Powstanie Machny na Ukrainie
Z Wikipedii
 |
Ten artykuł wymaga dopracowania zgodnie z zaleceniami edycyjnymi. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdziesz na stronie dyskusji tego artykułu. Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość. |
Powstanie na Ukrainie - Machnowcy
Kiedy po układzie w Brześciu Litewskim (1917) na Ukrainę wkroczyły wojska niemieckie, Nestor Machno zorganizował anarchistyczną partyzantkę, która miała zatrzymać armię interwencyjną i stworzyć na zajętych przez nią terenach system anarchokomunistyczny. W czerwcu 1918 udał się do Moskwy, gdzie spotkał się z Kropotkinem i Swierdłowem. Do Hulaj-Pola (gdzie była siedziba machnowców) wrócił w lipcu 1918 r. Machno dowodził całą partyzantką antyniemiecką między Dnieprem a Morzem Azowskim. We wrześniu 1918 rozbił Austriaków w bitwie o wieś Dibriwki. Zniszczył oddziały Petlury w wielkiej operacji w okolicach Jekaterinosławia.
Hulaj-Pole było w pierwszej połowie 1919 r. całkowicie wolne od władzy zewnętrznej. Na terenie wsi powstały autonomiczne komuny, wolne od wpływów zewnętrznych. Doskonale zorganizowane komuny rolne dostarczały dużych ilości żywności, którą wywożono do wielkich miast. Najbardziej znana była komuna imienia Róży Luksemburg. Machno ściągnął do Hulaj-Pola czołowych anarchistów. Wraz z Arszinowem rozpoczął wydawanie gazety "Put k Swobodie" ("Droga do wolności") i stworzył Komisje Kulturalno-Oświatową. Planowano powołanie do życia nowych szkół wzorowanych na "Escuela Moderna" ("Nowoczesnej szkole") Francisco Ferrera. Armie powstańcza Machno walczyła przeciwko Denikinowi w ramach Armii Czerwonej, lecz pod czarnymi sztandarami. Według przeciwników anarchiści dopuszczali się grabieży na miejscowej ludności, a w późniejszym okresie na polecenie Machno powstał oddział kontrwywiadowczy walczący na terenie Ukrainy z wrogami machnowszczyzny, słynący według jej przeciwników z okrucieństwa.
10 kwietnia 1919 r. Zjazd chłopów, robotników i powstańców z Hulaj-Pola po raz kolejny ogłasza zerwanie kontaktów z bolszewikami. W tym samym czasie rząd Lenina ostatecznie postanawia o zerwaniu dalszej współpracy z anarchistami. 4 czerwca 1919 r. oddziały Czeka atakują Hulaj-Pole, przemocą likwiduje się Komunę im. Róży Luksemburg. Po wycofaniu się Czeki wkraczają do Hulaj-Pola oddziały Denikina i dokonują reszty dzieła zniszczenia. Tymczasem Machno przeniósł się na zachód Ukrainy, organizując tam partyzantkę przeciwko "Białym", w październiku i listopadzie 1919 partyzanci okupowali Jekaterinosław i Aleksandrowsk. Niestety Machno nie rozumiał zbyt dobrze procesów urbanizacji i bronił się teoriami o "zepsuciu miast", itp. Nie zdobył też większego poparcia ze strony miejscowych robotników, którzy opowiadali się za socjalistami lub komunistami, a dodatkowo zrażał ich niechętny stosunek machnowców do proletariatu.
Kolejne perypetie machnowców związane są z ofensywą Wrangla. Machno zawarł układ z bolszewikami. W zamian za pomoc bolszewicy zgodzili się wypuścić z więzień część anarchistów. Wrangla pobito, a bolszewicy zerwali układ. 25 listopada 1920 podczas sojuszniczej uroczystości bolszewików i machnowców na Krymie, dowódcy anarchistów zostali aresztowani i rozstrzelani. W dzień późnej oddziały Trockiego wkroczyły do Hulaj-Pola i zniszczyły zrekonstruowane anarchistyczne komuny. Od tej pory produkcja rolna w Hulaj-Polu przestaje istnieć. Wojska Machno walczyły z Armią Czerwoną jeszcze przez około rok, zanim zostały ostatecznie pobite.
