Pradolina
Z Wikipedii
Pradolina - element rzeźby terenu stanowiący szerokie obniżenie o płaskim dnie. Powstała w czasie cofania się lądolodu na jego przedpolu w wyniku działalności wód z topniejącego lodowca i wód rzecznych płynących z południa, które połączywszy się utworzyły ogromne rzeki, płynące w kierunku zachodnim, zgodnie z ogólnym nachyleniem kontynentu europejskiego.
Spis treści |
[edytuj] Powstawanie pradoliny
Pradolina powstaje na przedpolu lądolodu, a płynąca w niej rzeka ma bieg równoległy do czoła lądolodu. Rzeki płynące pradolinami odprowadzały zarówno wody roztopowe od lądolodu, jak i wody rzeczne płynące z południa. Jako że rzeki te transportowały bardzo dużą ilość materiału, ich koryto miało charakter roztokowy (tj. akumulacja przeważała nad erozją, rzeka była płytka, miała wiele niestabilnych, równorzędnych koryt porozcinanych licznymi niezarośniętymi wyspami śródrzecznymi).
W takich warunkach wody płynące pradolinami dość dobrze się nagrzewały i w strefie klimatu peryglacjalnego skutecznie erodowały w podłożu scementowanym przez wieloletnią zmarzlinę (erozja termiczna), co powodowało systematyczne poszerzanie doliny. Szerokość pradoliny może przekraczać kilkanaście kilometrów, a głębokość - kilkadziesiąt metrów.
[edytuj] Typy pradolin
Pradoliny dzielimy na:
- konsekwentne - powstają w momencie gdy ogromne masy wody pochodzące z topniejącego lodowca odpływają najkrótszą drogą do morza;
- subsekwentne - powstają w pewnej odległości od czoła lodowca w wyniku połączenia sił wód płynących od czoła lodowca (wody proglacjalne) i wód ekstraglacjalnych, na powierzchni, która była nachylona przeciwnie do kierunku ruchu lodowca.
[edytuj] Pradoliny Niżu Środkowoeuropejskiego
Na Niżu Środkowoeuropejskim wyróżnia się pradoliny:
- Podkarpacką,
- górnej Wisły,
- Wrocławsko-Magdeburską,
- Barycko-Głogowską,
- Warszawsko-Berlińską,
- Toruńsko-Eberswaldzką,
- Kaszubską,
- Pomorską,
- Drwęcy,
- Narwi i Biebrzy,
- Wieprza i Krzny.
Ich dna są przeważnie dość płaskie, a zbocza strome.
