Płat Puławskiego
Z Wikipedii
Płat Puławskiego to rodzaj konfiguracji płata w samolotach górnopłatowych (górnego płata w dwupłatach), a opracowany i po raz pierwszy zastosowany przez inż. Zygmunta Puławskiego w polskim samolocie myśliwskim PZL P.1 z 1928, nazywany też polskim płatem lub mewim płatem.
Jednym z problemów w konstruowaniu samolotów było uzyskanie odpowiedniej widoczności z kabiny pilota. Szczególnie było to istotne w przypadku samolotów bojowych, a zwłaszcza myśliwskich, gdzie dobra widoczność we wszystkich kierunkach mogła decydować o dostrzeżeniu przeciwnika i uniknięciu zaskoczenia. Jednym z głównych elementów w samolocie ograniczających widoczność były skrzydła. Zwłaszcza stwarzało to problem w przypadku górnopłatów i dwupłatowców, w których pilot zwykle miał nad sobą płat, zasłaniający mu częściowo widoczność w górnej półsferze. W celu ominięcia tego problemu, konstruktorzy samolotów umieszczali górny płat przed kabiną pilota, zamiast nad nią i obniżali go oraz robili wycięcie nad głową pilota, lecz były to jedynie połowiczne rozwiązania. W średniopłatach i dolnopłatach z kolei płat ograniczał widoczność w dół.
W celu rozwiązania problemu widoczności, inż. Puławski opracował nową koncepcję górnopłata. Miał on skrzydła umieszczone przed pilotem, nad kadłubem, mniej więcej na wysokości wzroku pilota, które w pobliżu kadłuba były zagięte w dół i łączyły się bezpośrednio z kadłubem. Skrzydła były dodatkowo zwężone i pocienione w miejscu połączenia z kadłubem. W ten sposób, pilot miał nieograniczoną widoczność bezpośrednio do przodu i w górnej półsferze ponad skrzydłami. W kierunku do przodu w dolnej półsferze pilot miał możliwość obserwacji pod skrzydłami, ograniczoną jedynie w niewielkim stopniu przez skrzydła w miejscu mocowania do kadłuba. Oprócz tego, widoczność w dolnej półsferze ograniczał jedynie kadłub samolotu. Pilot miał nieco ograniczoną widoczność na wysokości jego wzroku na boki w przedniej półsferze, lecz rozmiar tej martwej strefy widoczności zredukowany był do minimum, gdyż widział on skrzydło z jego najcieńszego profilu (rozmiar porównywany obrazowo do słupków szyby przedniej w samochodzie).
Z powodu osłabienia skrzydła przy mocowaniu do kadłuba, istotnym elementem przenoszącym obciążenia były zastrzały, przez co skrzydło musiało mieć największą wytrzymałość w miejscu podparcia zastrzałami. Dzięki temu skrzydło było też mniej podatne na gięcie, lżejsze i sztywniejsze.
Na taki układ płata Państwowe Zakłady Lotnicze, których Puławski był konstruktorem, uzyskały polski patent nr 13 826 z 15 maja 1931. Układ ten, zastosowany najpierw w myśliwcach P.1 i P.6, wywołał duże zainteresowanie na świecie na początku lat 30. Na świecie powstało kilka konstrukcji samolotów, wzorujących się w rozwiązaniu górnego płata na płacie Puławskiego. Przede wszystkim był on stosowany w serii polskich myśliwców PZL P.7, PZL P.11 (podstawowym myśliwcu kampanii wrześniowej) i eksportowym PZL P.24. Oprócz górnopłatów, zmodyfikowany płat Puławskiego znalazł zastosowanie jako górny płat w dwupłatowych myśliwcach, zwłaszcza masowo produkowanych radzieckich I-15 i I-153. Pod koniec lat 30. jednak myśliwce z takim płatem nie były już nowoczesne i wyparły je nowe konstrukcje wolnonośnych dolnopłatów, w których wprawdzie płat ograniczał widoczność w dół, lecz konstrukcja pozwalała na uzyskanie większych prędkości.
Polskie samoloty z płatem Puławskiego:
Zagraniczne samoloty z płatem Puławskiego (niepełna lista):
- Dewoitine D.560, 1934 (Francja, nie produkowany)
- Loire 46, 1934 (Francja)
- Aero A-102, 1934 (Czechosłowacja,
- Ikarus IK-2, 1936 (Jugosławia)
- Henschel Hs 121, 1934 (Niemcy, nie produkowany)
Dwupłaty:
