Powieść detektywistyczna

Z Wikipedii

Powieść detektywistyczna - gatunek powieści kryminalnej, popularny głównie dzięki twórczości Agaty Christie. Tematyką powieści detektywistycznej jest śledztwo zmierzające do wykrycia sprawcy zbrodni opisanej na początku utworu.

Spis treści 1 Prekursorzy 2 Cechy gatunku 2.1 Świat przedstawiony 2.2 Bohater 2.3 Fabuła 3 Reguły pisania powieści detektywistycznej 4 Zobacz też 5 Przypisy

[edytuj] Prekursorzy

Za pierwszego pisarza lub prekursora gatunku uważa się Edgara Allana Poe, autora głośnego Zabójstwa przy Rue Morgue. W powieści tej bohater - detektyw wypowiada znamienne słowa: Śledztwo będzie dla nas rozrywką. Zdanie to można uznać za najkrótszą definicję powieści detektywistycznej. Za prawzór gatunku uważa się mityczną historię Edypa, z jej odwróconą fabułą, sięgającą coraz głębiej wstecz.

[edytuj] Cechy gatunku

[edytuj] Świat przedstawiony

• zamknięty - zarówno w sensie liczby poszlak, osób podejrzanych, jak i przestrzennie (np. Dziesięciu małych Murzynków Agaty Christie - grupa osób uwięziona na wyspie odciętej od świata),
• świat jednoznaczny moralnie - śledztwo ujawni prawdę, sama zaś zbrodnia jest złem,

[edytuj] Bohater

• najczęściej detektyw - amator (Panna Marple), który stoi na straży moralności lub prywatny detektyw (Herkules Poirot, Sherlock Holmes),

[edytuj] Fabuła

• odwrócony porządek fabuły, sięgającej coraz głębiej wstecz (w ostatnim rozdziale dowiadujemy się, co tak naprawdę się stało),
• liczne retrospekcje,
• dominata fabularna: nacisk położony na śledztwo, sama zbrodnia jest higieniczna, opisana zdawkowo,
• metoda prowadzenia narracji: dedukcyjna; Zagadka jest skomplikowana, gdyż taką ją uczyniono. Ale zastanowimy się nad nią^[1] - stwierdza detektyw A. Christie. Detektyw nie szuka śladów za wszelką cenę, lecz siada wygodnie w fotelu i myśli.

Wydarzenia opisane przez narratora mają podwójne dno. Czytelnik zdaje sobie sprawę z tego, że coś jest przed nim skrywane . Taka technika, zwana także czynem aktualizującym, sprawia, że odbiorca ciekaw jest zakończenia, a w trakcie czytania stara się owo zakończenie przewidzieć. Cel autor osiąga dając pewne wskazówki dotyczące rozwiązania, ale robi to w taki sposób, że czytelnik uważa je za mylące lub nieistotne.

[edytuj] Reguły pisania powieści detektywistycznej

S. S. van Dine w roku 1928 napisał dla "American Magazine" artykuł poświęcony tematyce detektywistycznej^[2]. Esej miał przybliżyć sam gatunek, jak i być drogowskazem dla niedoświadczonych pisarzy. 20 przykazań autora powieści detektywistycznej stworzonych przez van Dine'a to:

• należy tak rozmieścić wskazówki w fabule, by czytelnik odkrywał je razem z detektywem
• sztuczki wykorzystane przez przestępcę muszą mylić ich obu
• powieść nie może zawierać wątku miłosnego z udziałem detektywa
• detektyw nie może okazać się winowajcą
• przestępca może być zdemaskowany wyłącznie dzięki dedukcji
• tylko detektyw może rozwiązać zagadkę
• motywem przewodnim powieści musi być morderstwo
• detektyw rozwiązując zagadkę może opierać się tylko na metodach naturalistycznych
• może być tylko 1 detektyw
• przestępca musi być postacią wyrazistą, która odgrywa istotną rolę w powieści
• przestępcą nie może być służący lub osoba niskiego pochodzenia
• bez względu na liczbę ofiar, morderca może być tylko jeden
• przestępca nie może należeć do mafii, tajnego stowarzyszenia itp.
• morderstwo musi zostać popełnione w realistyczny sposób, a metody dochodzenia prawdy mają być racjonalne i oparte na naukowych przesłankach
• rozwiązanie tajemnicy powinno być cały czas "na widoku", lecz niedopowiedziane, tak, by czytelnik po przeczytaniu książki miał świadomość, że był w stanie sam rozwiązać zagadkę
• unikać dygresji, psychicznej analizy bohaterów itp.
• przestępca musi być amatorem
• morderstwo musi być zaplanowane
• motywem zbrodni powinna być uraza osbista
• dyskwalifikujące dla pisarza są np. niedopałek papierosa pasuje do cygaretki przestępcy, odnalezienie odcisków palców mordercy itp.

Również A. Christie wypowiadała się na temat sztuki pisania dobrych powieści detektywistycznych. W swojej autobiografii napisała: Istota dobrego kryminału polega przecież na tym, że jego [morderstwa - przyp.] sprawcą musi być ktoś oczywisty, a przy tym z tego czy innego powodu okaże się, że nie jest wcale taki oczywisty, bo nie mógł chyba popełnić tego morderstwa. A jednak je popełnił^[3].

[edytuj] Zobacz też

przegląd zagadnień z zakresu literatury

powieść kryminalna

[edytuj] Przypisy

1. ↑ A. Christie, Morderstwo w Orient Expressie, Wyd. Hachette, 2000, s. 190.
2. ↑ Gazetka z płytą DVD, z serii Klasyka kryminału - Columbo, Wyd. Oxford Educational, nr 8, s. 11.
3. ↑ A. Christie, Autobiografia tom II, Wyd. Hachette, 2004, s. 47.