Paweł Jan Działyński
Z Wikipedii
Paweł Jan Działyński herbu Ogończyk (ur. ok. 1594 - zm. 17 lipca 1643 w Bratianie) - wojewoda pomorski od 1630-1643, podskarbi pruski, starosta bratiański, jasieniecki, kowalski, skarszewski.
Syn Mikołaja Działyńskiego i Katarzyny Dulskiej. Z małżeństwa z Jadwigą Czarnkowską (wojewodzianką łęczycką) miał córki: Katarzynę, Jadwigę oraz synów Adama, Jana i Kazimierza.
Spis treści |
[edytuj] Biografia
Starostwo bratiańskie otrzymał w 1613 r. za zgodą królewską od swej matki, które w latach 1604-1613 było w jej posiadaniu. W latach 1620-1630 poseł szlachty z województwa chełmińskiego, a od 1630 r. podskarbi pruski. 16 maja 1630 r. otrzymał nominację na wojewodę pomorskiego, a w 1635 r. prawem emfiteutycznym został starostą bratiańskim na 26 lat.
Dążył do zmonopolizowania handlu z Gdańskiem na podległym mu terenie (m.in. solą, śledziami oraz piwem i wódką wytwarzanymi w starostwie). Robił to przy wykorzystaniu żeglugi na Drwęcy.
W latach 1637-1638 uczestniczył w rozwiązywaniu konfliktu Gdańska z królem Władysławem IV. Czynnikiem konfliktogennym było cło pobierane dla Rzeczpospolitej w porcie.
Z powodu gorliwości religijnej i jawnej postawy antyprotestanckiej dążył do ograniczenia reformacji. W tym celu osadził w 1624 r. w Nowym Mieście Lubawskim, a później w Łąkach Bratiańskich zakon franciszkanów reformatów. Ufundował klasztor i kościół. W 1629 r. klasztor zniszczono. Wówczas wybudował następny klasztor w Łąkach (późniejsze sanktuarium maryjne). Ten z kolei spłonął. W latach 1638-1639 ufundował kolejny klasztor, tym razem murowany. 16 lutego 1639 r. spisano akt potwierdzający jego fundację. Ufundował też wyposażenie kościoła w Nowym Mieście Lubawskim. 1642 r. roku brał udział w ugodzie pomiędzy toruńskimi katolikami i protestantami (konflikt powstał w 1641 r. po rozruchach podczas procesji Bożego Ciała).
Zmarł 17 lipca 1649 r. w Bratianie. Został pochowany 10 listopada 1649 r. w grobowcu w bazylice w Nowym Mieście Lubawskim. Po jego śmierci na zlecenie najprawdopodobniej żony wykonano chorągiew nagrobną (wymiary 7 m. x 3,2), która miała utrwalić rysy zmarłego oraz opisać jego bohaterskie czyny[1].
[edytuj] Chorągiew nagrobna Jana Pawła Działyńskiego
Chorągiew stanowi unikatowy zabytek klasy europejskiej. Wykonano ją z czerwonego jedwabiu. Jest dwustronnie pomalowanego techniką olejną na podkładzie kredowym. Na awersie pośrodku widnieje klęcząca postać Działyńskiego, nad nim w obłokach ukoronowana Matka Boska, u stóp krzyża hełm i zbroja, obok czapka z pióropuszem, buława oraz kopia z symbolicznie złamanym drzewcem zamykająca obraz z dołu. Całość ujęta z trzech stron pasem ornamentacyjnym z elementami dekoracyjnymi. Na rewersie znajdują się motywy dekoracyjne obramowujące prostokątną część środkową z napisem o formie i treści podobnej do przedstawień na awersie. U dołu znajdują się lufy dział, kule i beczki z prochem. Nad nimi herby: po lewej Dönhoff, po prawej Prus. U góry kartusz z herbem Sulima, a przy nim po bokach pęki proporców i chorągwi. W części środkowej czterodzielna tarcza z herbami: Leszczyc, Topór, Korwin, Nałęcz. Prostokątną część środkową rewersu wypełnia napis łaciński, na którym napisano m.in.: Jaśnie oświecony pan Paweł Jan z Działynia Działyński, wojewoda pomorski, podskarbi ziem pruskich, starosta skarszewski, bratiański..., Służby swe poświęcił jako dworzanin Zygmuntowi Trzeciemu królowi Polski i Szwecji w tej świątyni i szkole dwór rzadko był słuchaczem jego pochwał..., Znawca sztuki wojennej Królewiczowi Władysławowi towarzyszył na wyprawę włoską przeciw Turkom i Osmanowi, tyranowi Wschodu, szyki zbrojne powiększył swymi oddziałami..., głęboko wierzący katolik odznaczał się szczególną czystością życia i kultem do Najświętszej Marii Panny, zdolny do poświęceń..., zmarł w Bratianie w roku Chrystusowym 1643 a jego żywota 49-ym dnia 17 lipca opłakiwany przez wszystkich... W Bratianie oddany wieczności, tu pochowany dnia 10 listopada.
Ok. 1999 r. chorągiew przeszła konserwację w Pracowni Konserwacji Zabytków w Toruniu. Po renowacji nie wróciła na dawne miejsce, nie wyrazili na to zgody konserwatorzy.
Przypisy
- ↑ Znane osoby, www.nowomiejska.republika.pl (dostęp: 21 maja 2008)
[edytuj] Bibliografia
- Andrzej Korecki, Ludzie Ziemi Nowomiejskiej, Regionalny Ośrodek Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego, Nowe Miasto Lubawskie; Toruń 2000. ss. 111-114
Poprzednik Samuel Konarski |
![]() |
wojewoda pomorski 1630 - 1643 |
![]() |
Następca Gerard Denhoff |