Powiat wałbrzyski

Z Wikipedii

Powiat wałbrzyski
Herb powiatu Flaga powiatu
Województwo	dolnośląskie
Siedziba władz powiatu	Wałbrzych
Starosta	Skrętkowicz Augustyn
Powierzchnia	514,18 km²
Populacja (2005)  - liczba ludności  - gęstość	186 104 361,94 osób/km²
Urbanizacja	89,31%
Tablica rejestracyjna	DB
gminy miejskie 4 miejsko-wiejskie 2 wiejskie 3
Starostwo Al. Wyzwolenia 24 58-300 Wałbrzych tel. 74 846-07-00; faks 74 842-45-17
Strona internetowa powiatu

Powiat wałbrzyski – powiat w Polsce (województwo dolnośląskie), utworzony w 1999 r. w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Wałbrzych. Powiat wałbrzyski jest powiatem ziemskim o najwyższym stopniu urbanizacji w Polsce (89,31%). Jest także piątym co do wielkości powiatem ziemskim w Polsce, a drugim wśród powiatów obejmujących swym obszarem także siedzibę powiatu (po powiecie wołomińskim).

W skład powiatu wchodzą:

• gminy miejskie: Boguszów-Gorce, Jedlina-Zdrój, Szczawno-Zdrój, Wałbrzych
• gminy miejsko-wiejskie: Głuszyca, Mieroszów
• gminy wiejskie: Czarny Bór, Stare Bogaczowice, Walim
• miasta: Boguszów-Gorce, Jedlina-Zdrój, Szczawno-Zdrój, Wałbrzych, Głuszyca, Mieroszów

Graniczy z powiatami:

• od północnego wschodu z świdnickim
• od wschodu z dzierżoniowskim
• od północnego zachodu z jaworskim
• od zachodu z kamiennogórskim
• od południowego wschodu z kłodzkim

• od południa z Czechami.

Spis treści 1 Demografia 2 Historia 3 Geografia 4 Zabytki i atrakcje turystyczne 4.1 Wałbrzych 4.1.1 Kościoły 4.1.2 Inne zabytki 4.1.3 Układy urbanistyczne 4.2 Boguszów-Gorce 4.3 Gmina Czarny Bór 4.4 Głuszyca 4.5 Jedlina-Zdrój 4.6 Gmina Mieroszów 4.7 Gmina Stare Bogaczowice 4.8 Szczawno-Zdrój 4.9 Gmina Walim 5 Przyroda 6 Wydarzenia kulturalne i sportowe

[edytuj] Demografia

Liczba ludności (dane z 30 czerwca 2005):

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
	osób	%	osób	%	osób	%
ogółem	186 104	100	97 840	52,6	88 264	47,4
miasto	166 154	100	87 648	52,8	78 506	47,2
wieś	19 950	100	10 192	51,1	9758	48,9

[edytuj] Historia

Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

Według siedemnastowiecznych relacji Wałbrzych jako osada, istniał już w 1191 r. Był to najprawdopodobniej gród położony pośród lasów, w pobliżu kościółka, przy którym tryskało źródełko. Obecnie jest to Sanktuarium Matki Boskiej Bolesnej na Placu Kościelnym. W zamierzchłych czasach mieszkańcy grodu zajmowali się myślistwem i bartnictwem, rolnictwem i hodowlą bydła. Osada od 1278r. należała do księstwa świdnickiego, a od 1326r.- do księstwa świdnicko - jaworskiego.Dokumenty z 1305r. i z 1382r. podają nazwy miasta: Waldenberc, Waldendurg, co można przetłumaczyć jako "leśny gród" lub "leśna góra". Za czasów panowania książąt piastowskich Bolka I i Bolka II zbudowano zamek Nowy Dwór oraz zamek Książ. Po wygaśnięciu rodu Piastów w 1392r. księstwo świdnicko-jaworskie zostało podporządkowane czeskiemu zwierzchnictwu administracyjnemu. Wałbrzych stał się własnością śląskich rodów rycerskich: początkowo schaffgotschów, później czettritzów, około 1426r. uzyskał prawa miejskie, od 1738r. miasto należało do niemieckiej rodziny von Hochberg, właścicieli zamku Książ. W 1809r. Wałbrzych uzyskał własny samorząd i był administrowany niezależnie.

Źródło: Wałbrzych, album wydany na zlecenie Urzędu Miejskiego w Wałbrzychu, 2006

[edytuj] Geografia

Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

[edytuj] Zabytki i atrakcje turystyczne

[edytuj] Wałbrzych

[edytuj] Kościoły

• kościół ewangelicki – Plac Kościelny
• kościół par. pw. MB Bolesnej
• kościół par. pw. Aniołów Stróżów
• kościół par. pw. Zmartwychwstania P.
• kościół par. pw. św. Józefa – ul. św. Józefa 1
• kościół par. pw. św. Jerzego
• kościół par. pw. Serca Pana Jezusa
• kościół par. pw. św. Anny

[edytuj] Inne zabytki

• Zamek Książ i zabudowania w kompleksie (stadnina koni, budynki mieszkalne, **zabudowania gospodarcze, park, bramy wjazdowe w parku),
• Zamek Stary Książ,
• Palmiarnia,
• Zamek Nowy Dwór,
• Ratusz – pl. Magistracki,
• Pałac Czettryców – ul. Zamkowa 4 wraz z parkiem i zabudową (2 wille),
• Budynek – Dworzec Wałbrzych Miasto,
• Dom Pod kotwicą – Rynek 23,
• Dom Pod 3 Różami – Rynek 22,
• Pałac Albertich – 1 Maja 9 (obecna siedziba Muzeum w Wałbrzychu),
• Obiekt Lisia Sztolnia wchodzący w skład Muzeum Przemysłu i Techniki w Wałbrzychu,
• Zabudowania pokopalniane na obszarze byłych kopalni węgla kamiennego na obszarze całego miasta wraz z kompleksem zabudowań pokopalnianych – ul. Wysockiego (obecnie Muzeum Przemysłu i Techniki).
• Budynek Sądu Rejonowego – ul. Słowackiego,
• Budynek Poczty Polskiej – ul. Słowackiego,

[edytuj] Układy urbanistyczne

• Stare-Miasto
• Biały Kamień
• Szczawienko
• Sobięcin
• Stary Zdrój

[edytuj] Boguszów-Gorce

Zabytki wpisane do Rejestru Zabytków:

• kościół paraf. pw. św. Trójcy
• kościół polsko-kat. pw. św. Piotra Apostoła
• kościół ewangelicki ul. Kasprzaka 13
• dom kantora kościół ewangelicki, ul. K. Marksa 2
• dom Diakonistek, ul. Kasprzaka 7
• ratusz, Pl. Odrodzenia 1
• dom cechu gwarków, ul. Fornalskiej 31
• dom mieszkalny, ul. Fornalskiej 9
• dom mieszkalny, ul. Fornalskiej 37
• zabudowa powierzchni szybu Witold (3 obiekty – nadszybie, maszynownia, hala kompresorów (Gorce)
• wieża nadszybowa szybu Józef, Kuźnice

• kaplica na cmentarzu komunalnym, ul. I Maja
• klasztor Sióstr Elżbietanek, ul. Wł. Jagiełły 4
• stajnie z częścią mieszkalną, ul. Kolejowa 33
• Siedziba Bractwa Strzeleckiego, ob. bud. produkcyjny ZPO Rafio, ul. 1 Maja 55
• hotel z salą koncertową, ob. bud. biurowo-prod. ZPO Rafio, ul. Kolejowa 13
• dworzec PKP, ul. Dworcowa 6
• kościół ewangelicki ob. polsko-katolicki, ul. Kościuszki (Gorce)
• dworzec PKP (Gorce)
• budynek łaźni szybu Witold (Gorce)
• hala kompresorów szybu Witold (Gorce)
• hala maszyny wyciągowej szybu Witold (Gorce)
• kościół paraf. pw. Niepokalanego Pocz. NMP (Kuźnice)
• plebania, ul. Żeromskiego 23 (Kuźnice)
• kaplica mszalna pw. NSPJ i dom mieszkalny, ul. Górnicza 31 (Kuźnice)
• willa Treutla, ob. Nadleśnictwo Wałbrzych, ul. Miła 2 (Kuźnice)
• kościół pomocniczy pw. Św. Barbary (Stary Lesieniec),

[edytuj] Gmina Czarny Bór

Zabytki wpisane do Rejestru Zabytków:

• zamek-ruina
• pałac, ob.szpital
• oficyna 1 w zespole pałacowym
• oficyna 2 w zespole pałacowym
• spichlerz ul. Parkowa 6
• park
• kościół fil. pw. św. Jadwigi
• zamek Wojaczów – ruina
• kościół fil. pw. M.B. Częstochowskiej
• dwór, nr 67
• park dworski
• kościół paraf. pw. Zwiastowania NMP

[edytuj] Głuszyca

Zabytki wpisane do Rejestru Zabytków:

• kościół paraf. pw. Królowej Korony Pol
• kościół pomoc. pw. Wniebowzięcia NMP
• pałac, ul. Grunwaldzka 41
• gospoda" Pod Jeleniem " ul. Grunwaldzka 44
• willa, ul. Grunwaldzka 21
• kościół fil. pw. Narodzenia NMP
• zamek Rogowiec-ruina
• dom mieszkalny, ul. Spółdzielców 2 (d. nr 66)
• zamek Radosna-ruina
• dom mieszkalny (ryglowy), ul. Turystyczna 13
• kościół fil. pw. MB Śnieżnej
• dom mieszkalny, ul. Świerkowa 10

Inne zabytki:

• plebania, ul. Kłodzka 56
• willa, ul. Grunwaldzka 15
• willa, ul. Grunwaldzka 36
• willa, ul. Parkowa 7
• willa fabrykanta, ul. Parkowa 9
• willa fabrykancka, ul. Włókniarzy
• dworzec PKP
• wiata peronowa w zespole dworca
• wiadukt kolejowy, przed dworcem kolejowym
• most kolejowy, ul. Kłodzka
• bud. Browaru, ul. Kłodzka 17
• bud. warowni w zespole browaru, ul. Kłodzka 17
• dwór, ul. Wiejska 29
• remiza strażacka, ul. Świerkowa 41

[edytuj] Jedlina-Zdrój

Zabytki wpisane do Rejestru:

• pałac, 2 oficyny, park, ul. Zamkowa
• pałac ul. Noworudzka 15
• poczta, ul. Warszawska 6
• Dom Zdrojowy, pl. Zdrojowy 1
• zespół zieleni uzdrowiskowej
• dom mieszkalny, ul. Chojnowska 12
• willa ul. Cmentarna 1
• dom mieszkalny, ul. Jasna 4
• dom mieszkalny, ul. Jasna 8
• willa ul. Piastowska 7
• dom mieszkalny, ul. Piękna 7
• dom mieszkalny, ul. Wałbrzyska 1
• dom mieszkalny, ul. Warszawska 2
• dom mieszkalny, pl. Zdrojowy 8
• dworzec kolejowy ul. Dworcowa (Jedlinka Dolna)
• dworzec kolejowy (Kamieńsk)

[edytuj] Gmina Mieroszów

• kościół paraf. pw. św. Michała Archanioła
• plebania, ul. Kościelna 10
• d.szkoła katolicka, ob. dom katechetyczny, ul. Kościelna 9
• d.szkoła ewangelicka, ob. dom mieszkalny, ul. Kościelna 6
• Dom Pastora, ob. dom mieszkalny, ul. Kościelna 8
• dwór Bractwa Strzeleckiego, ob. dom mieszkalny, ul. Strzelców 1
• dom handlowy Firmy Schmidts Wittwe & Sochne, ob. ratusz, pl. Niepodległości 1
• d. sąd. ob. szkoła, ul. Żeromskiego 30
• poczta, ul. Dąbrowszczaków 9
• dom mieszkalny, pl. Niepodległości 3/4
• dom mieszkalny, pl. Niepodległości 5
• fasada domu, pl. Niepodległości 6
• dom mieszkalny, pl. Niepodległości 7
• dom mieszkalny, pl. Niepodległości 17
• dom mieszkalny, pl. Niepodległości 27
• d. tkalnia Helda, bud. adm., ob. żłobek, ul. Wolności 27
• kuźnia z wyposażeniem nr 28
• kościół fil. pw. św. Jadwigi
• cerkiew pw. św. Archanioła Michała
• Sanatorium "Grunwald", ul. Słoneczna 4
• założenie parkowe
• kościół fil. pw. Wniebowzięcia NMP
• kościół poewangelicki
• karczma ob. dom mieszkalny nr 110
• stodoła nr 16

[edytuj] Gmina Stare Bogaczowice

• zamek Cisy -ruina
• kościół par. pw. św. Rodziny
• wiatrak holenderski
• kościół fil. pw. M.B. Częstochowskiej
• kościół fil. pw. M.B
• kaplica św. Anny
• kościół powangelicki
• klasztor pocysterski
• kościół par. pw. Józefa Obl.
• cmentarz p.kościele par.
• dzwonnica cmentarna
• pałac
• kościół fil. pw. MB Bolesnej
• park

[edytuj] Szczawno-Zdrój

• zespół zabudowań zdrojowych:

1. Pawilon handlowy,
2. Teatr
3. Klub Kuracjusza,
4. Pijalnia.
5. Hala spacerowa,
6. Muszla koncertowa,
7. Altana nad źródłem

• zespół szybu Tytus
• wieża widokowa wzgórza Giedymina
• Park Zdrojowy im. H. Wieniawskiego
• Park Szwedzki
• pawilon usługowo-handlowy – ul. Kościuszki 50
• willa – ul. Kolejowa 8

[edytuj] Gmina Walim

• kościół par. pw. Jakuba Apostoła
• kościół fil. pw. MB Bolesnej
• dzwonnica cmentarna
• kościół fil. pw. św. Anny
• kościół fil. pw. św. Rodziny
• kościół fil. pw. św. Joachima i Anny
• koś.poewang.obecnie filia Maksymiliana Kolbe (Rzeczka)
• kościół par. pw. Serca Jezusa
• kościół pw. św. Barbary
• kaplica Seylerów (przy kościele)
• kaplica Klingerba ul. 3 Maja
• kościół fil. pw. Maksymiliana Kolbe
• zamek Grodno
• kościół fil. pw. św. Krzyża
• dwór ul. Główna 13
• dworzec kolejowy
• zapora wodna na jez. Bystrzyckim
• park przy sanatorium "Poranek"

[edytuj] Przyroda

[edytuj] Wydarzenia kulturalne i sportowe

• Majówka