday Fletcher, amerykański admirał (ur. 1855)
- 18 grudnia - Domenico Alaleona, kompozytor włoski (ur. 1881)
[edytuj] Nagrody Nobla
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Święta ruchome
Przypisy
- ↑ Pierwotnie polskie źródła podawały rok 1928 jako datę urodzin Garcíi Márqueza. W 2002 roku argentyński dziennikarz Alfredo Leuco dotarł do ksiąg chrzcielnych parafii San José w Aracatanie, rodzinnym mieście pisarza. W tych księgach jako rok narodzin przyszłego noblisty odnotowano 1927. Szerzej o tej sprawie w: Rzeczpospolita, nr. 55 z 6 marca 2007, s. A10.
|
|
