Ornette Coleman
Z Wikipedii
| Ornette Coleman | |
 Ornette Coleman w 2005 roku |
|
| Urodzony | 19 marca 1930 roku w Fort Worth |
Ornette Coleman (ur. 19 marca 1930 w Fort Worth, USA) - amerykański saksofonista jazzowy i kompozytor. Jest uważany za jednego z twórców i najwybitniejszych przedstawicieli free jazzu.
Ornette Coleman rozpoczął działalność grając na saksofonie altowym i barytonowym w zespołach rhythm and bluesowych i bebopowych w rodzinnym Teksasie. Na początku lat 50. przeprowadził się do Los Angeles, gdzie pracował jako windziarz i doskonalił umiejętności muzyczne jako samouk. Od początku kariery prezentował bardzo indywidualne i eksperymentalne podejście do muzyki, co spotykało się z niechęcią ówczesnych jazzmanów (m.in. używanie przez Colemana skal naturalnych i wykraczanie poza system dur-moll było odbierane jako fałszowanie). Od wczesnego okresu gra Colemana wyróżniała się także charakterystycznym dźwiękiem, którego źródłem jest m.in. używanie przez muzyka saksofonów z plastiku.
Podstawowym instrumentem Colemana jest saksofon altowy, oprócz tego gra również na trąbce i skrzypcach, stosując niestandardową technikę (np. skrzypce traktowane są jak instrument perkusyjny).
Pierwszych nagrań płytowych Coleman dokonał w 1958 r. z zespołem, w skład kórego wchodził m.in. Don Cherry. W tym ostatnim Coleman znalazł partnera muzycznego, z którym na przełomie lat 50. i 60. nagrał kilka płyt uważanych obecnie za przełomowe. Wtedy też przejawiło się upodobanie Colemana do składów określanych jako "podwójne tria" lub "podwójne kwartety", ze zdwojoną obsadą instrumentów. W 1960 r. "podwójny kwartet" w składzie: Coleman (saksofon altowy), Eric Dolphy (klarnet basowy), Cherry, Freddie Hubbard (trąbki), Charlie Haden, Scott LaFaro (kontrabasy), Ed Blackwell i Billy Higgins (zestawy perkusyjne) nagrał płytę pt. Free Jazz, będącą w zasadzie zapisem czterdziestominutowej kolektywnej improwizacji. Od tytułu tej płyty wziął następnie nazwę kierunek muzyczny znany jako free jazz.
Począwszy od wczesnych lat 60. muzyka Colemana zaczęła zdobywać popularność i wywierać wpływ na innych muzyków, takich jak John Coltrane, Albert Ayler i wielu innych. Równocześnie działalność Colemana wywoływała ożywione dyskusje, a sam muzyk przez niektórych uważany był za geniusza, zaś przez innych za hochsztaplera.
Od lat 70. Coleman występuje w składach z instrumentami elektrycznymi i określa swoją muzykę nazwą "muzyka harmolodyczna" (ang. harmolodics - neologizm mający oddawać jedność harmonii, rytmu - z ang. motion - i melodii). Do zasad muzyki harmolodycznej mają należeć m.in. kolektywna improwizacja, zniesienie podziału na instrument solowy i akompaniament oraz rezygnacja z tonalności. Krytycy zwracają jednak uwagę, że być może najtrafniejszym określeniem tej muzyki jest "free funk", ze względu na pulsujacą, momentami niemal rockową rytmikę i dużą dynamikę. Do współpracowników Colemana z nowszego okresu należą Ronald Shannon Jackson, James Blood Ulmer, Jamaladeen Tacuma i inni.
Ornette Coleman jest niezwykle płodnym kompozytorem, wiele z jego kompozycji zyskało rangę standardów jazzowych, a płyty z jego kompozycjami nagrywali m.in. Pat Metheny i John Zorn. Coleman jest również autorem muzyki kameralnej oraz filmowej, m.in. do filmu Nagi Lunch Davida Cronenberga.
W Polsce Ornette Coleman koncertował w ramach festiwalu Jazz Jamboree w latach 1971, 1984, 1993 oraz w ramach Warsaw Summer Jazz Days w 2007 roku.
[edytuj] Dyskografia (wybór)
- Something Else!!!! (1958)
- Tomorrow Is the Question! (1959)
- The Shape of Jazz to Come (1959)
- Change of the Century (1959)
- This Is Our Music (1960)
- Free Jazz: A Collective Improvisation (1960)
- Ornette! (1961)
- Ornette on Tenor (1961)
- The Art of the Improvisers (1961) (wyd. 11. 1970)
- Twins (1961) (wyd. 10. 1971)
- To Whom Who Keeps a Record (1960) (wyd. koniec 1975)
- Beauty Is A Rare Thing (1961)
- Town Hall (1962)
- Chappaqua Suite (1965)
- An Evening With Ornette Coleman (1965)
- Who's Crazy Vol. 1/Vol. 2 (1965)
- The Paris Concert (1965)
- Live At The Tivoli (1965)
- At The "Golden Circle" Vol. 1/Vol.2 (1965)
- The Empty Foxhole (1966)
- The Unprecedented Music Of Ornette Coleman (1968)
- Live in Milano (1968)
- New York Is Now (1968)
- Love Call (1968)
- Ornette At 12 (1968)
- Crisis (1969)
- Broken Shadows (1969)
- Friends And Neighbors (1970)
- Science Fiction (1971)
- Broken Shadows (1972)
- Paris Concert (1966)
- The Belgrade Concert (1971)
- Skies Of America (1972)
- Dancing In Your Head (1976)
- Body Meta (1976)
- Soapsuds, Soapsuds (1977, z Charlie'em Hadenem)
- Of Human Feelings (1979)
- Opening The Caravan Of Dreams (1983)
- Prime Time/Time Design (1983)
- Song X (1985, z Patem Methenym)
- In All Languages (1987)
- Virgin Beauty (1988)
- Live at Jazzbuehne Berlin (1988)
- Naked Lunch (1991)
- Tone Dialing (1995)
- Sound Museum - Hidden Man (1994)
- Sound Museum - Three Women (1994)
- Colors (1996; z Joachimem Kuhnem)
- Sound Grammar (2006)
