Polskie Stowarzyszenie Przyjaciół Indian
Z Wikipedii
Polskie Stowarzyszenie Przyjaciół Indian (PSPI) – jedyna formalnie istniejąca ogólnopolska organizacja zrzeszająca sympatyków tubylczych Amerykanów, czyli indianistów. PSPI powstało wiosną 1990 roku (z siedzibą początkowo w Białymstoku, a następnie w Warszawie) w związku z przygotowaniami do polskich etapów tzw. "Świętego Biegu" z Londynu do Moskwy, organizowanego wówczas w Europie przez indiańskiego działacza i aktora Dennisa Banksa w ramach cyklu światowych biegów i marszów Indian i ich sojuszników z innych kultur.
Stowarzyszenie wywodzi się spośród uczestników i sympatyków Polskiego Ruchu Przyjaciół Indian. Zamiarem twórców PSPI było zgromadzenie grupy działaczy i koordynatorów - części indianistów rozumiejących potrzebę wyjścia poza formułę ruchu i kontrkultury, a zainteresowanych działalnością bardziej sformalizowaną (w połowie lat 90. do PSPI należało ponad 50 osób). Jego cele statutowe obejmują tzw. "4xP": poznawanie, praktykowanie, propagowanie i pomoc w dziedzinach dotyczących Indian obu Ameryk i realizowane są w ramach działań grup lokalnych oraz okazjonalnych imprez ogólnokrajowych i współpracy międzynarodowej.
Szczyt aktywności PSPI przypadł na połowę lat 90. XX w. Członkowie stowarzyszenia organizowali wówczas niektóre z dorocznych ogólnopolskich zlotów Polskiego Ruchu Przyjaciół Indian, ogólnopolskie sesje popularnonaukowe z udziałem znanych naukowców i podróżników (Warszawa, Poznań), wzorowane na Świętych Biegach środkowoeuropejskie biegi sztafetowe sympatyków Indian z kilku krajów (Bieg Przyjaźni Narodów w 1994, Bieg Wolności dla Leonarda Peltiera w 1996), spotkania z Indianami zapraszanymi do Polski na wykłady i warsztaty oraz indianistyczne wystawy, imprezy artystyczne i edukacyjne. Największym przedsięwzięciem z inicjatywy PSPI były zorganizowane w październiku 1992 r. pod hasłem "Kolumb ty draniu": wystawa, sesja naukowa i przegląd filmów w warszawskim Muzeum Niepodległości, którym towarzyszyły imprezy uliczne (ceremonia powitania dnia, manifestacje pod ambasadami USA i Kanady). Stowarzyszenie wydawało comiesięczny "Biuletyn Informacyjny PSPI" i współpracowało z kwartalnikiem "Tawacin".
W ramach działalności wspierającej członkowie PSPI inicjowali m.in. zbiórki przyborów szkolnych i ciepłych ubrań dla indiańskich dzieci z ubogiego rezerwatu Pine Ridge oraz akcje zbierania podpisów pod petycjami w obronie Indian i ich świętych miejsc (Góry Czarne, Mount Graham). Organizowali też spotkania z zapraszanymi do kraju tubylczymi działaczami (Dennis Banks, Bobby Castillo, Frank Dreaver, James Robideau, David Gauld). Ze względu na brak doświadczeń, skromne zaplecze organizacyjne i finansowe, niewielki napływ nowych członków oraz kontrowersje samych indianistów wokół działalności PSPI stowarzyszenie zaprzestało przejściowo aktywnej działalności zbiorowej pod koniec lat 90., chociaż wielu jego członków nadal związanych jest z tematyką indiańską indywidualnie - zawodowo lub hobbystycznie - w tym w ramach działań PRPI, regionalnych "wiosek indiańskich" i innych organizacji ekologicznych i humanitarnych.
Działania prowadzone indywidualnie oraz przez lokalne grupy indianistów (m.in. we współpracy z muzeami etnograficznymi w Warszawie i Poznaniu oraz internetowym "Etnoradiem") przyczyniły się, po kilku latach dyskusji i przygotowań, do reaktywacji formalnej działalności stowarzyszenia w połowie 2007 roku, podczas XXXI Zlotu Polskiego Ruchu Przyjaciół Indian. Nowe władze PSPI wybrano i program działań określono w listopadzie 2007 r. podczas V Jesiennego Pow-wow w Katowicach. Obecnie członkowie PSPI biorą udział m.in. w akcjach wspierających Najdłuższy Marsz 2008 w USA, Maraton Pisania Listów Amnesty International i Wielką Orkiestrę Świątecznej Pomocy, redagują biuletyn informacyjny, przygotowują ogólnopolską konferencję popularnonaukową w 35. rocznicę okupacji Wounded Knee oraz akcje edukacyjne na Dzień Ziemi Dzień Solidarności z Tubylczymi Ludami Ameryki (12 października).
Pierwszym honorowym członkiem PSPI był pisarz i popularyzator kultury Indian Sat-Okh, do stowarzyszenia PSPI należeli lub należą m.in. pisarze Longin Jan Okoń i Jarosław Wojtczak oraz wszyscy trzej założyciele i pierwsi redaktorzy kwartalnika przyjaciół Indian "Tawacin".
[edytuj] Bibliografia
- Marek Nowocień - Polski Ruch Przyjaciół Indian wczoraj dziś i jutro, w: "Odrębna Rzeczywistość. Referaty z sesji "Indianie i Indianiści" poświęconej pamięci Indiańskiej Babci Stefanii Antoniewicz", red. A. J. Kilanowski, Wyd. TIPI, Wielichowo 2004 ISBN 83-919264-0-0
- Przemysław Bartuszek - Indianistyczne ruchy w Polsce i na świecie, "Społeczeństwo Otwarte" 1998, nr 2 (20)
- Szymon Beźnic - Kontrkultura po indiańsku - charakterystyka Polskiego Ruchu Przyjaciół Indian, "Nomos" 2000, nr 30/31
- Anna D. Tomala, Polskie Stowarzyszenie Przyjaciół Indian, "Wabeno" 2002, nr 41, s. 1-2
- Biuletyn Informacyjny PSPI, maszynopis powielany, 1990-1997
